Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego Nr 8 w powiecie kępińskim wraz ze Stowarzyszeniem Producentów Rolnych Gminy Baranów zorganizował wyjazd na wystawę AGRO SHOW w dniu 25 września bieżącego roku. Rolnicy z powiatu kępińskiego mieli okazję przyjrzeć się nowinkom w branży rolniczej. Była to doskonała okazja aby zapoznać się z nowymi technologiami w rolnictwie. Zaletą takich wyjazdów jest niewątpliwie fakt, że rolnicy na targach mają kompleksowy przegląd najnowszych maszyn, urządzeń oraz świadczonych usług dla rolnictwa. Uczestnicy mogli w jednym miejscu zapoznać się z ofertą odmianową roślin uprawnych czołowych producentów materiału kwalifikowanego. Wizyty na poszczególnych stosikach wystawców, pozwoliły na zapoznaje się z nowościami odmianowymi roślin uprawnych, możliwość pobrania materiałów dydaktycznych (broszury ulotki foldery), oraz konsultacje z przedstawicielami wystawców. W związku z pandemią COVID 19, w poprzednim roku impreza nie była organizowana stąd duże zainteresowanie rolników wyjazdem.

Zgodnie z przepisami Prawa Wodnego w celu zmniejszenia zanieczyszczenia wód azotanami ze źródeł rolniczych oraz c dalszemu ich zanieczyszczeniu został opracowany dla całego kraju Program działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu tzw.,,Program działań.” Program ten skierowany jest do wszystkich rolników prowadzących produkcję rolną w której przechowywane są odchody zwierzęce lub stosowane są nawozy.

Program działań to zbiór zasad i sposobów postępowania w zakresie dobrej praktyki rolniczej a w szczególności dotyczącej: nawożenia, przechowywania nawozów naturalnych w gospodarstwie, dokumentowania terminów i dawek stosowania nawozów wraz z harmonogramem czasowym.

Azot i fosfor określane jako pierwiastki biogenne, odgrywają ważną rolę w produkcji roślinnej i zwierzęcej, dlatego  też intensyfikacja produkcji roślinnej i zwierzęcej może stanowić zagrożenie rozpraszania tych składników do środowiska i pogarszania jakości cieków wodnych.

Najgroźniejszym zjawiskiem skażenia wód jest tzw. przeżyźnienie czyli w wodzie w której są w nadmiarze składniki odżywcze, takie jak azot i fosfor dochodzi do rozwoju fitoplanktonu. Przyczyną tego zjawiska jest niekontrolowane i nadmierne nawożenie lub nieodpowiednie terminy i miejsca stosowania nawozów naturalnych i mineralnych , a także spływy powierzchniowe do wód.

Źródła zanieczyszczenia wód w gospodarstwie mogą być punktowe i obszarowe:

Punktowe- to wycieki z przechowywania obornika i kiszonek, spływy z podwórek, skażenia z karmienia zwierząt.

Obszarowe - to błędy w agrotechnice związane ze zmianowaniem i uprawą roślin, zakwaszeniem gleb, nieodpowiednim nawożeniem mineralnym i nawozami naturalnymi, oraz nieodpowiednimi terminami wykonywana prac polowych

Stosując nawozy naturalne należy przestrzegać odpowiednich reguł postępowania:

Obornik-przechowuje się na szczelnych płytach gnojowych zoapatrzonych w system odprowadzenia odcieków do zbiornika, a powierzchnia składowania powinna umożliwić ich przechowywanie przez okres 5 mies. Należy unikać składowania obornika na polu w tym samym miejscu przez 3 lata i stosować krótki czas składowania na gruncie najlepiej 3 mies, a nie dłużej niż 6 mies. Pryzma powinna być zlokalizowana na płaskim terenie o dopuszczalnym spadku do 3%, miejsce powinno być nieprzepuszczalne. Co ważne pryzma powinna być zaznaczona na mapie wraz z datą złożenia obornika.

W przypadku utrzymania zwierząt na głębokiej ściółce obornik może być przechowywany w budynku inwentarskim o nieprzepuszczalnym podłożu. Gnojowicę i gnojówkę przechowuje się w szczelnych zbiornikach, a ich pojemność powinna umożliwić przechowywanie nawozów przez okres 6 mies.

Nie należy stosować nawozów naturalnych w dawkach przekraczających 170kg/ha. Nawozy naturalne i organiczne powinny być aplikowane równomiernie na wszystkich polach gospodarstwa, nie powinno się ich stosować na tym samym polu rok po roku.

 Terminy stosowania nawozów w gminach powiatu wrzesińskiego jak i dla całego woj. wielkopolskiego ujęte zostały w załączniku nr 3 do Programu Działań.

