Stabilizacji i rozwojowi sektora mleczarskiego służy funkcjonujący w Polsce od 2004 roku mechanizm kwotowania produkcji mleka. Jego głównym celem jest zachowanie równowagi na rynku mleka oraz zapewnienie dostawcom zbytu na wyprodukowany surowiec i uzyskanie za niego korzystnej ceny. Od stycznia 2007 r. wprowadzono wyższe wymagania co do jakości mleka. Był to impuls do szukania szansy w chowie i produkcji bydła mięsnego. Obecnie po ustabilizowaniu się rynku mleka Unia Europejska podjęła decyzję o likwidacji kwotowania produkcji w roku 2015. Wywoła to bezsprzecznie wiele zmian w rolnictwie, jedni na tym stracą inni jak zwykle zyskają. Rolnik będzie musiał dalej pracować i podjąć decyzje o kontynuowaniu produkcji mleka czy też żywca wołowego, lub obydwu kierunkach utrzymania zwierząt. Kraj nasz ma szansę stać się przodującym producentem wołowiny. Utrzymanie bydła mięsnego różni się od mlecznego i nie konkuruje z nim, jest jedynie racjonalnym sposobem pełniejszego wykorzystania zasobów gospodarstwa.
Technologia chowu bydła mięsnego zakłada:
- odchów cieląt przy matkach do wieku około 7 miesięcy
- żywienie zwierząt bez paszy treściwej lub znaczne jej ograniczenie
- dobre wykorzystanie trwałych użytków zielonych
- sezonowość krycia jałówek i krów
- wysoką wydajność pracy (duża liczba zwierząt przypadająca na jedną osobę obsługi)
- niskie nakłady na budynki i utrzymanie zwierząt
Bardzo wielu rolników zastanawia się i pyta, od czego zacząć przy tworzeniu gospodarstwa, które rasy bydła mięsnego są najlepsze w jaki sposób je nabyć. Istnieją trzy możliwości pozyskania zwierząt.
- Zakup sztuk czystorasowych – najkorzystniejszy z punktu widzenia hodowlanego mniej z ekonomicznego.
- Zakup mieszańców – pochodzą one zwykle od krów mlecznych zacielonych nasieniem buhajów ras mięsnych.
- Wyhodowanie własnych mieszańców – rekompensatą za długi okres wyprowadzania stada są niższe koszty.
Przy wyborze bydła mięsnego należy przestrzegać zasady ,,jedności założeń genetycznych rasy do warunków środowiska”, na które składa się:
- klimat
- pomieszczenia
- system żywienia
Wprowadzenie np. do prymitywnych warunków, krów holsztyńsko-fryzyjskich prowadzi do nieprzewidzianych strat. Dlatego ważna jest w tym przypadku znajomość przydatności ras bydła mięsnego do danego systemu produkcji.
Charolaise, Limousine, Blond d Aquitaine, Belgian Bleu, Piemontese, Simentale – najodpowiedniejsze rasy w warunkach intensywnego żywienia. Półintensywnego- Angus, Hereford, Shothorn. Ekstensywnego – Salers, Galloway oraz Higland.
Doświadczenia wykazały, że mieszańce pochodzące z krzyżowania towarowego krów mlecznych buhajami mięsnymi w porównaniu do zwierząt czystorasowych wykazują większe tempo wzrostu, lepsze wykorzystanie paszy, a także wyższą wydajność rzeźną i korzystniejszy skład tuszy. Korzyścią tego krzyżowania jest 15% zwyżka produkcji mięsa z tej samej ilości pasz. W krzyżowaniu wypierającym, gdzie w czwartym pokoleniu otrzymujemy potomstwo o dolewie krwi bydła mięsnego powyżej 90%, wykorzystuje się istniejącą rasę bydła mlecznego w gospodarstwie. System produkcji wołowiny w stadach krów mlecznych oparty na mieszańcach mięsnych umożliwia nie tylko uzyskanie cieląt o dużej przydatności opasowej ale skłania hodowców do:
- ostrej selekcji krów
- wyboru najlepszych pierwiastek na remont stada
- właściwego doboru buhaja do kojarzeń
Cielęta pozyskane z krzyżówek krów mlecznych z buhajami mięsnymi można:
- odchowywać do wagi ciężkiej
- sprzedać buhajki po odsadzeniu w wadze 200 – 250 kg do dalszego tuczu
- jałówki zostawić do chowu we własnym stadzie i dalej krzyżować buhajami ras mięsnych, tworząc grupę mamek, a buhajki tuczyć do wagi ciężkiej.
