Wyświetlenie artykułów z etykietą: warzywa

My Polacy mamy taką skłonność do ogólnonarodowych zrywów z różnych okazji. Kiedyś w przeszłości zrywy były bardziej uzasadnione i potrzebne. Obecnie „zrywamy się” szumnie i hucznie a już po tygodniu zapominamy po cośmy to robili. Niestety takie nastały czasy, że co chwilę dzieje się coś ważnego na świecie, w kraju. Nie jesteśmy w stanie wszystkim tym wydarzeniom poświęcić należnego im czasu, zadumy, szacunku, uwagi. A ważne jest byśmy o tych wydarzeniach wiedzieli i zajęli swoje stanowisko. Mamy możliwość w tej chwili, bezpośrednio, uczestniczyć w promowaniu, przetwarzaniu i utrwalaniu owoców i warzyw na skalę krajową. Zmusiły nas do tego wydarzenia polityczne, ale cel jest szlachetny i z korzyścią dla naszego zdrowia.

Wyrażając poparcie dla polskich rolników, w związku z wiadomą sytuacją, jemy obecnie więcej pomidorów, marchewki, kapusty, papryki, kalafiorów, ogórków, pieczarek, jabłek, gruszek, malin, truskawek i wiśni (tych dwóch ostatnich nie ma już niestety na typowych, wiejskich straganach warzywno-owocowych). Choć byśmy nie wiem jak bardzo się starali i chcieli, nie jesteśmy w stanie codziennie jeść większych ilości owoców czy warzyw niż do tej pory. Po pierwsze, dlatego, że może okazać się to niezdrowe ( to jest możliwe!) w większych ilościach. Niektórzy są uczuleni na pomidory, truskawki, maliny, inni odczuwają dolegliwości gastryczne po większej ilości jabłek czy kapuście, są tacy, którzy nie tolerują surowej papryki czy ogórka a swego czasu widziałam znajome koleżanki po diecie marchewkowej – szkoda gadać (pisać). Stara zasada jest tu najlepsza – wszystkiego z umiarem. Po drugie szybko przejedzą się nam te dobroci, choć znam takich, którzy mogą pomidorową codziennie na obiad i kolację.

Na szczęście ktoś wymyślił przetwory, które po obróbce termicznej lub zakonserwowaniu łatwo można przechowywać a przy tym są lepiej strawne i dostępne przez cały rok. Oto kilka nieskomplikowanych przepisów wyszukanych przez doradców do zastosowania. Zachęcamy do robienia zwykłych tradycyjnych polskich przetworów: przecierów pomidorowych i ogórkowych, musów jabłkowych, papryki konserwowej, kompotów gruszkowych i jabłkowych, powideł śliwkowych przy okazji, dżemów malinowych, truskawkowych czy wiśniowych, sałatek owocowych i warzywnych, kiszonej kapusty itd. Jeżeli każda gospodyni domowa zrobi 20% więcej przetworów niż zwykle, to myślę, że niestraszne nam będzie żadne embargo. Poza tym spełnimy dobry uczynek, poniekąd obowiązek patriotyczny i będzie nam się lepiej spało.

Jabłko pieczone na wiele sposobów (dostępnych w sieci), ale ten najprostszy jest najlepszy – bierzemy jabłko, myjemy, odcinamy górną część z ogonkiem a drugą część drążymy pozbywając się gniazda nasiennego. Zasypujemy je cukrem i wstawiamy do piekarnika na 15-20 minut. To wspaniały i dużo lepszy smakołyk na jesienne wieczory niż batoniki, cukierki czy słone przekąski.

Racuchy z jabłkami sporządzone z 0,5 kg mąki, 50 g drożdży, 3-4 łyżek cukru, 1 jajka, 1,5 szklanki mleka, szczypty soli i obowiązkowo z jabłek, około 5-6 sztuk. Ze składników oprócz jabłek wyrabiamy ciasto i jak to drożdżowe zostawiamy do wyrośnięcia. Dopiero potem mieszamy je z pociętymi na plasterki jabłkami i znowu odstawiamy do wyrośnięcia. Potem pozostaje je usmażyć na złoto, na wolnym ogniu, żeby doszły także w środku. Posypujemy pudrem i wcinamy. Pewnie dobrze też smakują z innymi owocami: truskawkami, malinami czy wiśniami. Szybki i tani posiłek zwłaszcza dla dzieciaków a i dorośli nie pogardzą.

