Wśród otaczających nas roślin wiele z nich wykazuje działanie szkodliwe, a nawet trujące. Są to zarówno rośliny ozdobne, jak pospolicie występujące chwasty. Te ostatnie stanowią często zagrożenie, ponieważ mogą występować jako zanieczyszczenie pasz. Poza całymi roślinami stanowiącymi zagrożenie w paszach objętościowych niebezpieczne mogą być nasiona niektórych roślin. Nasiona chwastów w zbożach paszowych mogą być niebezpieczne dla zwierząt ze względu na to, że zawierają toksyny. Nie istnieją żadne progi szkodliwości nasion szkodliwych występujących w zbożach paszowych – obecność w nich pojedynczych nasion chwastów nie decyduje o szkodliwości ziarna paszowego. Należy jednak umieć je rozpoznać i zwrócić na nie uwagę w razie nasilenia ich występowania. Nasiona wielu chwastów najwyższą toksyczność osiągają w stanie niepełnej dojrzałości.
Najczęściej spotykane zanieczyszczenia nasion chwastów w zbożach to:
Kąkol polny – szkodliwy dla koni, krów i świń. Roślina jest silnie trująca. Trujące saponiny drażnią błony śluzowe. Objawami zatrucia są: podrażnienie błon śluzowych, kaszel, bóle głowy i mdłości, przyspieszenie tętna i paraliż mięśni oddechowych, a nawet utrudnienia w wydalaniu moczu i rozkład czerwonych krwinek. Znane są przypadki zatrucia ludzi po spożyciu zatrutego mięsa.
Komosa biała – szkodliwa dla koni, krów i świń. U koni mogą wystąpić drgawki, niemożność przełykania, zaburzenia koordynacji ruchów, spadek ciśnienia krwi i zapaść. U bydła i owiec zatrucie objawia się brakiem koordynacji ruchów, krwawieniem z pyska, nozdrzy i odbytu. Nasiona po sparzeniu tracą szkodliwe działanie.
Gorczyca polna – jest szkodliwa dla koni, krów, owiec i świń. Olejek gorczycowy działa drażniąco na błony śluzowe. Wywołuje on stany zapalne u zwierząt gospodarskich, brak apetytu, senność, osłabienie, drgawki oraz biegunkę.
Nostrzyk biały i żółty – najbardziej szkodliwy w stanie suchym. Nasiona samych nostrzyków wykazują niską szkodliwość dla zwierząt. Nasiona, zwłaszcza nostrzyka białego (zjedzone łącznie z tomką wonną), mogą spowodować ciężkie zatrucia, a nawet śmierć.
Poziewnik – szkodliwy dla koni. Objawy towarzyszące zatruciu to: bolesność mięśni, chwiejny chód, brak reakcji na głos, pocenie się oraz pokładanie się z naprężonymi kończynami. Dolegliwości ustępują po upływie jednego do dwóch tygodni.
Przytulia czepna – szkodliwa dla koni, krów, owiec, świń i drobiu. Zawiera kumarynę i czerwony barwnik oraz enzym, który powoduje, że mleko krów, które najedzą się tej rośliny, zsiada się. Nasiona niebezpieczna dla drobiu z powodu drażniącego działania na przewód pokarmowy.
Rdest powojowy – szkodliwy dla koni. Skarmianie zanieczyszczonej paszy prowadzi do stanów zapalnych jelit.
Rzodkiew świrzepa – bardzo szkodliwa dla koni, krów, owiec i świń. Objawy jak po spożyciu gorczycy.
Stulicha psia – szkodliwa dla koni, krów i owiec. Objawy zatrucia to: apatia, osłabienie i drgawki.
Tasznik pospolity – szkodliwy dla krów.
Włośnica – szkodliwa dla koni i krów.
Wyka – szkodliwa dla koni, krów, owiec i świń. Na zatrucie najbardziej narażone są zwierzęta karmione pośladem zbożowym oraz odpadami młynarskimi, zawierającymi nasiona którejkolwiek z wyk. Zwierzęta są zaniepokojone i pobudzone. Następuje drętwienie śluzówki jamy ustnej oraz obfity ślinotok. Silniejszemu porażeniu towarzyszy zaczerwienienie skóry, nagłe ruchy gałek ocznych i drgawki, a nawet śmierć.
Życica lnowa – szkodliwa dla świń.
Życica roczna – szkodliwa dla koni, krów, owiec i świń. Powoduje ona u koni i krów chwiejny chód, zaburzenia wzroku, utratę przytomności, a w skrajnych przypadkach nawet śmierć.
Gryka zwyczajna – szkodliwa dla owiec i świń. Główną oznaką zatrucia jest brak apetytu. Jeśli dodatkowo zwierzęta przebywają jeszcze na słońcu, to mogą u nich wystąpić objawy uczulenia słonecznego.
Zdjęcia wszystkich roślin i więcej informacji można bez problemu uzyskać w Internecie wpisując nazwę roślin w wyszukiwarkę Google.
Michał Bartz, WODR Poznań