Założenie gospodarstwa bydła mięsnego z pozoru łatwe może okazać się ogromnym rozczarowaniem. Doić nie trzeba, istniejących obór przerabiać nie trzeba, wystarczy dach nad głową oraz większe obszary trwałych użytków zielonych i ,,interes kwitnie’’. W praktyce jednak bez znajomości zagadnienia chowu i hodowli poszczególnych ras bydła mięsnego narażeni jesteśmy na wiele problemów. Prowadzenie stada bydła mięsnego jest łatwiejsze od produkcji mleka, wymaga jednak innej wiedzy. Dlatego zanim podejmiemy decyzję należy konsultować ją, a najlepiej zacząć współpracę z grupą producentów bydła mięsnego.
Czynniki wpływające na opłacalność produkcji bydła mięsnego to:
- rozród
- technologia chowu i produkcji
- dobór ras
Krycie jałówek i krów buhajami jest metodą powszechnie zalecaną w stadach mięsnych. Sztuczne unasiennianie może być stosowane w gospodarstwach małych, zaczynających mięsny kierunek produkcji, uzupełniających produkcję mleczną jak i w stadach większych, po wcześniejszej synchronizacji rui w stadach gdzie nie stosuje się inseminacji, przez cały sezon krycia, który trwa około trzech miesięcy (od kwietnia do czerwca) buhaj przebywa z krowami. W grupie samic o liczebności 20-25 sztuk powinien chodzić jeden rozpłodnik, który może być użytkowany przez trzy lata. Ważnym elementem jest termin zacieleń jałówek, który nie da się sprowadzić tylko do wieku i wagi, ale również należy brać pod uwagę inne czynniki. Generalnie jednak nie powinno się zacielać jałówek wcześniej niż w wieku 18 miesięcy, ponieważ jest to młody organizm, który rośnie. ( 20-22 miesiące przy masie 460-500kg limusine, 2 lata i 550kg charolaise)
Bydło mięsne powinno bazować przede wszystkim na użytkach zielonych, które dostępne są od maja do listopada. W miesiącach kiedy jest dużo urozmaiconej runi zielonej, żywienie należy uzupełnić sianem i słomą. Pod koniec okresu pastwiskowego zaleca się dokarmianie cieląt paszą treściwą. Zimą żywienie jałowizny i krów matek oparte jest głównie na paszach objętościowych z uwzględnieniem niewielkich ilości pasz treściwych i dodatków mineralnych szczególnie ważnych dla wysoko cielnych zwierząt. Wyliczenie zapotrzebowania na pasze oraz możliwości produkcyjne pomogą podjąć decyzję o systemie chowu i wyborze rasy bydła dla naszego gospodarstwa.
Ważny element chowu i hodowli bydła mięsnego stanowią zabiegi pielęgnacyjne. Mają one duże znaczenie dla uzyskania dobrej jakości surowca, odpowiednich przyrostów oraz zdrowotności zwierząt. Stada mięsne o silnie rozwiniętym instynkcie macierzyńskim i obronnym mogą stwarzać wiele problemów przy zabiegach zootechniczno-weterynaryjnych. Dlatego zdecydowanie i stanowczość obsługi z zachowaniem ograniczonego zaufania sprzyja bezpieczeństwu pracy, jak i też pozwala zoptymalizować nakłady siły roboczej.