Rynek żywności ekologicznej należy od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku do najbardziej dynamicznie rozwijających się sektorów rynku żywności. Od 2004 do 2014 roku wzrost sprzedaży ekologicznej w Europie uległ więcej niż podwojeniu, z 11 mld euro do blisko 25 mld euro. Światowy rynek rolnictwa ekologicznego rozwija się również prężnie – zwiększając obroty o około 20% rocznie. Z krajów europejskich udział żywności ekologicznej w ogólnej sprzedaży żywności jest najwyższy w Danii (8%), Szwajcarii (6,9%) oraz Austrii (6,5%). Mieszkańcy Danii i Szwajcarii wydają również na taką żywność najwięcej. Należy podkreślić, że poza krajami zachodniej i północnej Europy, w których sprzedaż i konsumpcja żywności ekologicznej są najwyższe, coraz większe znaczenie zaczynają mieć również kraje Europy Środkowej, takie jak Polska, Czechy i Węgry.
W Polsce obserwuje się rosnące zainteresowanie żywnością ekologiczną wśród polskich konsumentów, co znajduje odzwierciedlenie w zwiększającej się liczbie przedsiębiorstw działających w sferze produkcji i dystrybucji. Organiczne produkty żywnościowe z certyfikatem ekologicznym są coraz popularniejsze wśród Polaków. W 2015 roku w Polsce po raz pierwszy w historii konsumenci na ekologiczną żywność wydali niemal 770 mln zł, tj. o 20% więcej niż w roku 2014. Potencjał rozwoju tego sektora w Polsce jest ogromny, bo żywność ekologiczna to nadal u nas produkcja niszowa. W najbardziej rozwiniętych krajach Europy Zachodniej i w Ameryce Północnej udział produktów rolnictwa ekologicznego w całym rynku spożywczym wynosi od 2 do 6%. W Polsce w 2015 r. udział ten osiągnął 0,33%. Według danych GIJHARS już ponad milion Polaków – to jest około 4% społeczeństwa regularnie kupuje i spożywa żywność ekologiczną, a 26% zaopatruje się w nią nieregularnie, jednocześnie deklarując, że chce kupować ją znacznie częściej. Polscy konsumenci mają bardzo pozytywny stosunek do żywności ekologicznej, którą najczęściej określają jako zdrową, bezpieczną oraz budzącą zaufanie. Żywność ekologiczna jest przez konsumentów postrzegana jako smaczna i wyróżniająca się wysoką wartością odżywczą. Najważniejszym motywem zakupu żywności ekologicznej wskazywanym przez polskich konsumentów jest troska o zdrowie. Kolejne najczęściej wskazywane czynniki decydujące o zakupie żywności ekologicznej to przekonanie, że jest bezpieczna, wolna od modyfikacji genetycznych oraz smaczna. W Polsce mimo obserwowanego tak znacznego wzrostu, rynek żywności ekologicznej rozwija się i tak dużo wolniej niż w innych krajach europejskich. Podaż żywności ekologicznej nadal jest niewielka i stanowi niewielki udział w kupowanej żywności. W krajach UE jest już tendencja stałego wzrostu popytu na żywność produkowaną metodami ekologicznymi, wyprzedzająca znacznie podaż. Krajowa bariera popytowa związana jest nadal głównie z poziomem zamożności społeczeństwa. Polska znajduje się nadal na etapie rozwoju rynku ekożywności. W aktualnej ofercie żywności ekologicznej w Polsce dominuje żywność nieprzetworzona lub też o niższym stopniu przetworzenia. Najczęściej kupowaną przez konsumentów żywności ekologicznej kategorią produktową są owoce i warzywa oraz jaja i pieczywo, których kupowanie przynajmniej raz w tygodniu deklaruje ponad 20% ogółu konsumentów żywności ekologicznej. Konsumenci zazwyczaj zaopatrują się regularnie w kilka produktów ekologicznych, co wynika z ograniczonej dostępności żywności ekologicznej. Wśród produktów, których zdaniem konsumentów brakuje w asortymencie żywności ekologicznej, najczęściej wymieniane są: mięso i jego przetwory, a następnie warzywa i owoce, przetwory mleczne oraz przetwory owocowo-warzywne.
