Europejska produkcja ekologiczna i system kontroli powstały w 1991 roku dla rynku niszowego, charakteryzującego się ograniczoną liczbą konsumentów i producentów. Niedawne zmiany w popycie i podaży wskazują, że nadszedł czas na dostosowanie i poprawę unijnego systemu w zakresie żywności ekologicznej i rolnictwa ekologicznego.
W latach 2000-2012 całkowity obszar zajęty pod produkcję ekologiczną wzrastał średnio o 6,7% rocznie, osiągając szacunkowo 9,6 mln ha, co stanowi 5,4% całkowitej wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych w UE.
Głównym wyzwaniem na rzecz przyszłości produkcji ekologicznej w Unii Europejskiej jest rozszerzenie oraz zaspokojenie popytu, nie ryzykując przy tym utraty zaufania konsumentów do zasad rolnictwa ekologicznego oraz jakości produktów ekologicznych.
W związku z tym plan działania w okresie do 2020 r. będzie się koncentrować na trzech priorytetowych dziedzinach. Pierwszą z nich jest zwiększenie konkurencyjności unijnych producentów ekologicznych poprzez:
- podnoszenie poziomu wiedzy o instrumentach unijnych dotyczących produkcji ekologicznej oraz zwiększanie synergii między nimi,
- rozwiązywanie problemów w zakresie luk technicznych w produkcji ekologicznej za pomocą badań, innowacji i ich rozpowszechniania,
- szersze udostępnienie informacji o sektorze produkcji ekologicznej, a także o rynku i handlu.
Drugim priorytetem jest konsolidacja i zwiększenie zaufania konsumentów do europejskiego systemu w zakresie żywności ekologicznej i rolnictwa ekologicznego, jak również zaufania do przywożonych produktów ekologicznych, a w szczególności do środków kontroli.
Trzecią dziedziną priorytetową jest wzmocnienie zewnętrznego wymiaru unijnego systemu produkcji ekologicznej.
Zreformowana WPR obowiązująca od 2014 r. obejmuje nowe lub zmienione środki wsparcia, które mogą być stosowane w odniesieniu do producentów ekologicznych. Po pierwsze WPR uznaje rolników prowadzących gospodarstwa ekologiczne jako „zielonych z definicji” w ramach systemu płatności bezpośrednich, ponieważ są oni faktycznie uprawnieni do otrzymywania płatności z tytułu zazieleniania.
Komisja zaleca państwom członkowskim wykorzystanie możliwości i narzędzi na rzecz wsparcia rolnictwa ekologicznego, dostępnych dzięki nowym ramom prawnym dla rozwoju obszarów wiejskich, „niebieskiego wzrostu” oraz wspólnej polityki rybołówstwa.
Biorąc pod uwagę istotne niedawne zmiany w WPR, zaleca się szybko zwiększyć świadomość wśród rolników i podmiotów działających na obszarach wiejskich na temat środków wsparcia dostępnych dla rolnictwa ekologicznego w ramach właściwych instrumentów zaproponowanych w nowej WPR i WPRyb.
Pozytywne skutki rolnictwa ekologicznego dla środowiska przyczyniają się do osiągnięcia celów strategii ochrony różnorodności biologicznej do 2020 r., komunikatu na temat zielonej infrastruktury, strategii tematycznej w dziedzinie ochrony gleby oraz przepisów z zakresu środowiska, takich jak dyrektywa ptasia i dyrektywa siedliskowa, dyrektywa azotanowa, dyrektywa ramowa wodna, dyrektywa dotycząca krajowych pułapów emisji.
Komisja Europejska w „Planie działania do 2020 na rzecz przyszłości produkcji ekologicznej w Unii Europejskiej” zawarła 18 działań. Celem planu działania jest wspieranie wzrostu sektora, łącznie z przyszłymi zmianami ram legislacyjnych, w szczególności poprzez analizę nowych średnio- i długoterminowych sposobów rozwiązywania problemów w zakresie podaży i popytu. Plan działania przyczynia się również do realizacji celów określonych w strategii „Europa 2020”, a także poddanej przeglądowi wspólnej polityki rolnej. Biorąc pod uwagę, że ochrona środowiska jest nadrzędnym celem produkcji ekologicznej, plan działania przyczynia się ponadto do osiągnięcia celów siódmego programu działań w zakresie środowiska do 2020 r. Plan działania będzie promować dalsze partnerstwa i mobilizować podmioty uczestniczące w jego wdrażaniu, w szczególności państwa członkowskie i zainteresowane strony.
W 2004 r. Komisja przyjęła pierwszy europejski plan działania na rzecz żywności ekologicznej i rolnictwa ekologicznego, aby wypromować i wzmocnić sektor ekologiczny. Zrealizowano większość spośród 21 działań planu z 2004 r., w szczególności utworzenie nowego logo produkcji ekologicznej Unii Europejskiej (zwane dalej „logo produkcji ekologicznej UE”).
Nowy plan działania na rzecz przyszłości produkcji ekologicznej w Unii Europejskiej odnosi się do niektórych problemów zidentyfikowanych w trakcie analizy oceny skutków, przeprowadzonej na potrzeby przeglądu unijnej polityki w sektorze ekologicznym. Analiza została oparta na szeroko zakrojonych konsultacjach z udziałem wielu zainteresowanych stron. Plan działania przedstawia strategię Komisji Europejskiej dotyczącą produkcji ekologicznej, kontroli i handlu w nadchodzącym dziesięcioleciu. Ma on również przyczynić się do sprawnego przejścia na nowe ramy prawne, które mają być wprowadzone w życie przed końcem dekady.
Pełen tekst „Plan działania na rzecz przyszłości produkcji ekologicznej w Unii Europejskiej” zawarty w KOMUNIKACIE KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW – Bruksela, dnia 24.3.2014 r. COM(2014) 179 final; na stronie: www.ec.europa.eu/agriculture/organic/documents/eu-policy/.../act_pl