Polecamy też przepisy na: sos pomidorowy z musztardą robiony z 2 kg pomidorów, 3 cebul, przypraw: liść laurowy, ziele angielskie, 2 łyżek cukru, 1 łyżki soli, 3 łyżek musztardy i 3 łyżeczek oleju. Pomidory należy umyć, obrać, podzielić na mniejsze cząstki, podsmażyć z cebulą pokrojoną w kostkę na oleju, podlać kilkoma łyżkami gorącej wody. Następnie dodać przyprawy oraz musztardę i gotować na słabym ogniu około 1 godziny. Gorącą masę, jednolitą i gęstą, należy włożyć od razu do wyparzonych słoików, zamknąć i pasteryzować około 25 minut. Dodatek idealny do mięsa, pizzy, zapiekanki, makaronu.

Sos pomidorowy z papryką - w skład wchodzi: 1kg pomidorów, 20 dag cebuli, główka czosnku, pół szklanki oleju, 25 dag papryki, w tym 2 strączki małej papryki ostrej lub 1 łyżeczka ostrej sproszkowanej, ziele angielskie, liść laurowy, estragon, bazylia, lubczyk, sól, cukier, 2 łyżki octu winnego lub cytrynowego. Cebulę i czosnek obrać, drobno posiekać, podsmażyć na oleju aż staną się szkliste. Do tego dodać pokrojoną w paski paprykę oraz obrane ze skórki i podzielone na mniejsze kawałki pomidory. Gotować tak długo, aż masa stanie się jednolita. Wtedy dopiero dodać przyprawy i gotować jeszcze około 5 minut. Włożyć do mniejszych słoików i pasteryzować ok. 25 min. Używać, jako keczup do pieczywa, mięs, wędlin, pizzy, zapiekanek oraz sałatek. Nadaje się, jako baza do leczo, do ryżu i makaronów.

Warzywa w pomidorowym sosie to znakomity dodatek do gulaszu, makaronu czy ryżu. Należy po równo przygotować fasolki, kalafiora i cukinii, potem oczyścić, podzielić na mniejsze kawałki. Następnie krótko (2-3 min) gotować w słonej wodzie, potem odcedzić i przełożyć do słojów, zalać pikantnym, przyprawionym przecierem pomidorowym. Zamykamy słoje i pasteryzujemy około 50 minut.  Warzywa można mieszać według upodobań, ważne by miały podobny czas uzyskania tzw. postaci al dente.

A może warto wypróbować coś innego jak marmolada z pomidorów i jabłek – skład: 1 kg pomidorów, 1 kg jabłek, 1 kg cukru, goździki, cynamon lub skórka cytrynowa. Z pomidorów i jabłek, wziętych w proporcji pół na pół, należy sporządzić przecier. Tak zagęszczać, najlepiej w płaskim rondlu, by łyżka przesunięta przez środek pozostawiała wyraźną bruzdę. W czasie zagęszczania należy często mieszać, by masa nie przypaliła się. Potem trzeba wsypać cukier i gotować około 30 minut aż gęsta masa stanie się szklista. Na koniec pozostaje dodać zapachy według uznania. Gorącą marmoladę włożyć do słoików, na wierzchu ułożyć wyparzony krążek celofanu lub folii, następnie zamknąć i odstawiać do wystudzenia.

Inna wersja to marmolada z pomidorów, jabłek i gruszek, która smakuje wyśmienicie. Skład: 1 kg pomidorów, 1 kg jabłek, 1 kg gruszek 1,5 kg cukru.  Wszystko oprócz cukru gotujemy na średnim ogniu, w płaskim rondlu, dopóty dopóki masa nie zgęstnieje. W tym czasie często mieszać, aby nie przypaliła się. Na końcu dodać cukier i gotować jeszcze około 30 minut, aż stanie się szklista. Tutaj nie dodawać składników zapachowych. Gorącą marmoladę wkładać do słoików, na wierzchu ułożyć wyparzony krążek celofanu lub folii. Natychmiast zamykać i odstawiać do wystudzenia. Zamiast jabłek można z powodzeniem zastosować śliwki.

Podsumowując – jedzmy polskie produkty, nie tylko teraz jak mamy kryzys ze sprzedażą, ale przez cały rok. Niech to nie będzie tygodniowy zryw narodowy! W sklepach wśród różnych towarów szukajmy rodzimych. Bądźmy świadomymi konsumentami, czytajmy etykiety. Przejrzyjmy swoje lodówki, szafki. Zobaczmy ile produktów jest naprawdę pochodzenia polskiego. Nie muszę chyba nikogo uświadamiać, że znana marka polska niekoniecznie oznacza, że produkt pochodzi z polskiej firmy (Winiary, Amino, Goplana, Wedel to już dawno obcy kapitał). I oczywiście nie chodzi tutaj o żadną rewolucję patriotyczną, bo w ww. firmach pracują przecież Polacy, podatki płacone są też do polskiej kiesy. Ale szanujmy rodzime produkty, stawiajmy je na pierwszym miejscu, nie bądźmy obojętni. Wystarczy, gdy uda się nam zamienić jeden obcy produkt na polski. W skali kraju da się to odczuć.

