5 razy warzywa i owoce
Nasze przyzwyczajenia żywieniowe  i tradycje kulinarne sprawiają, że w jadłospisie dominuje mięso, wędliny, podroby i tłuszcze zwierzęce. Szczególnie możemy to obserwować w okresie jesienno – zimowym. Dlatego tak ważne jest racjonalne ułożenie codziennej diety  uwzględniającej odpowiedni udział warzyw i owoców.
Znaczenie warzyw i owoców  polega przede wszystkim na wysokiej zawartości witaminowej, mineralnej oraz występowaniu błonnika. Większość produktów żywnościowych zakwasza organizm człowieka. Jedynie warzywa, owoce i mleko zawierają składniki zasadotwórcze, które zobojętniają nadmiar kwasów w organizmie i dlatego tak ważne jest codzienne spożywanie tych produktów.
Wiele problemów zdrowotnych w organizmie człowieka wynika z nieprawidłowej pracy jelit i zaburzeń w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego. W takich sytuacjach istotną rolę ma do spełnienia błonnik. Błonnik czyli  włókno pokarmowe to naturalny składnik owoców, warzyw, nasion i zbóż, który w żywieniu odgrywa  ważną rolę. Przede wszystkim zwiększa objętość pokarmów, daje uczucie sytości, zmniejsza wchłanianie przez organizm szkodliwych substancji, wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi, reguluje pracę przewodu pokarmowego. Najbogatsze w błonnik są nasiona warzyw strączkowych, warzywa liściaste, ziemniaki i owoce.

Trochę statystyki      

   
WARZYWA
Według bilansu GUS spożycie warzyw i ich przetworów w 2010 roku wyniosło 108 kg w przeliczeniu na 1 mieszkańca ( w 2009 roku 116 kg).  W gospodarstwach domowych w 2010 roku spożycie warzyw (łączne spożycie warzyw świeżych, chłodzonych, mrożonych i przetworów)  wyniosło 59,16 kg 60,2 kg na osobę i spadło o 1,8% w porównaniu z 2009 rokiem ( 60,2kg). Najbardziej spadło spożycie kalafiorów i brokułów, a także  mniej zjedliśmy buraków, kapusty, marchwi. Wzrosło spożycie ogórków, pomidorów oraz przetworów warzywnych i soków. W 2010 spadło spożycie warzyw o 2,3% , a w 2009 roku wzrosła konsumpcja warzyw w gospodarstwach rolników. W wydatkach na żywność, warzywa były na 4. miejscu; po mięsie, przetworach zbożowych, nabiale ( w 2009 tak samo). Prognoza na 2011 rok to wyższe łączne spożycie warzyw w przeliczeniu na osobę. Ale czy tak będzie?


OWOCE
Wg bilansu GUS  w2010 roku  spożycie owoców i ich przetworów  wyniosło 45,0 kg w przeliczeniu na mieszkańca wobec 55 kg w 2009 roku. Dane dotyczące spożycia w gospodarstwach domowych to  41,16 kg wobec 45,2 kg w 2009 r. Najbardziej spadło spożycie gruszek i śliwek- około 50%, a znacząco o 33,3% spadło owoców pestkowych ( wiśni, czereśni, moreli, brzoskwiń itp.), potem owoców jagodowych i jabłek. W 2010 roku konsumpcja owoców zmniejszyła się we wszystkich grupach społeczno – ekonomicznych. Najwyższy spadek zanotowano w gospodarstwach domowych rolników – o 21,9%. Owoce i ich przetwory zajmowały 5. miejsce w wydatkach gospodarstw domowych na żywność.  Prognoza na 2011 rok to wzrost spożycia owoców o 2 – 4% do poziomu 42 - 43 kg w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na 1 osobę.

A ile każdy statystyczny Polak powinien jeść warzyw i owoców w ciągu dnia?
Około 40 – 50 dag dziennie i to podzielone na 5 porcji.
Co to znaczy porcja warzyw i owoców dziennie? Porcją warzyw może być: 1 pomidor średniej wielkości (100 g), zielona sałata ( 1/3 główki- 65 g),marchew gotowana 5 łyżek(140 g),groszek zielony gotowany 3łyżki ( 70 g),gotowana fasolka szparagowa 3 łyżki (50 g).Porcją owoców może być:1 duże jabłko lub gruszka ( 150 g), 1 duża pomarańcza( 250 g), 1 szklanka soku owocowego (200 ml).

WAŻNE  PRAKTYCZNE INFORMACJE
Podczas wstępnej obróbki warzyw należy przestrzegać zasad gwarantujących zachowanie składników odżywczych:

• Owoce i warzywa myć oraz płukać dokładnie pod bieżącą wodą.
• Obierać cienko i szybko płukać.
• Surówki przygotowywać bezpośrednio przed podaniem na stół.
• Do zakwaszania surówek stosować  kwaśne owoce  lub ich sok, lub ocet winny.
• Dodawać do surówek oliwę z oliwek, oleje, jogurt naturalny, śmietanę lub majonez bezpośrednio przed podaniem.
• Warzywa najlepiej gotować na parze.
• Warzyw należy przygotować tyle, żeby wystarczyło na jeden posiłek – nie zostawiać i nie odgrzewać.
• Warzywa gotować w małej ilości wody pod przykryciem, nie rozgotowywać. Tylko kalafior, brukselkę, jarmuż gotować bez przykrycia.

Alicja Nowak
WODR Poznań