Cechy użytkowe takie jak płodność, plenność i mleczność,a więc cechy związane z reprodukcją, należą do cech, które w niewielkim stopniu są odziedziczalne. Zauważono, że
przy kojarzeniu zwierząt należących do różnych ras, a więc przy krzyżowaniu, ilość i zdrowotność prosiąt jest większa. Zjawisko to w genetyce nazywa się heterozją, czyli
wybujałością cech i występuje głównie w pokoleniu F1. W każdym następnym pokoleniu zjawisko to zanika. Efekt heterozji związany z rozrodem może wynosić 10–15 %.
Oznacza to, że możemy uzyskać od 1 do 2 prosiąt więcej w miocie, a prosięta te będą na dodatek jeszcze silniejsze.
Ze zjawiska heterozji możemy skorzystać gdy:
a) Krzyżujemy zwierzęta czystorasowe, należące do różnych ras np. WBP x PBZ. Takie krzyżowanie nazywamy krzyżowaniem dwurasowym.
b) Gdy krzyżujemy osobniki F1 (np. WBP x PBZ) z osobnikiem należącym do trzeciej rasy np. duroc. Wówczas mamy krzyżowanie trzyrasowe.
c) Gdy krzyżujemy mieszańce F1 (WBP x PBZ) tzw. komponent mateczny z mieszańcami F1 ( np. hampshire x pietrain) – Krzyżowanie czterorasowe.
Potencjał genetyczny zwierząt w największym stopniu ujawni się, gdy jednocześnie zadbamy o dobrostan zwierząt. Bo wysoka produkcyjność zwierząt jest pochodną
środowiska i uwarunkowań genetycznych.
Opracował Jan Sarnowski
WODR Poznań