Liliana Tatara doradca rolny ZD Konin/Rzgów Zofia Stempin doradca rolny ZD Konin/ Rychwał

zdjęcia: autor Liliana Tatara, Magdalena Kopeć oraz ze strony www.kuchniabezvat.pl

Nowe zasady wsparcia grup producentów owoców i warzyw od 5 kwietnia 2012 r.

Wartości odżywcze wybranych warzyw

Charakterystyka wybranych warzyw - zawartości składników podano w 100 g

Warzywa surowe, czy też gotowane powinno się jeść codziennie. Ale nie zawsze pamiętamy jakie wartości odżywcze są w nich zawarte. Dlatego warto zapoznać się z charakterystykę wybranych warzyw, które są zalecane   w racjonalnym żywieniu rodziny.

Marchew – wartość energetyczna to 41 kcal, zawiera  dużo karotenu,1 g białka, 0,2 g tłuszczu,2,4 g błonnika,  witaminy B1, B2,B6,PP, potas, sód, wapń oraz żelazo. Należy do warzyw  lekko strawnych. Zapobiega chorobom nowotworowym przewodu pokarmowego, ma zastosowanie w leczeniu chorób skory i oczu, anemii, reumatyzmie, cukrzycy, przeciw pasożytom przewodu pokarmowego i niedokrwistości. Gotowana leczy biegunki.

Fasola szparagowa –  wartość energetyczna to 42 kcal, zawiera około 2,4 g białka,7,6g cukrów, składniki mineralne ( wapń, fosfor, żelazo, magnez)  i prowitaminę A, witaminy z grupy B- B1, B2.

100 g nasion fasoli to 346 kcal, 21,4 g białka, 1,6 g tłuszczu, błonnik pokarmowy.

Szpinak – wartość energetyczna to 19 kcal, źródło białka i cukrów,  dużo witamin- C, karotenu, B1, B2, PP, zawiera żelazo i  mangan, sole mineralne – wapń, magnez, potas, fosfor, arsen, miedź i jod.

Natka pietruszki- wartość energetyczna to 41 kcal, zawiera białko, witaminę C, betakaroten, witaminę E.

Kapusta biała – wartość energetyczna to 30 kcal, zawiera 1,5 g białka, 0,2 g tłuszczu,5,7 węglowodanów, 30-40 mg witaminy C, 0,3 mg witaminy A, witaminy z grupy B-B1, B2, B6-, składniki mineralne (sód, potas, wapń, fosfor, żelazo,  magnez). Najbardziej wartościowa jest kapusta spożywana na surowo, gdyż przy gotowaniu traci dużo witamin, a głównie witaminy C. W okresie zimowym warto spożywać kapustę kwaszoną ze względu na zawartość witaminy C, a gdy jest dobrze ukiszona to zachowuję ją w 80-90%.

Kapusta jest wykorzystywana w fitoterapii, w leczeniu stanów zapalnych i nieżytów przewodu pokarmowego, chorobach dróg oddechowych i kamicy nerkowej. Ma właściwości bakteriobójcze, a liście stosuje się w formie okładów przy nerwobólach i oparzeniach. Dzięki olejkom gorczycznym, w których występuje siarka, wpływa korzystnie na apetyt.

Kapusta czerwona – wartość odżywczą ma nieco większą niż kapusta biała, wartość energetyczna to 35 – 40 kcal. Zawiera  wit.B i C- ma ich więcej niż kapusta biała.

Kapusta włoska – wartość energetyczna to 41 kcal, zawiera prowitaminę, 60 mg wit.C, witaminy  B1,B2, E ; wapń, fosfor, żelazo, magnez

Kapusta brukselska - 44 kcal, zawiera białko o wysokiej wartości biologicznej ze względu na aminokwasy egzogenne. Zawiera  cukry, wit.C, 1,36mg prowitaminy A, witaminy: B1, B2, E, K, PP, B3, B, H;  kwas foliowy, związki mineralne ( sód, potas, magnez, mangan, miedź, cynk, fosfor, wapń, żelazo).

Kapusta pekińska – wartość energetyczna to 36 kcal, zawiera pełnowartościowe białko, witaminę C, karoten, sole mineralne- wapnia, fosforu, żelaza.

