Nadal wiele grup producentów rolnych ma problem z wydatkowaniem pomocy administracyjnej. Poniższe zapytanie p. posła Romualda Ajchlera oraz odpowiedź Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi jednoznacznie wyjaśniają przedmiotowe niejasności. Zasadą nadrzędną, o czym mowa w odpowiedzi Ministerstwa, jest poprawny proces podejmowania decyzji w tym względzie, aby wydatkowane publiczne środki przyczyniały się do realizacji celów określonych w rozporządzeniu nr 1698/2005. Opis poniższej sytuacji dotyczy wyłącznie grup, które powstały do końca 2013 r., i są finansowane w ramach PROW 2007-2013.
Zapytanie nr 7943
do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
w sprawie wydatkowania środków pomocowych przez grupy producentów rolnych
Szanowny Panie Ministrze! Jak wynika z art. 20 rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), Dz.U. UE L 05.277.1 ze zm. (dalej „rozporządzenie nr 1698/2005”), wsparcie ukierunkowane na konkurencyjność sektora rolnego i leśnego dotyczy środków przejściowych dla Polski, dotyczących m.in. wspierania tworzenia grup producentów.
Wsparcia tego, w myśl art. 35 rozporządzenia nr 1698/2005, udziela się w celu ułatwienia tworzenia i działalności administracyjnej grup producentów do celów:
- dostosowania do wymogów rynkowych procesu produkcyjnego i produkcji producentów, którzy są członkami takich grup;
- wspólnego wprowadzania towarów do obrotu, w tym przygotowania do sprzedaży, centralizacji sprzedaży i dostawy do odbiorców hurtowych;
- ustanowienia wspólnych zasad dotyczących informacji o produkcji, ze szczególnym uwzględnieniem zbiorów i dostępności.
Z interpretacji urzędowych wynika, że, realizując powyższe wytyczne rozporządzenia, grupy producenckie mogą środki pomocowe wykorzystać na cele związane z administrowaniem grupą (koszty bieżącej działalności), a także na cele inwestycyjne.
Jak wyżej wskazano, jedną z form ułatwiania działania grup jest dostosowanie do wymogów rynkowych procesu produkcyjnego i produkcji producentów, którzy są członkami takich grup. Tak sformułowany przepis rozporządzenia budzi wątpliwości interpretacyjne, nie jest bowiem jasne, jak ten cel można realizować. W związku z tym proszę o udzielenie odpowiedzi na poniższe pytanie: Czy w razie zakupu środków produkcji (np. nawozów) przez grupę producencką po określonej cenie rynkowej sfinansowanie tego zakupu w całości lub w części ze środków pomocowych, a następnie – w celu zachęty do unowocześniania i intensyfikacji produkcji rolnej przez poszczególnych członków grupy – odprzedaż tych środków wyłącznie tym członkom po cenie niższej niż rynkowa rodzi jakiekolwiek ryzyko (np. obowiązek zwrotu środków pomocowych jako nieprawidłowo wydatkowanych) dla grupy producenckiej?
Z poważaniem
Poseł Romuald Ajchler
Warszawa, dnia 7 października 2010 r.
Odpowiedź na zapytanie nr 7943
podsekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi – z upoważnienia ministra
w sprawie wydatkowania środków pomocowych przez grupy producentów rolnych
Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na zapytanie posła Romualda Ajchlera w sprawie wydatkowania środków pomocowych przez grupy producentów rolnych przedkładam poniżej informacje w sprawie.
Wszystkie działania w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz regulujące je rozporządzenia tworzone są w oparciu o wytyczne Rady Unii Europejskiej zawarte w rozporządzeniu Rady nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz w kolejnych rozporządzeniach Komisji Europejskiej: rozporządzeniu Komisji nr 1975/2006 ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady nr 1698/2005 w zakresie wprowadzenia procedur kontroli, rozporządzeniu Komisji nr 1974/2006 ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz rozporządzeniu Komisji nr 1320/2006 ustanawiającym zasady przejścia do systemu wsparcia rozwoju obszarów wiejskich określonego w rozporządzeniu Rady nr 1698/2005.
Jak stanowi art. 35 rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz.Urz. UE L 277 z 21.10.2005, str. 1, z późn. zm.), wsparcia dla grup producentów rolnych udziela się w celu ułatwienia tworzenia i działalności administracyjnej grup do celów:
- dostosowania do wymogów rynkowych procesu produkcyjnego i produkcji producentów, którzy są członkami takich grup;
- wspólnego wprowadzania towarów do obrotu, w tym przygotowania do sprzedaży, centralizacji sprzedaży i dostawy do odbiorców hurtowych;
- ustanowienia wspólnych zasad dotyczących informacji o produkcji, ze szczególnym uwzględnieniem zbiorów i dostępności.
W efekcie negocjacji prowadzonych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi z Komisją Europejską, mających na celu umożliwienie grupom producentów rolnych wykorzystywanie zryczałtowanego wsparcia w ramach działania 142: Grupy producentów rolnych objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 potwierdzono zasadność wydatkowania pomocy, także na inwestycje, w wysokości kwoty uzależnionej od decyzji grupy, o ile grupa realizuje cele wynikające z przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005.
Pomoc ta jest wolna od podatku dochodowego od osób prawnych na podstawie przepisu art. 17 ust. 1 pkt 48 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Jest wypłacana przez ARiMR, która otrzymuje środki na ten cel z budżetu państwa (art. 212 ustawy o finansach publicznych). Jednak wydatków grupy producentów rolnych sfinansowanych z przychodów uzyskanych z tej pomocy jako wolnych od podatku nie zalicza się do kosztów podatkowych (art. 16 ust. 1 pkt 58 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).
