Rolnictwo ekologiczne w Polsce zaczęło się rozwijać dynamicznie, choć rok 2014 wskazuje na znaczne spowolnienie i spadek liczby gospodarstw w stosunku do roku 2013. Rynek produktów ekologicznych rozwija się, jednak nadal zbyt wolno w stosunku do liczby producentów i przetwórców. Produkcja rolnicza metodami ekologicznymi jest najskuteczniejszą metodą ochrony środowiska i przyrody na terenach wiejskich. O potrzebie rozwoju rolnictwa ekologicznego decydują przede wszystkim konsumenci, poprzez coraz częstsze poszukiwanie żywności powstałej w warunkach jak najbardziej zbliżonych do naturalnych. Zwiększające się wciąż zapotrzebowanie na żywność ekologiczną świadczy o wzroście świadomości ekologicznej i zdrowotnej polskiego społeczeństwa. W krajach UE jest tendencja stałego wzrostu popytu na żywność produkowaną metodami ekologicznymi, wyprzedzającego podaż. Krajowa bariera popytowa związana jest głównie z poziomem zamożności społeczeństwa. Polska znajduje się obecnie na etapie rozwoju rynku biożywności, a zatem w obecnym momencie ważne jest zarówno upowszechnianie wśród producentów rolnych ekologicznych metod produkcji, jak i wychowanie oraz kształcenie potencjalnych konsumentów. Powszechne informowanie o walorach żywności ekologicznej jest działaniem niezmiernie pożądanym, gdyż z jednej strony wpłynie na właściwy wybór produktów spożywczych przez konsumentów i tym samym przełoży się na zdrowszy styl życia społeczeństwa, a z drugiej strony da szanse dalszego rozwoju dla gospodarstw produkujących zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego.

System ekologiczny oznacza sposób gospodarowania o zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej w obrębie gospodarstwa, oparty na środkach pochodzenia biologicznego i mineralnego nieprzetworzonych technologicznie, czyli rolnictwo bez agrochemii. Rolnictwo ekologiczne za podstawowy cel uznaje uzyskanie wysokiej jakości ziemiopłodów i dbałość o środowisko przyrodnicze. Każde gospodarstwo ekologiczne podlega corocznej kontroli (certyfikacji) potwierdzającej realizację kryteriów ekologicznego gospodarowania. Rolnictwo ekologiczne zatem nie sprowadza się wyłącznie do odrzucenia przemysłowych środków produkcji, lecz polega na umiejętnym gospodarowaniu środkami własnymi i dążeniu do samowystarczalności paszowej i nawozowej. Wymaga od rolnika wiedzy, doświadczenia i gotowości działania. Jeżeli wszystkie wymagania są spełnione, można oczekiwać pozytywnych rezultatów jakościowych. Przytoczę kilka wniosków z badań porównujących jakość ziemiopłodów z rolnictwa ekologicznego i konwencjonalnego. Wiele danych świadczy o wyraźnie wyższej zawartości azotanów i azotynów w konwencjonalnie produkowanych ziemiopłodach w porównaniu z produkowanymi ekologicznie. Jest to ważne, ponieważ azotany łatwo przekształcają się w azotyny, które mogą powodować niebezpieczną chorobę zwaną methemoglobinemią u noworodków, małych dzieci i ludzi starszych. Ponadto azotyny mogą reagować z aminami tworząc nitrozoaminy, substancje rakotwórcze i mutagenne, powodujące nowotwory przewodu pokarmowego i białaczki. Proces ten jest niebezpieczny nie tylko dla małych dzieci, ale także dla osób dorosłych bez względu na wiek. Przyjmując zawartość azotanów w płodach konwencjonalnych jako 100%, średnio 48% tej zawartości stwierdza się w surowcach konwencjonalnych. Daje te podstawę do stwierdzenia, że metody ekologiczne pozwalają zmniejszyć pobranie azotanów i azotynów przez ludzki organizm o około 50%. Bardzo ważne dla zdrowia ludzi są pozostałości pestycydów w produktach żywnościowych. Produkty ekologiczne są wolne od takich pozostałości, gdyż nie są dozwolone chemiczne środki ochrony roślin do stosowania w ekologicznym systemie produkcji. Zgodnie z wynikami badań naukowych nawet małe ilości pestycydów w spożywanej żywności mogą spowodować poważne negatywne zmiany w organizmie człowieka, szczególnie dotyczy to dzieci do lat 15, w tym przede wszystkim rozwijających się w łonie matki, a także kobiet w ciąży i karmiących. Główny problem polega na tym, że najwyższa dopuszczalna pozostałość pestycydów jest zwykle ustalana poprzez testowanie poszczególnych środków (każdego z osobna) na szczurach przez stosunkowo krótki okres. Natomiast prawie nic nie wiadomo na temat skutków spożywania łącznie setek różnych pestycydów w ciągu trwania całego życia. Poziomy pozostałości pestycydów znajdowane w ekologicznych surowcach roślinnych są zdecydowanie niższe niż w roślinach konwencjonalnych, co stwarza bezpieczniejsze warunki zdrowotne dla konsumentów żywności ekologicznej. Należy podkreślić, że w polskich produktach ekologicznych nie stwierdza się żadnych pozostałości pestycydów (prof. Ewa Rembiałkowska, SGGW). Wartość odżywcza żywności zależy przede wszystkim od odpowiedniej zawartości związków niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego. Zawartość fitozwiązków w produktach roślinnych jest szczególnie istotna. Witamina C pełni w ludzkim organizmie podstawową rolę dla kilku metabolicznych funkcji, głównie zapewnia prawidłowe funkcjonowanie systemu odpornościowego. Witamina C hamuje także powstawanie w organizmie rakotwórczych nitrozoamin, zmniejszając negatywny wpływ azotanów na ludzki organizm. Dlatego warzywa ekologiczne mogą być pomocne w profilaktyce przeciwnowotworowej. Zawartość cukrów ogółem w surowcach roślinnych nie tylko powoduje ich lepszy smak, ale jest także ważną składową jakości technologicznej. W produktach roślinnych uzyskanych w systemie rolnictwa ekologicznego stwierdza się wyższą zawartość cukrów. Natomiast ilość białka ogółem jest niższa w ziemiopłodach ekologicznych porównywanych z konwencjonalnymi, ale za to jakość białka mierzona zawartością podstawowych aminokwasów jest w nich wyższa. Warzywa i owoce z gospodarstw ekologicznych wyróżniają się lepszym smakiem i zapachem. Produkty te zawierają więcej cukrów ogółem, co wpływa na lepszą ocenę smakową ze strony konsumentów (prof. Ewa Rembiałkowska, SGGW).

