18 marca 2014

Nostrzyk - roślina nie tylko dla pszczół

Przygotowane przez

Nostrzyk niegdyś bardzo popularny na naszych polach jest dziś prawie nieznany. Jest to roślina bardzo wartościowa, będąca również doskonałym pożytkiem pszczelim.
Nostrzyk swego czasu uprawiany na zieloną masę, dostarczał cennej paszy zawierającej dużo białka. Skarmiany był w formie zielonki, kiszonki, siana, suszu paszowego. Stanowił nieodłączny element płodozmianów rolniczych tak na żyznych, jak i bardziej ubogich glebach. Obecnie areał tej rośliny strączkowej uległ znacznemu zmniejszeniu w porównaniu areałem sprzed 30–40 lat.
W Polsce uprawiany jest nostrzyk biały i żółty, zwany też lekarskim.  Nostrzyk biały jest wysokowydajną rośliną pastewną, dorastającą do wysokości 2 m. Ma małe wymagania klimatyczne, glebowe i uprawowe. Posiada wysoką wartość pastewną, niższą jednak od lucerny i koniczyny, przy czym te dwie ostatnie wymagają do uprawy bardzo dobrych gleb. Zawiera dużo kumaryny, co pogarsza smak zielonki. Najsmaczniejszy jest zebrany przed kwitnieniem, w wysokości 20–30 cm.
Ma duże znaczenie w odtwarzaniu struktury i podnoszeniu żyzności gleby. Na 1 hektarze może nagromadzić nawet 300 kg azotu. Pobiera dużo fosforu, potasu i wapnia z głębszych warstw gleby, gdyż ma silnie rozwinięty system korzeniowy. Nadaje się więc na zielony nawóz, zwłaszcza pod okopowe. W mieszance z trawami nadaje się do umacniania nasypów, skarp, stoków i rowów. Jest wytrzymały na niskie temperatury i susze letnie. Ma małe wymagania glebowe: uprawia się go na glebach żwirowatych i piaszczystych, słabo gliniastych, ale zasobnych w wapń. Nie znosi gleb podmokłych i kwaśnych. Nie urośnie jednak na całkowitym piasku.

Uprawa nostrzyka
Nostrzyk uprawiany w plonie głównym sieje się jak najwcześniej wiosną. Terminu siewu nie należy opóźniać, gdyż do dobrego kiełkowania nasiona wymagają dużo wilgoci. Można go też wsiewać w zboże jare lub siać jako poplon. 
W pierwszym roku uprawy zbiera się jeden pokos zielonki, a w drugim dwa pokosy. W uprawie na nasiona zbiera się w pierwszym roku jeden pokos zielonki, zaś w drugim zbiera się nasiona.  Nostrzyk biały zakwita pod koniec czerwca i kwitnie w lipcu. Zbiór nasion prowadzi się pod koniec sierpnia i na początku września,  plon wynosi od 6 do 8 q z 1 ha.

Nostrzyk dla pszczół

Do celów pszczelarskich można wysiewać nostrzyk razem z facelią. Siew wykonuje się jak najwcześniej wiosną, zmniejszając ilość nasion facelii. Facelia zakwitnie w pierwszym roku użytkowania, a nostrzyk w drugim. Można też wysiewać nostrzyk po zbiorze żyta ozimego na zielonkę, pod koniec maja i na początku czerwca oraz po zbiorze jęczmienia ozimego.
W drugim roku użytkowania można nostrzyk kosić dwa razy, niedługo po zakwitnięciu. Wtedy pszczoły skorzystają z kwitnącej plantacji pod koniec czerwca i w sierpniu – wrześniu. Nostrzyk uprawiany w plonie głównym kwitnie do 5 tygodni, przez cały lipiec, a jego wydajność miodowa z uprawy polowej wynosi od 400 do 600 kg surowca miodowego z 1 ha. Wydajność nostrzyku występującego w siedliskach naturalnych jest mniejsza i wynosi około 200 kg/ha. Wydajność pyłkowa to 40–90 kg pyłku z 1 ha. Pszczoły oblatują nostrzyk od południa do wieczora. Ze względu na głęboki korzeń palowy może nektarować nawet w czasie suszy.
Miód nostrzykowy jest jasny, o przyjemnym aromacie nieco przypominającym wanilię. Po skrystalizowaniu jest biały lub żółtawy.

Nostrzyk dla zdrowia
Nostrzyk żółty jest rośliną stosowaną w zielarstwie. Jako surowiec zielarski zbiera się kwitnące końcówki pędów. Suszy się je w przewiewnym miejscu, usuwa liście i zdrewniałe łodyżki. Kwiaty zawierają związki kumarynowe, melilotynę, związki flawonowe, garbniki oraz witaminę C i E. Wywar z suszonych kwiatów stosuje się zewnętrznie głównie w stanach zapalnych skóry.
Stosuje się też napar do przemywania w zapaleniu powiek i spojówek. Napar z nostrzyka stosowany wewnętrznie działa przeciwzakrzepowo, udrażnia naczynia krwionośne, przyspiesza przepływ krwi, poprawia ukrwienie narządów, łagodzi bóle głowy i nerwobóle.
Ziele nostrzyka żółtego ma też zastosowanie do odstraszania moli w szafach z odzieżą.

Lucyna Palicka WODR w Poznaniu, SPD

Źródło – materiały KPODR Minikowo,
Anetta Wejner–Wiśniewska
KPODR Minikowo, Oddział w Zarzeczewie,

Czytany 12829 razy

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.