W odpowiedzi na poniższą kwestię dotyczącą sposobów realizacji celów działalności grup producentów rolnych i ich zgodności z ww. rozporządzeniem, w szczególności zawartą w pytaniu: „Czy w razie zakupu środków produkcji (np. nawozów) przez grupę producencką po określonej cenie rynkowej sfinansowanie tego zakupu w całości lub w części ze środków pomocowych, a następnie – w celu zachęt do unowocześnienia i intensyfikacji produkcji rolnej przez poszczególnych członków grupy – odsprzedaż tych środków wyłącznie tym członkom po cenie niższej niż rynkowa rodzi jakiekolwiek ryzyka (np. obowiązek zwrotu środków pomocowych jako nieprawidłowo wydatkowanych) dla grupy producenckiej?” – należy odnieść się do kilku zagadnień związanych z tak sformułowanym problemem.
Termin „inwestycja” rozumie się jako przeznaczenie środków finansowych na powiększenie lub odtworzenie zasobów majątkowych czy też ulokowanie kapitału w dowolnej produktywnej działalności. Jeśli zakup środków produkcji rozumianych zarówno jako pojęcie obejmujące przedmiot pracy, jak również środki pracy, służy dostosowaniu do wymogów rynkowych procesu produkcyjnego i produkcji producentów, którzy są członkami grup, i wspólnemu wprowadzaniu towarów do obrotu, w tym przygotowaniu do sprzedaży, centralizacji sprzedaży i dostawy do odbiorców hurtowych, jest jednym ze sposobów realizacji celu, dla którego udzielane jest wsparcie dla grup producentów rolnych.
Wskazać należy, iż w przypadku działania 142: Grupy producentów rolnych objętego PROW 2007-2013 nie istnieje katalog kosztów kwalifikowanych ani instrukcja, która jednoznacznie precyzowałaby kategorie kosztów, które można sfinansować ze środków przedmiotowego działania, ponieważ pomoc finansowa jest udzielana ryczałtem, a grupy producentów rolnych organizować się mogą dla 35 różnych produktów i grup produktów zgodnych z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 kwietnia 2008 r. w sprawie wykazu produktów i grup produktów, dla których mogą być tworzone grupy producentów rolnych, minimalnej rocznej wielkości produkcji towarowej oraz minimalnej liczby członków grupy producentów rolnych.
W zakresie możliwości zakupu środków produkcji przeznaczonych dla członków grupy producentów rolnych istnieje możliwość skorzystania przez grupy producentów rolnych z ulgi, jaką przewiduje ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.). Zgodnie z brzmieniem art. 17 ust. 1 pkt 49 tejże ustawy dochody grupy producentów rolnych wpisanej do rejestru, o którym mowa w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz.U. nr 88, poz. 983 z późn. zm.), pochodzące ze sprzedaży produktów lub grup produktów, dla których grupa została utworzona, wyprodukowanych w gospodarstwach jej członków – w części wydatkowanej na rzecz członków tej grupy w roku podatkowym lub roku po nim następującym. Za wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 49, uznaje się wydatki na: zakup środków produkcji przekazanych członkom grupy producentów rolnych, szkolenie członków grupy producentów rolnych. Oznacza to, że dochód pochodzący ze sprzedaży produktów, dla których grupa została utworzona, przeznaczony na nieodpłatne przekazanie członkom grupy środków produkcji i szkolenia członków jest zwolniony od podatku dochodowego.
Odnośnie do kwestii zbycia przez grupę producentów rolnych środka produkcji, którego zakup dokonany w ramach przyznanej pomocy jest zgodny z celami, na które może być przeznaczone wsparcie w ramach działania, o którym mowa, zauważyć należy, że przepisy wspólnotowe, jak również krajowe regulacje dotyczące tego działania, nie wprowadzają wprost wymogu dotyczącego niezbywania przez określony czas rzeczy nabytych przez grupę z uzyskanych środków pomocowych. Istotą problemu jest fakt, aby wydatkowanie pomocy przyznanej grupie było uzasadnione i rzeczywiście wykorzystane zgodnie z jej aktem założycielskim i celami określonymi w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1698/2005.
Jeśli chodzi o wątpliwość, czy istnieje ryzyko zwrotu pomocy przez grupę producentów rolnych, należy podkreślić, że każdy tego typu przypadek powinien być rozpatrywany odrębnie. Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz.U. nr 64, poz. 427, z późn. zm.) pomoc pobrana nienależnie lub w nadmiernej wysokości podlega co do zasady zwrotowi wraz z odsetkami określonymi jak dla zaległości podatkowych. Art. 28 ust. 2 tej ustawy stanowi natomiast, że pomocą pobraną nienależnie jest m.in. pomoc wypłacona beneficjentowi, który nie wykonuje operacji w całości lub w części lub obowiązków związanych z jej wykorzystaniem, oraz pomoc wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem.
Należy wskazać, iż grupa producentów rolnych prowadzi działalność jako przedsiębiorca mający osobowość prawną, a zarządzanie finansami reguluje ustawa o rachunkowości i kwestie finansowo-księgowe należą do kompetencji osób odpowiadających za finanse i księgowość w firmie. Pomoc, o której mowa, może być również wydatkowana na zatrudnianie i podnoszenie kwalifikacji kadry administracyjnej.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Artur Ławniczak
Warszawa, dnia 4 listopada 2010 r.