Nawozy azotowe mineralne i nawozy naturalne płynne jak gnojówka i gnojowica stosuje się na grunty rolne od 1 marca do 25 października, natomiast nawozy naturalne stałe tj. obornik od 1 marca do 31 października.

Innym terminem stosowania nawozów azotowych mineralnych i nawozów naturalnych płynnych na uprawy trwałe, uprawy wieloletnie i trwałe użytki zielone jest termin od 1 marca do 31 października, a nawozów stałych od 1 marca do 30 listopada.

Nawozy płynne naturalne należy przyorać po 6 godz. a naturalne stałe po 24 godz. przez co zapobiegnie się stracie składników pokarmowych i spływowi powierzchniowemu części stałych i fosforu do wód.

Dodatkowo nawozów naturalnych nie wolno stosować:

1. na glebach zalanych wodą i przykrytych śniegiem lub zamarzniętych do 30 cm oraz podczas opadów deszczu ,

2.płynnych nawozów naturalnych na glebach bez okrywy roślinnej położonych na stokach o nachyleniu większym niż 10 % ,

3.płynnych nawozów naturalnych podczas wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi.

Najlepszym terminem stosowania nawozów naturalnych tj. obornika jest jesień, gdyż do wiosny dobrze rozłoży się on w glebie natomiast gnojówkę i gnojowicę należy stosować do przedsiewnego nawożenia roślin w okresie wiosennym ponieważ ich działanie jest szybsze niż obornika. Azot i fosfor z gnojowicy jest tak samo dostępny dla roślin jak z nawozów mineralnych, podobnie jak potas z gnojówki.

Wapnowanie jest bardzo ważnym czynnikiem który przyśpiesza rozkład substancji organicznej oraz proces nitryfikacji w glebie. Procesy te przebiegają najefektywniej gdy odczyn gleby jest lekko kwaśny lub obojętny.

Właściciele gospodarstw rolnych zobowiązani są do dokumentowania realizacji Programu działań, tj. opracowania planu nawożenia azotem lub stosowania nawozów takiej ilości aby nie przekroczyć max dawek azotu działającego ze wszystkich źródeł.

Ważnym czynnikiem jest aplikacja nawozów podczas której dochodzi do strat azotu w formie amoniaku, dlatego też stosuje się różne zabiegi agrotechniczne ażeby temu zapobiec np. kontrolowany rozrzut obornika, czy aplikowanie doglebowo nawozów ciekłych np. systemem węży wleczonych.

Skutecznym sposobem ograniczenia strat składników pokarmowych z gruntów rolnych w okresie jesienno-zimowym jest utrzymanie w tym okresie okrywy roślinnej na gruntach rolnych tzw ,zielonych pól . Zielone pola tworzą rośliny ozime, takie jak rzepak i zboża, ale również poplony ozime które chronią powierzchnię gleby, pobierają niewykorzystane składniki pokarmowe a przez to wymywanie azotanów jest mniejsze. Poplony ozime mogą również pobierać fosfor dostępny w strefie korzeniowej, i tym samym zwiększać ilość materii organicznej, jak również poprawiać strukturę gleby.

Skuteczna formą ochrony wód przed zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych są również strefy buforowe nieużytkowane rolniczo pasy gruntu, usytuowane między użytkami rolnymi a ciekami lub zbiornikami wodnymi.

Pełnią one funkcję filtrów zanieczyszczeń przedostających się do wód powierzchniowych z gruntów użytkowanych rolniczo. Pokryte zróżnicowaną roślinnością (drzewa, krzewy i trawy) bardzo efektywnie usuwają zanieczyszczenia, są też korzystne przyrodniczo (m.in. zwiększają bioróżnorodność ekosystemów).

Literatura:

1.Rozporządzenie Rady ministrów z dnia 12 lutego 2020 roku

2.www.iung.pl

3.Piorytetowe środki zaradcze w zakresie ograniczenia strat azotu i fosforu z rolnictwa w aspekcie ochrony jakości wody. S. Pietrzak wyd. ITP. Falenty 2012

4.Materiały szkoleniowe CDR dla doradców z 2019 r

Do kiedy nawożenie?

Zgodnie z zapisami programu działań, mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu na terenie gmin powiatu poznańskiego na gruntach ornych, tylko do dnia 25 października można stosować nawozy azotowe mineralne i nawozy naturalne płynne, a do dnia 31 października nawozy naturalne stałe. W przypadku trwałych użytków zielonych, upraw trwałych i upraw wieloletnich termin stosowania nawozów azotowych mineralnych i naturalnych płynnych mija 31 października, natomiast graniczny termin stosowania nawozów naturalnych stałych na tych obszarach to 30 listopada.

