Coraz częstszym problemem pojawiającym się w intensywnej produkcji trzody chlewnej są wrzody żołądka. Owrzodzenia żołądka u świń mogą mieć dwojaki charakter. Owrzodzenia części gruczołowej (trzon i część odźwiernikowa) spotykane są zdecydowanie rzadziej i najczęściej jako jedna ze składowych zmian wielonarządowych obserwowanych w przebiegu rożnych chorób zakaźnych, takich jak różyca, salmonelloza czy pomór świń. Z kolei owrzodzenia części bezgruczołowej (owrzodzenia części przełykowej) obserwuje się zdecydowanie częściej u świń i zazwyczaj jako pojedynczą jednostkę chorobową, stanowiącą dość poważny problem w hodowli wielkotowarowej świń na całym świecie. Nadżerki oraz owrzodzenia błony śluzowej żołądka w okolicy ujścia przełyku (część wpustowa) są dość częstą przypadłością u świń. W formie przewlekłej okresowe krwawienia doprowadzają do anemii, skutkiem czego jest bladość powłok ciała i powolna utrata kondycji zwierząt. Ostry przebieg choroby w wyniku wewnętrznego skrwawienia się doprowadza do nagłego zejścia śmiertelnego. Wrzody żołądka mogą pojawić się u świń w różnym wieku. Najczęściej występują u loch przed oraz po porodzie, jednak natężenie występowania nie przekracza zwykle 5%. Często wrzody żołądka obserwuje się u szybko rosnących świń w wieku od 3 do 6 miesięcy. U zwierząt rzeźnych odsetek owrzodzeń stwierdzanych poubojowo może sięgać nawet 60%. Przyczyny owrzodzeń żołądka u świń są różnorodne. Można je podzielić na żywieniowe, związane ze sposobem zarządzania, zakaźne oraz czynniki bliżej nieznane.

Przyczyny związane z szeroko pojętym żywieniem:

• niski poziom włóknika w paszy (zwłaszcza w przypadku utrzymania bezściołowego),
• dieta zawierająca wysoki poziom energii,
• wysoki udział pszenicy w paszy (ponad 55%),
• niedobór w paszy witaminy E oraz selenu,
• nadmiar w paszy żelaza, miedzi i wapnia,
• niski poziom cynku,
• dieta bogata w nienasycone kwasy tłuszczowe,
• dieta z udziałem serwatki oraz mleka odtłuszczonego,
• wielkość drobiny paszy – czym mniejsza średnica cząsteczki ziarna po zmieleniu, tym większa szansa na wystąpienie wrzodów żołądka (optymalna wielkość to 600-700 mikrometrów),
• pasza w postaci granulatu,
• stosowanie do produkcji pasz zbyt wilgotnego ziarna – może być przyczyną zwiększonej ilości owrzodzeń,
• dieta niskobiałkowa.

Czynniki związane z warunkami chowu oraz jego zarządzaniem:

• nieregularny system żywienia świń oraz ograniczony dostęp do karmnika,
• długie okresy głodu, zwłaszcza w systemie żywienia racjonowanego,
• nadmierne zagęszczenie oraz częste przepędy świń,
• niekorzystne warunki środowiskowe zwiększające poziom stresu,
• złe warunki utrzymania loch, szczególnie w kojcach indywidualnych,
• długie, wyczerpujące transporty,
• ograniczony dostęp do wody i/lub paszy.

Czynniki przyczynowe o bliżej nieokreślonym charakterze:

• stres w następstwie dużej dobowej amplitudy temperatury,
• stres na skutek niewłaściwego postępowania ludzi obsługujących świnie,
• nieznana jest przyczyna, dla której wrzody żołądka są częściej rejestrowane u kastratów i knurów w porównaniu do loszek,
• owrzodzenia żołądka częściej są rejestrowane u świń szybko rosnących.

Czynniki o charakterze zakaźnym:

• wyraźna współzależność pomiędzy zapaleniem płuc a występowaniem wrzodów żołądka u świń (wykazano, że u zwierząt z ostrymi objawami chorobowymi ze strony układu oddechowego wrzody żołądka rejestrowano nawet 9 razy częściej niż u świń zdrowych),
• owrzodzenia żołądka pojawiają się często w wyniku septicemii związanej z wystąpieniem różycy czy pleuropneumonii świń,
• nie potwierdzono jednoznacznie udziału bakterii z grupy Helicobacter w etiologii wrzodów żołądka u świń.

Sposoby zapobiegania wystąpieniu wrzodów żołądka u świń:

• obniżyć poziom stresu poprzez rozgęszczenie zwierząt w pomieszczeniach,
• poprawić warunki środowiskowe, w tym wentylację,
• zmienić technikę żywienia (zaniechać żywienia restrykcyjnego na rzecz żywienia do woli),
• zwiększyć poziom włókna w paszy, jeśli jest taka potrzeba (minimum 3,8%),
• zminimalizować udział drobin paszy o wielkości poniżej 500 mikrometrów,
• zwiększyć wielkość drobiny paszy do 600-700 mikrometrów,
• paszę granulowaną zastąpić paszą sypką podawaną na podłogę.

Oddzielnym problemem może być produkcja w cyklu otwartym, w ramach zakupu prosiąt do tuczu. Błędy w odchowie prosiąt (nieprawidłowe żywienie, choroby, leczenie), na które nie mamy wpływu, mogą stanowić podstawę późniejszych problemów, a powyższymi działaniami możemy jedynie nieco je złagodzić.

W opracowaniu wykorzystano:
Pejsak Z., Choroby świń.
Sapierzyński R., Fabisiak M., Wrzody żołądka u świń.
Tarasiuk K., Wrzody żołądka u świń – czy można im zapobiec?