ż„Świnia złotnicka biała - program ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich”

W miejscowości Żurawiniec gmina Baranów w powiecie kępińskim młody rolnik utrzymuje stado 14 loch rasy złotnickiej białej.  Lochy te stanowią chlewnię zarodową, która jest pod kontrolą użytkowości prowadzoną przez Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. Utrzymanie i hodowla świń odbywa się w ramach programu ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich. W czasie wizyty w gospodarstwie zebrano  dane, które posłużyły do wstępnej oceny prowadzonej chlewni przez młodego rolnika.

Utrzymanie loch luźnych i prośnych.

Po odsadzeniu prosiąt, które ma miejsce po 4 tygodniach  od urodzenia (28 dni), lochy  utrzymywane są w grupie. Jest to zgodne z  zaleceniem  minimalnych warunków wynikających z obowiązujących przepisów w Unii Europejskiej od 1 stycznia 2013 roku. Rolnik ten, system utrzymania loch stosował znacznie wcześniej. Zapewnienie samicom swobodnego ruchu przez większość dni w roku powinno zaowocować wynikami rozrodczymi. Pokuszono się o przeanalizowanie takich wskaźników jak; okres międzymiotu, płodność i plenność gospodarczą, brakowanie loch.

Lochy prośne na wybiegu utrzymywane grupowo, dokarmiane zielonką do woli (foto archiwum autora)

Wskaźniki użytkowości rozpłodowe loch

Korzystając z prowadzonej dokumentacji hodowlanej, przeanalizowano 26 okresów międzymiotów  w latach 2010 do 2012 oraz informacje z 51 miotów.

Tabela 1. 26 okresów międzymiotu w poszczególnych przedziałach czasowych

Odnotowano najkrótszy okres międzymiotu wynoszący  140 dni, a najdłuższy 226 dni. Warto zaznaczyć, że większość okresów międzymiotu znalazła się w przedziałach: poniżej 160 dni oraz w przedziale  160 - 170 dni, co należy odnotować jako  pożądany wynik . Dla wszystkich loch poddanych analizie okres ten wyniósł średnio 171 dni. Warto przypomnieć, że Krajowy Program Hodowlany zakłada, że okres międzymiotu powinien wynosić 160 dni. Wielkość analizowanego okresu wyznacza kolejny parametr  oceny chlewni  jakim jest częstotliwość  oproszeń. W omawianym stadzie wynosi ona 2,13 miotu średnio w roku. Średnia ilość prosiąt urodzonych w 51 miotach wyniosła 9,88 sztuki. Odchowano średnio 8,43 prosięcia od maciory, a upadki wyniosły 14,68%. Plenność gospodarcza, a więc średnia ilość odchowanych prosiąt od lochy w ciągu roku wyniosła 17,96 sztuki.

Żywienie loch.

Rolnik karmi lochy paszą pełnoporcjową sporządzaną we własnym gospodarstwie oraz zielonkami, które są zadawane do woli na wybiegu.

Pasza pełnoporcjowa sporządzana jest we własnym zakresie przy pomocy  pinowego mieszalnika (foto archiwum autora)

Analiza mieszanki pełnoporcjowej dla loch prośnych sporządzona przez rolnika (lipiec 2013)

Przy ocenie mieszanki pełnoporcjowej posłużono się niemieckimi normami LfL z 2010 roku (pasza pełnoporcjowa). Normy te  przewidują  następującą wartość pokarmową pasz.

Lochy prośne 1-84 dnia LP  12 EM MJ, 130 g białka ogólnego, 5,5 g lizyny

Lochy prośne 85 - 115 dnia  LP 12 EM MJ, 130 g białka ogólnego, 6 g lizyny

Tabela 2. Analiza 1 kg mieszanki pełnoporcjowej dla loch prośnych sporządzoną przez rolnika.

Sporządzona pasza charakteryzuje się wyższą zawartością białka ogólnego i lizyny. Zaproponowano rolnikowi korektę składu paszy. Zmniejszono udział koncentratu do 10%, a podwyższono udział pszenżyta w miejsce zmniejszonego koncentratu.

Tabela 3. Skorygowana receptura paszy pełnoporcjowej dla loch prośnych.

Skorygowana pasza pełnoporcjowa posiada parametry bardziej zbliżone do zalecanych przez normy LfL, jednocześnie zmniejszenie koncentratu spowodowało potanienie paszy i żywienia.

Brakowanie loch

Gdy zakładano stado świń złotnickich białych, materiał hodowlany stanowiły loszki z  zakupu z pełną dokumentacją hodowlaną. Dotychczas nie zachodziła potrzeba brakowania loch. W chwili obecnej lochy wydały już 5 – 6 miotów, a więc swoją najwyższą plenność życiową mają za sobą. W najbliższym czasie będzie konieczność wymiany większości stada. Podjęcie decyzji ma związek z informacją odnośnie dopłaty dla stada w latach 2014 – 2020. Warto zwrócić uwagę na kondycję loch prośnych, znajdujących się na wspólnym wybiegu, którą ocenia się jako dobrą hodowlaną. Lochy są kryte knurem komponentu ojcowskiego, mieszańcem duroc x pietain. Krzyżowanie to ma na celu uzyskanie materiału przeznaczonego na tucz, o poprawionej mięsności, lepszych dobowych przyrostach i wykorzystaniu paszy.

Aspekty, dla których warto kontynuować program ochrony zasobów genetycznych zwierząt

● Długość użytkowania rozpłodowego loch, niski poziom brakowania ze względów zdrowotnych.

● Zadowalająca plenność loch. Średnia z 51 miotów wyniosła 9,88 prosiąt, ale odnotowano znaczną ilość miotów w przedziale 10 – 13 prosiąt. Można to poprawić przez lepszą organizację rozrodu, termin krycia, powtórne krycie w czasie rui.

● Dobra mleczność loch. Prosięta w wieku 28 dni, gdy były odsadzane, osiągały  masę ciała ok. 8 kg.

● Zdolność do ponownego zapłodnienia po 28 dniach karmienia prosiąt i w  wielu przypadkach bardzo krótkim okresie jałowienia. Tym samym uzyskano krótki okres między miotami i wysoki wskaźnik częstotliwości oproszeń 2,13, co przekłada się na plenność gospodarczą 17.96 prosiąt średnio w ciągu roku.

● Przydatność do chowu w nieco gorszych warunkach środowiskowych, ale zapewniających wymogi dobrostanu.

● Pozytywna reakcja loch, objawiająca się dobrą kondycją hodowlaną i zdrowotną, na grupowe utrzymanie w okresie prośności, korzystania ze swobodnego ruchu, w tym na świeżym powietrzu z dostępem do paszy zielonej w dowolnej ilości.

● Smakowitość mięsa, przydatnego do wyrobów tradycyjnych czy regionalnych.

Obserwację dokonano na stosunkowo małej populacji, ale wyniki pokrywają się z oficjalną charakterystyką tej rasy. Rasy świń  objęte programem ochrony zasobów genetycznych, są warte stałej obserwacji i wnikliwych badań.

Opracował;  Jan Sarnowski, WODR Poznań