Sklepy specjalizujące się w sprzedaży ekologicznej żywności, których liczbę szacuje się w Polsce na ponad 800, należą do preferowanych przez polskich konsumentów miejsc zakupu żywności ekologicznej. W Polsce pierwsze tego typu sklepy zaczęły powstawać w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Większość z nich pierwotnie zlokalizowana była w dużych ośrodkach miejskich: Warszawie, Krakowie, Gdańsku, Łodzi, Poznaniu. Dynamiczny rozwój handlu żywności ekologicznej sprawił, że poprawia się jej dostępność nie tylko w dużych miastach, lecz także w miejscowościach o mniejszej liczbie mieszkańców. Pomimo obserwowanego na polskim rynku rozwoju podaży żywności ekologicznej, szacowany udział żywności ekologicznej w ogólnej ofercie produktów żywnościowych w sklepach specjalistycznych nie przekracza 60%. Liczba pozycji asortymentowych jest bardzo zróżnicowana – od kilkuset w sklepach o małej powierzchni handlowej do ponad 4,5 tys. produktów w supermarketach. W ofercie sprzedaży naszych sklepów wysoki jest udział produktów zagranicznych, szczególnie w kategorii żywności przetworzonej. Pomimo obserwowanego rozwoju rynku żywności ekologicznej najważniejsze bariery zakupu tej kategorii żywności dotyczą przede wszystkim poziomu cen i dostępności żywności ekologicznej oraz dostępu do informacji o miejscach sprzedaży ekologicznej żywności. Czynnikiem, który wpływa negatywnie na zainteresowanie ofertą żywności ekologicznej jest również brak umiejętności odróżnienia żywności ekologicznej od innych produktów żywnościowych. W rezultacie konsumenci niejednokrotnie wprowadzani są w błąd informacją na opakowaniu lub znakowaniem, które sugeruje ekologiczne pochodzenie produktu. Polscy konsumenci są skłonni płacić nieco wyższe ceny za produkty ekologiczne, jednak zwykle nie jest to więcej niż 10-20% aniżeli za żywność konwencjonalną. Ceny produktów ekologicznych natomiast często przekraczają ten poziom znacząco, a im większa jest różnica, tym rzadziej konsumenci skłonni są je wybierać. Z analizy aktualnego poziomu cen w sklepach specjalizujących się w sprzedaży żywności ekologicznej wynika, że różnice cen niejednokrotnie są dwu- i trzykrotne.
Wartość rynku żywności ekologicznej w Polsce szacowana jest na ok. 700-800 mln zł liczonych w cenach detalicznych. W ocenie ekspertów zajmujących się handlem ekologicznej żywności, w 2017 r. wartość rynku żywności ekologicznej w Polsce może przekroczyć 1 mld zł. Zdaniem ekspertów, jeżeli popyt na produkty ekologiczne w Polsce będzie nadal rósł tak szybko, to barierę 1 procenta, za którą stoi sprzedaż sięgająca 3 mld zł, uda się przekroczyć w 2022 roku. Na polskim rynku działa około 200 przedsiębiorstw zajmujących się dystrybucją produktów w skali regionu lub kraju oraz około 800 niezależnych sklepów specjalistycznych z ofertą tego rodzaju certyfikowanych wyrobów. Wzrost zainteresowania żywnością wyprodukowaną ekologicznie jest w dużym stopniu efektem zmian w systemach wartości uznawanych przez konsumentów. Polscy konsumenci mają bardzo pozytywny stosunek do żywności ekologicznej, ale nadal niewielki jest odsetek regularnych nabywców tej kategorii żywności. W celu stymulowania konsumpcji ekologicznej żywności konieczne są działania po stronie podaży i popytu służące różnicowaniu kanałów dystrybucji, poprawie dostępności do żywności ekologicznej oraz informacji o tego typu produktach, jak również kreowaniu nowych produktów wpisujących się w coraz bardziej złożone oczekiwania współczesnych konsumentów.
Źródło informacji: www.minrol.gov.pl