Kalafior- wartość energetyczna to 24 kcal, zawiera wit.C, białko, składniki mineralne, mało błonnika.

Brokuł- wartość energetyczna to 27 kcal, zawiera białko, witaminę C – 100 mg,B1, karoteny, sole mineralne – wapń, potas, fosfor, magnez, żelazo.

Kalarepa-  wartość energetyczna to 48 kcal, bardziej wartościowa niż kapusta biała, zawiera dużo wit.C- 60 mg w 100 g, wapnia i żelaza, niewiele karotenu i witamin z grupy B, ma bardzo wartościowe liście.

Cebula – wartość energetyczna to 40 kcal, zawiera białko, prowitaminę A, cukry, witaminy - B1, B2, C; jest duża różnica w zawartości składników pokarmowych w cebuli świeżej i suszonej. Zawiera wapń, żelazo, fosfor. Znane jest przeciwbakteryjne działanie lotnych i nielotnych związków siarkowych zawartych w cebuli. Olejek cebulowy hamuje rozwój paciorkowców i gronkowców oraz różnych bakterii, w tym salmonelli. Stwierdzono działanie cebuli jako leku na serce ( flawonidy).Preparaty cebulowe są stosowane do usuwania blizn ( np. Cepan).Ma również działanie przeciwastmatyczne.

Czosnek – wartość energetyczna to 112 kcal, zawiera białko, tłuszcze, olejki eteryczne, substancje zawierające siarkę, wit.C, B1, B2, B3, PP, sole mineralne ( P, K, Ca, Mg, Mn, Cr). Działa silnie bakteriobójczo i grzybobójczo, przeciwmiażdżycowo oraz ogólnie wzmacniająco.

Pomidor- wartość energetyczna to 22 kcal, zawiera witaminę C, beta karoten, witaminy B1i B2.Jest źródłem soli mineralnych, zwłaszcza potasu(200- 300mg).Zawiera 6 mg sodu, 10 – 20 mg wapnia, 0,5-1,0 mg żelaza, 0,2 g cynku i 20 mg fosforu.

Por – wartość energetyczna to 47 kcal, zawiera dużo soli mineralnych, zwłaszcza wapnia i fosforu; ma białko, węglowodany, wit.C.

Seler – jest bogaty w sole mineralne potasu, wapnia, sodu, magnezu i fosforu; ich zawartość jest dwukrotnie wyższa niż w marchwi, zawiera 0,5 – 0,9 mg żelaza, nie jest bogaty w witaminy – wit.C jest poniżej 15 mg . Seler poprawia procesy trawienia i funkcjonowanie nerek.

Burak ćwiklowy – wartość energetyczna to 38 kcal, zawiera białko, cukry, tłuszcze, sole mineralne wapnia, fosforu, magnezu, żelaza, wit. C- 10 mg, małe ilości wit.B2 i karotenu,

Papryka – wartość energetyczna to 30 kcal, zawiera od 100 do 300 mg witaminy C, beta karoten i bioflawonidy- właściwości przeciwrakowe, zawiera dużo łatwo przyswajalnych cukrów, soli wapnia żelaza oraz witamin

Kukurydza – wartość energetyczna od 88 do 143 kcal, zawiera cukry, białko, tłuszcze oraz witaminy C, A, B1, B2, B3, E, PP, a także fosfor, potas, wapń, magnez oraz mikroelementy , w tym selen. Duża zawartość błonnika zapobiega zaparciom i działa przeciwmiażdżycowo. Nie zawiera glutenu i jest stosowana w diecie bezglutenowej.

Groszek zielony – wartość energetyczna to 100kcal, jedno z najbogatszych źródeł białka, zawiera węglowodany, tłuszcze witaminy: B1, B2, C, PP, składniki mineralne: fosfor, wapń, magnez, żelazo.

Alicja Nowak

WODR w Poznaniu

5 razy warzywa i owoce
Nasze przyzwyczajenia żywieniowe  i tradycje kulinarne sprawiają, że w jadłospisie dominuje mięso, wędliny, podroby i tłuszcze zwierzęce. Szczególnie możemy to obserwować w okresie jesienno – zimowym. Dlatego tak ważne jest racjonalne ułożenie codziennej diety  uwzględniającej odpowiedni udział warzyw i owoców.
Znaczenie warzyw i owoców  polega przede wszystkim na wysokiej zawartości witaminowej, mineralnej oraz występowaniu błonnika. Większość produktów żywnościowych zakwasza organizm człowieka. Jedynie warzywa, owoce i mleko zawierają składniki zasadotwórcze, które zobojętniają nadmiar kwasów w organizmie i dlatego tak ważne jest codzienne spożywanie tych produktów.
Wiele problemów zdrowotnych w organizmie człowieka wynika z nieprawidłowej pracy jelit i zaburzeń w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego. W takich sytuacjach istotną rolę ma do spełnienia błonnik. Błonnik czyli  włókno pokarmowe to naturalny składnik owoców, warzyw, nasion i zbóż, który w żywieniu odgrywa  ważną rolę. Przede wszystkim zwiększa objętość pokarmów, daje uczucie sytości, zmniejsza wchłanianie przez organizm szkodliwych substancji, wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi, reguluje pracę przewodu pokarmowego. Najbogatsze w błonnik są nasiona warzyw strączkowych, warzywa liściaste, ziemniaki i owoce.

