Afrykański pomór świń (ASF) pojawił się w Polsce w 2014 r. Pierwszy przypadek u padłego dzika stwierdzono w połowie lutego 2014 r., natomiast pierwsze ognisko u świń stwierdzono 05.08.2014 r. Początkowo wirus ASF rozprzestrzeniał się jedynie lokalnie na Podlasiu w strefie przygranicznej z Białorusią, skąd przywędrował. W 2016 roku, a zwłaszcza w 2017, wystąpiła duża dynamika rozprzestrzeniania się wirusa ASF w kierunku zachodnim Polski. Na początku 2018 r. wirus choroby pojawił się u dzików w okolicach Warszawy. Jak głosi komunikat Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ze względu na zagrożenie dalszego szerzenia się choroby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wystąpiła konieczność wprowadzenia nowelizacji wcześniejszych rozporządzeń w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń, w tym zasad bioasekuracji. Odpowiednie rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 lutego 2018 r. zostało ogłoszone w Dzienniku Ustaw 13 lutego 2018 r. pod poz. 360.
Rozporządzenie wprowadza następujące zmiany:
„Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej poza obszarem ochronnym, obszarem objętym ograniczeniami oraz obszarem zagrożenia:
1) nakazuje się:
- karmienie świń paszą zabezpieczoną przed dostępem zwierząt wolno żyjących,
- prowadzenie rejestru środków transportu do przewozu świń wjeżdżających na teren gospodarstwa oraz rejestru wejść osób do pomieszczeń, w których są utrzymywane świnie,
- zabezpieczenie budynku, w którym są utrzymywane świnie, przed dostępem zwierząt wolno żyjących oraz domowych,
- utrzymywanie świń w odrębnych, zamkniętych pomieszczeniach, w których są utrzymywane tylko świnie, mających oddzielne wejścia oraz niemających bezpośredniego przejścia do innych pomieszczeń, w których są utrzymywane inne zwierzęta kopytne,
- wykonywanie czynności związanych z obsługą świń wyłącznie przez osoby, które wykonują te czynności tylko w danym gospodarstwie,
- stosowanie przez osoby wykonujące czynności związane z obsługą świń, przed rozpoczęciem tych czynności, środków higieny niezbędnych do ograniczenia ryzyka szerzenia się afrykańskiego pomoru świń, w tym mycie i odkażanie rąk oraz oczyszczanie i odkażanie obuwia,
- bieżące oczyszczanie i odkażanie narzędzi oraz sprzętu wykorzystywanych do obsługi świń,
- używanie przez osoby wykonujące czynności związane z obsługą świń odzieży ochronnej oraz obuwia ochronnego przeznaczonego wyłącznie do wykonywania tych czynności,
- wyłożenie mat dezynfekcyjnych przed wejściami do pomieszczeń, w których są utrzymywane świnie, i wyjściami z tych pomieszczeń, przy czym szerokość wyłożonych mat powinna być nie mniejsza niż szerokość danego wejścia lub wyjścia, a długość – nie mniejsza niż 1 m, a także stałe utrzymywanie tych mat w stanie zapewniającym utrzymanie skuteczności działania środka dezynfekcyjnego,
- sporządzenie przez posiadaczy świń spisu posiadanych świń, z podziałem na prosięta, warchlaki, tuczniki, lochy, loszki, knury i knurki, oraz bieżące aktualizowanie tego spisu,
- zabezpieczenie wybiegu dla świń podwójnym ogrodzeniem o wysokości wynoszącej co najmniej 1,5 m, związanym na stałe z podłożem – w przypadku utrzymywania świń w gospodarstwie w systemie otwartym;
2) zakazuje się:
- wnoszenia i wwożenia na teren gospodarstwa, w którym są utrzymywane świnie, zwłok dzików, tusz dzików, części tusz dzików i produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego w rozumieniu art. 3 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r. określającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (rozporządzenie produktach ubocznych pochodzenia zwierzęcego) (Dz. Urz. UE L 300 z 14.11.2009, str. 1, z późn. zm.), zwanych dalej „produktami ubocznymi pochodzenia zwierzęcego”, pochodzących z dzików oraz materiałów i przedmiotów, które mogły zostać skażone wirusem afrykańskiego pomoru świń,
- wykonywania czynności związanych z obsługą świń przez osoby, które w ciągu ostatnich 72 godzin uczestniczyły w polowaniu na zwierzęta łowne lub odłowie takich zwierząt.”
Cała treść rozporządzenia dostępna jest na stronie: http://www.dziennikustaw.gov.pl/DU/2018/360/1.
Rozporządzenie zaczynie obowiązywać 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, czyli od 28 lutego 2018 r.
Wprowadzane przepisy mają za zadanie podnieść poziom zabezpieczenia gospodarstw, a tym samym zmniejszyć ryzyko wystąpienia ASF. Stosowanie wprowadzonych rozporządzeniem wymagań weterynaryjnych w gospodarstwach utrzymujących świnie będzie kontrolowane przez organy Inspekcji Weterynaryjnej. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie powyższych przepisów powiatowy lekarz weterynarii będzie wydawał decyzje administracyjne nakazujące usunięcie uchybień lub będzie nakazywał ubój lub zabicie świń i zakazywał ich utrzymywania w gospodarstwie. Producenci świń, którzy otrzymają decyzję powiatowego lekarza weterynarii o zakazie utrzymywania świń w związku z brakiem spełniania warunków bioasekuracji będą mogli ubiegać się o pomoc finansową w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w związku z utraconymi dochodami z tytułu prowadzenia produkcji świń. Pomoc będzie dotyczyła liczby świń utrzymywanych w gospodarstwach rolnych w 2017 r., ale do maksymalnie 50 sztuk, przy stawce pomocy 0,36 zł za każdy dzień od 1 świni. Pomoc będzie wypłacana w okresie obowiązywania zakazu utrzymywania świń, lecz nie dłużej niż trzy lata.