Posiadanie zwierząt w gospodarstwie agroturystycznym powoduje, że stają się one bardziej atrakcyjne. Zwierzęta te stanowią swoisty „magnes”, który przyciąga turystów z małymi dziećmi, a także osoby dorosłe. W gospodarstwie, zwłaszcza agroturystycznym powinny być utrzymywane zwierzęta różnych gatunków, a w obrębie gatunku poszczególnych ras. Zwierzęta te swym zachowaniem i wyglądem będą wzbudzały zainteresowanie pensjonariuszy. W tym opracowaniu chciałbym ograniczyć swoje spostrzeżenia tylko do trzody chlewnej, a właściwie do rasy złotnickiej pstrej.

Locha rasy złotnickiej pstrej z prosiętami utrzymywana w systemie półotwartym Fot; archiwum autora.

Świnie rasy złotnickiej pstrej są objęte programem ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich. Należy ona do nielicznych ras rodzimych. Mimo, że pochodzi z północno – wschodnich kresów dawnej Rzeczpospolitej (Wileńszczyzna), to wytworzenie tej rasy i skonsolidowanie jej cech rasowych wiąże się ściśle z Wielkopolską. Jest to świnia mało wybredna co do żywienia oraz warunków utrzymania. Zwierzęta te od wczesnej wiosny do późnej jesieni mogą być utrzymywane w systemie półotwartym z zapewnieniem pomieszczenia, w którym mogą się schronić podczas niekorzystnych warunków atmosferycznych (deszcz, wiatr, słońce, chłody). Urządzenie kwater z budkami do schronienia się zwierząt, z pewnością wzbogaci architekturę krajobrazu gospodarstwa agroturystycznego.

Dużą zaletą świń rasy złotnickiej pstrej w agroturystyce jest ubarwienie zwierząt. Na białym  tle znajdują się liczne czarne łaty. Lochy te kryte knurami ras komponentu ojcowskiego jak; duroc lub knurem mieszańcowym (duroc x pietrain) dają prosięta, u których na brązowym ubarwieniu są czarne łaty. Pojawiają się również prosięta o ubarwieniu brązowym. Ubarwienie świń złotnickich pstrych i ich mieszańców wzbogacają gospodarstwo agroturystyczne o dodatkowy koloryt.

Po lewej stronie prosię o ubarwieniu brązowym, cecha po duroc, po prawej na białym tle czarne łaty cecha po pietrain.

Prosięta o różnym ubarwieniu. Fot. Archiwum autora

Żywienie świń złotnickich nie powinno stanowić większych trudności. Jak już wcześniej wspomniałem jest to rasa mało wymagająca, co nie oznacza, że ta część chowu może być zaniedbana. Zgodnie z dobrą praktyką i zachowaniem warunków dobrostanu musimy żywienie to oprzeć na zbilansowanej dawce pokarmowej. Genotyp dotyczący dziennych przyrostów tuczników czystej rasy złotnickiej pstrej, która charakteryzuje się stosunkowo niskimi przyrostami. Ta cecha była przyczyną zaniechania chowu świń złotnickich w wielu gospodarstwach, mimo, że mięso z tych tuczników charakteryzuje się bardzo wysokimi walorami smakowymi i kulinarnymi. W programie hodowlanym ochrony zasobów genetycznych świń złotnickich pstrych czytamy, że konieczność ochrony tych świń wynika z:

• występowania u tej rasy odmiennych cech fenotypowych i genetycznych,
• występowania specyficznych genów, które u innych ras nie występują, lub też występują z małą częstotliwością,
• możliwość wykorzystania świń tej rasy jako rasy matecznej w produkcji towarowej, w celu uzyskania surowca rzeźnego o lepszych parametrach jakościowych. Stwierdzono, że mieszańce pochodzące z krzyżowania po lochach złotnickich pstrych i knurach pietrain nie ustępują tucznikom krzyżówkowym wbp/pbz x pietrain.

W dalszej części programu ochrony czytamy; „ zwierzęta te mogą także spełniać funkcje pozaprodukcyjne  , stanowiąc element krajobrazu. Z tego względu mogą okazać się atrakcyjnym elementem stad zwierząt w gospodarstwach agroturystycznych”

Dobre wyniki w tuczu można uzyskać krzyżując lochy złotnickie pstre z knurami rasy duroc. Potomstwo z tego krzyżowania w całości przeznaczamy na tucz. Osobniki te przy zbilansowanym żywieniu osiągają przyrosty dzienne na poziomie 700 g, jest to bardzo istotne, gdyż zabieg krzyżowania  poprawia wyraźnie ekonomikę tuczu. U tuczników pochodzących z krzyżowania zaobserwowano poprawę mięsności, przy jednoczesnym zachowaniu wyjątkowych walorów smakowych i kulinarnych mięsa, które jest charakterystyczne dla wieprzowiny pochodzącej od świń złotnickich czystorasowych.

Poniżej przykład receptury paszy pełnoporcjowej przeznaczonej dla tuczników hybrydowych, gdzie komponentem matecznym była locha złotnicka pstra, a komponentem ojcowskim knur mieszaniec (duroc x pietrain).

Wartość mieszanki pełnoporcjowej dla świń 30 – 110 kg mc.

Osobnym zagadnieniem jest chów i żywienie świń w gospodarstwie ekologicznym. Charakterystyczną cechą rolnictwa ekologicznego jest wzajemne powiązanie; gleba -  roślina – zwierzę i jest prowadzone w cyklu zamkniętym. Jest to taki system gospodarowania, w którym nie stosuje się w uprawie roślin syntetycznych nawozów, pestycydów, regulatorów wzrostu, a w produkcji zwierzęcej syntetycznych dodatków paszowych. W rolnictwie ekologicznym nie uprawia się roślin genetycznie modyfikowanych oraz nie stasuje się pasz z roślin genetycznie modyfikowanych (GMO). Dąży się, aby gospodarstwo było samowystarczalne, a cele ekologiczne były nadrzędne nad ekonomicznymi.

Produkcja zwierzęca jest nieodłącznym działem w gospodarstwie ekologicznym. Z jednej strony zwierzęta są konsumentem ekologicznej paszy, a z drugiej strony dostarczają materię organiczną do użyźnienia gleby. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 w Artykule 22 dopuszcza stosowanie nieekologicznych materiałów paszowych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego pod warunkiem, że są wymienione w załączniku V rozporządzenia, z pewnymi ograniczeniami.

Przykładowa dzienna dawka paszy dla tuczników w przedziale wagowym 30 – 70 kg w żywieniu ekologicznym.

Przykładowa dzienna dawka paszy dla tuczników w przedziale wagowym 70 –110 kg w żywieniu ekologicznym.

Tak skonstruowane dawki żywieniowe powinny zapewnić zadowalające efekty tuczu świń. Uzyskany produkt, a więc mięso wieprzowe musi być pełnowartościowe, wyprodukowane zgodnie wymogami bezpieczeństwa żywnościowego, powinno charakteryzować się dużymi walorami kulinarnymi jak smak , jakość, czy wygląd.

Tuczniki hybrydowe złotnicka pstra x F1(duroc/pietrain) Fot. Archiwum autora.

Opracował; Jan Sarnowski WODR Poznań    2014 r.