Przeglądy badań naukowych żywności, przeprowadzone zarówno w USA, jak i w Europie wskazują jednoznacznie, że żywność ekologiczna statystycznie rzecz biorąc jest bardziej wartościowa dla ludzkiego organizmu niż żywność konwencjonalna.

W USA badania przeprowadziła amerykańska ekspert żywienia Virginia Worthington z Johns Hopkins University. Przeanalizowała ona wyniki 41 szczegółowych projektów badawczych, w których naukowcy porównywali wartość odżywczą i składniki różnych warzyw, owoców i pieczywa z upraw ekologicznych i z upraw przemysłowych. Okazało się, że przeciętnie produkt „ekologiczny” zawiera między innymi 27% więcej witaminy C, 21% więcej żelaza, 29,3% więcej magnezu, 13,6% więcej fosforu. Jednocześnie produkty ekologiczne zawierały 15,1% mniej szkodliwych azotynów niż produkty konwencjonalne. Natomiast naukowcy szwajcarscy przytoczyli aż 90 argumentów wskazujących na to, że rolnictwo i żywność ekologiczna są lepsze od konwencjonalnej. Oprócz powszechnie uznanych argumentów przemawiających za rolnictwem ekologicznym, takich jak niestosowanie nawozów sztucznych i pestycydów, zwrócono uwagę na jakość uzyskiwanych produktów. Uzyskano w badaniach następujące wyniki.

1. Warzywa i owoce ekologiczne zawierają znacznie więcej antyoksydantów, w tym najsilniejszego z nich resveratrolu. Jak wiemy antyoksydanty przeciwdziałają starzeniu się komórek.

2. Przeprowadzono bardzo dokładne badania tej samej odmiany jabłek – Golden Delicious i okazało się, że ich ekologiczna kopia posiada m.in. aż 32% więcej fosforu, 19% więcej antyoksydantów i 9% więcej błonnika.

3. Z wszystkich badań wynika, że przeciętnie także kartofle ekologiczne posiadają większą zawartość witaminy C niż konwencjonalne.

4. Udowodniono ponad wszelką wątpliwość, że statystycznie warzywa liściaste, głównie sałata, zawierają od 10 do 40% mniej azotynów – substancji szkodliwych dla organizmu.

W Polsce prof. Ewa Rembiałkowska (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego) zajmuje się od wielu lat badaniem żywności ekologicznej. Z prowadzonych badań prowadzonych przez pracowników SGGW pod kierownictwem prof. Ewy Rembiałkowskiej wynika, że surowce z upraw ekologicznych pod wieloma względami przewyższają te pochodzące z upraw konwencjonalnych. Surowce ekologiczne w porównaniu z konwencjonalnymi zawierają zdecydowanie mniej składników niepożądanych dla zdrowia, w tym pozostałości antybiotyków, pestycydów i azotanów oraz azotynów, a jednocześnie zdecydowanie więcej suchej masy oraz składników korzystnych dla zdrowia, w tym witaminy C, związków fenolowych, nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz składników mineralnych. Przetworzona żywność ekologiczna ma podobne wyżej opisane cechy jak surowce, z których jest produkowana. Zarówno ekologiczne surowce, jak i produkty przetworzone są w badaniach konsumenckich wyżej oceniane pod względem smaku i zapachu niż produkty konwencjonalne. Kolejna istotna różnica to dodatki do żywności, których w produkcji konwencjonalnej stosuje się kilkaset, zaś w produkcji ekologicznej zaledwie około 50, przy czym wszystkie są naturalne w odróżnieniu od syntetyków stosowanych w masowej produkcji żywności.

Spożywanie na co dzień żywności ekologicznej zwiększa poczucie bezpieczeństwa konsumentom tejże żywności, wpływa pozytywnie na ich samopoczucie i zdrowie. Bardzo istotnym jest, by taką żywność spożywać regularnie.

Magazynowanie ekologicznej cebuli.

Czarna porzeczka w ekologicznej uprawie.

Dynia w gospodarstwie ekologicznym.

Z tej plantacji prosto trafiają do sklepu ekologicznego „Zosia” w Koninie.