Od powyższych terminów zastosowano dwa wyjątki. W przypadku upraw zakładanych jesienią po późno zbieranych przedplonach dopuszcza się stosowanie nawozów wieloskładnikowych, w których zawartość azotu nie powinna przekroczyć 30 kg/ha. Drugim wyjątkiem jest stosowanie nawożenia w przypadku braku możliwości zbioru lub nawożenia ze względu na niekorzystne warunki atmosferyczne. Wówczas termin nawożenia może zostać maksymalnie przedłużony do 30 listopada.

Ocena sytuacji w przypadku stosowania wyżej wymienionych wyjątków należy do rolnika, który jest również zobowiązany do udokumentowania zaistniałej sytuacji.

Termin złożenia wypasu krów.

Drugim terminem upływającym z końcem października, jest termin składania dokumentów w ramach działania Dobrostan Zwierząt.

Rolnicy realizujący pakiet 2 Dobrostan krów, wariant 2.1 Dobrostan krów – wypas, są zobowiązani do przedstawienia w terminie 15-31 października rejestru wypasów za bieżący rok. Rejestr można wypełnić ręcznie lub też pobrać formularz w formie edytowalnej (arkusz kalkulacyjny excel) ze strony arimr.gov.pl.

Wersję edytowalną rejestru można w szybki sposób wypełnić poprzez pobranie listy zwierząt z aplikacji „IRZplus”. Po pobraniu rejestru zwierząt ze strony ARiMR należy w pierwszej kolejności wpisać numer gospodarstwa. Następnie należy uzupełnić pole z numerem siedzimy stada. W dalszej kolejności należy uzupełnić pole „data złożenia wniosku”, w którym wpisujemy datę złożenia wniosku o płatności bezpośrednie z zadeklarowanym do płatności pakietem dobrostanowym. Następnie uzupełniamy pole pierwszy dzień wypasu całego stada, jeżeli będziemy deklarować rozpoczęcie wypasu dla całego stada tego samego dnia. Kolejnym krokiem będzie pobranie listy zwierząt. Listę taką powinniśmy pobrać na dzień rozpoczęcia wypasu, ponieważ sztuki, które były sprzedane przed rozpoczęciem wypasu, nie powinny być uwzględniane w rejestrze. Przed pobraniem listy zwierząt warto użyć filtra daty urodzenia zwierząt, co spowoduje, że na liście znajdą się zwierzęta od najstarszych do najmłodszych, co w łatwy sposób umożliwi identyfikację krów mlecznych. Po pobraniu listy zwierząt należy z tej listy usunąć wszystkie zwierzęta, których wypas nie dotyczy. Na liście pozostają tylko krowy (samice bydła, które ukończyły 24 miesiące do dnia 15 października). Następnie możemy zaimportować listę zwierząt do rejestru wypasów używając przycisku „Dodaj rejestr wygenerowany z IRZplus”. W dalszej kolejności należy określić rozpoczęcie daty wypasu dla poszczególnych zwierząt. Możemy do tego użyć przycisku „Dodaj pierwszy dzień wypasu dla całego stada” lub dla każdej krowy przypisać datę osobno. Należy przy tym pamiętać, że krowy, które ukończą wiek 24 miesięcy w okresie pomiędzy rozpoczęciem wypasu całego stada, a 15 października, rozpoczynają wypas dopiero z dniem ukończenia 2 lat. Podobna sytuacja dotyczy nabycia krowy w okresie realizacji wypasu. Taką krowę wpisujemy do rejestru od dnia przybycia do stada. W rejestrze możemy zaznaczać cały szereg zdarzeń powodujących nieobecność pojedynczej krowy lub całego stada na pastwisku. Bezwzględnie należy odnotować ubycie sztuki ze stada np. na skutek sprzedaży lub padnięcia. Możemy również zaznaczyć nieobecność w pojedyncze dni np. na skutek choroby zwierzęcia, wycielenia, choroby rolnika czy złych warunków atmosferycznych. Aby otrzymać pełną płatność do sztuki z tytułu wypasu, zwierzę powinno przebywać na pastwisku co najmniej 120 dni przez co najmniej 6 godzin dziennie. Należy zwrócić również uwagę na typ użytkowy krów. Wymogiem programu jest posiadanie wszystkich krów w typie użytkowym mlecznym. Jeżeli posiadamy w rejestrze krowy o innym typie użytkowym, należy wówczas dokonać zmiany typu użytkowego. Czynność taką możemy wykonać również poprzez aplikację IRZplus. Po sporządzeniu rejestru należy dokument przesłać w formie załącznika do wniosku o płatności bezpośrednie, przesłanego ponownie w trybie zmiany do wniosku. Jak już wcześniej wspomniałem rejestr należy przesłać do ARiMR do dnia 31 października br.