Trochę statystyki      

   
WARZYWA
Według bilansu GUS spożycie warzyw i ich przetworów w 2010 roku wyniosło 108 kg w przeliczeniu na 1 mieszkańca ( w 2009 roku 116 kg).  W gospodarstwach domowych w 2010 roku spożycie warzyw (łączne spożycie warzyw świeżych, chłodzonych, mrożonych i przetworów)  wyniosło 59,16 kg 60,2 kg na osobę i spadło o 1,8% w porównaniu z 2009 rokiem ( 60,2kg). Najbardziej spadło spożycie kalafiorów i brokułów, a także  mniej zjedliśmy buraków, kapusty, marchwi. Wzrosło spożycie ogórków, pomidorów oraz przetworów warzywnych i soków. W 2010 spadło spożycie warzyw o 2,3% , a w 2009 roku wzrosła konsumpcja warzyw w gospodarstwach rolników. W wydatkach na żywność, warzywa były na 4. miejscu; po mięsie, przetworach zbożowych, nabiale ( w 2009 tak samo). Prognoza na 2011 rok to wyższe łączne spożycie warzyw w przeliczeniu na osobę. Ale czy tak będzie?


OWOCE
Wg bilansu GUS  w2010 roku  spożycie owoców i ich przetworów  wyniosło 45,0 kg w przeliczeniu na mieszkańca wobec 55 kg w 2009 roku. Dane dotyczące spożycia w gospodarstwach domowych to  41,16 kg wobec 45,2 kg w 2009 r. Najbardziej spadło spożycie gruszek i śliwek- około 50%, a znacząco o 33,3% spadło owoców pestkowych ( wiśni, czereśni, moreli, brzoskwiń itp.), potem owoców jagodowych i jabłek. W 2010 roku konsumpcja owoców zmniejszyła się we wszystkich grupach społeczno – ekonomicznych. Najwyższy spadek zanotowano w gospodarstwach domowych rolników – o 21,9%. Owoce i ich przetwory zajmowały 5. miejsce w wydatkach gospodarstw domowych na żywność.  Prognoza na 2011 rok to wzrost spożycia owoców o 2 – 4% do poziomu 42 - 43 kg w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na 1 osobę.

A ile każdy statystyczny Polak powinien jeść warzyw i owoców w ciągu dnia?
Około 40 – 50 dag dziennie i to podzielone na 5 porcji.
Co to znaczy porcja warzyw i owoców dziennie? Porcją warzyw może być: 1 pomidor średniej wielkości (100 g), zielona sałata ( 1/3 główki- 65 g),marchew gotowana 5 łyżek(140 g),groszek zielony gotowany 3łyżki ( 70 g),gotowana fasolka szparagowa 3 łyżki (50 g).Porcją owoców może być:1 duże jabłko lub gruszka ( 150 g), 1 duża pomarańcza( 250 g), 1 szklanka soku owocowego (200 ml).

WAŻNE  PRAKTYCZNE INFORMACJE
Podczas wstępnej obróbki warzyw należy przestrzegać zasad gwarantujących zachowanie składników odżywczych:

• Owoce i warzywa myć oraz płukać dokładnie pod bieżącą wodą.
• Obierać cienko i szybko płukać.
• Surówki przygotowywać bezpośrednio przed podaniem na stół.
• Do zakwaszania surówek stosować  kwaśne owoce  lub ich sok, lub ocet winny.
• Dodawać do surówek oliwę z oliwek, oleje, jogurt naturalny, śmietanę lub majonez bezpośrednio przed podaniem.
• Warzywa najlepiej gotować na parze.
• Warzyw należy przygotować tyle, żeby wystarczyło na jeden posiłek – nie zostawiać i nie odgrzewać.
• Warzywa gotować w małej ilości wody pod przykryciem, nie rozgotowywać. Tylko kalafior, brukselkę, jarmuż gotować bez przykrycia.

Alicja Nowak
WODR Poznań