Dalsza poprawa pozycji producentów rolnych zrzeszonych w grupach i organizacjach jest możliwa poprzez zachęcanie tych podmiotów do wchodzenia w dalsze fazy łańcucha  żywnościowego. Sprzyja temu, w ramach PROW 2014-2020, poddziałanie Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój (kontynuacja z PROW 2007-2013 Przetwórstwo i marketing produktów rolnych, zwane roboczo „przetwórstwo”), które adresowane jest do mikro, małych i średnich przedsiębiorstw działających w sektorze przetwórstwa lub handlu hurtowego produktami rolnymi oraz rolników rozpoczynających działalność gospodarczą w ww. zakresie. Wspierane jest wyłącznie przetwarzanie produktów objętych Załącznikiem i do TFUE. Branże których dotyczy Załącznik i do TFUE mają największy wpływ na dochodowość polskiego rolnictwa i jego zintegrowanie w łańcuchu żywnościowym poprzez obowiązek realizacji przez zakłady przetwórcze długoterminowych umów na dostawę produktów rolnych.

W celu zachęcania producentów rolnych do wchodzenia w dalsze fazy łańcucha żywnościowego wprowadzono również wsparcie dla rolników podejmujących działalność w zakresie przetwarzania produktów rolnych – dotychczas instrumenty tego typu dotyczyły pomocy dla większych jednostek organizacyjnych.

Realizowane inwestycje będą mieć dodatkowy wymiar środowiskowy i klimatyczny (cele przekrojowe UE), gdyż wybrane przez beneficjentów rozwiązania mogą uwzględniać oszczędność wykorzystania zasobów (woda, energia), zmniejszenie obciążeń dla środowiska (gospodarka ściekowa, odpady) oraz wykorzystanie OZE. w ramach poddziałania wprowadzane będą do praktyki gospodarczej nowe produkty, technologie, instrumenty marketingu lub organizacji i zarządzania, co stanowi o jego potencjale innowacyjnym.

Aktualnie na stronie MRiRW ukazał się projekt rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Poniżej przedstawiono główne założenia przedmiotowego rozporządzenia.

1. Beneficjenci

Projekt rozporządzenia przewiduje dwa rodzaje beneficjentów, tj.:

1. osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które działają jako działają jako mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa oraz wykonują działalność w zakresie przetwarzania  lub wprowadzania do obrotu co najmniej jednego z produktów rolnych wykazanych w załączniku nr I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
2. rolnik będący osobą fizyczną, domownikiem lub małżonkiem  tego rolnika, jeżeli podlega w pełnym zakresie przepisom o ubezpieczeniu społecznym rolników, spełnia warunek mikro, małego lub średniego przedsiębiorstwa oraz rozpoczyna wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przetwarzania produktów rolnych, o których mowa w pkt. 1.

2. Warunki udzielenia pomocy

Pomoc przyznaje się beneficjentowi, jeżeli poza spełnieniem wymagań określonych w rozporządzeniu  oraz przepisami prawa związanymi z realizacją operacji, zobowiąże się, po złożeniu ostatniego wniosku o płatność do dnia, w którym upływa 5 lat od dnia dokonania płatności końcowej w każdym roku do:

1. nabywania co najmniej 50% całkowitej ilości surowców niezbędnej do produkcji lub sprzedaży hurtowej na podstawie co najmniej 3-letnich umów, obejmujących mechanizm ustalania cen nabycia produktów rolnych zawieranych bezpośrednio z:

• producentami rolnymi,
• grupami producentów rolnych lub organizacjami producentów,
• związkami grup producentów rolnych lub zrzeszeniami organizacji producentów,
• podmiotami wstępnie przetwarzającymi produkty rolne,

2. wykorzystywania do zamrażania i przechowywania produktów rolnych lub ich przetwarzania na podstawie co najmniej 3-letnich umów z producentami rolnymi lub podmiotami, które nabywają te produkty na podstawie umów zawartych w producentami rolnymi – w stosunku odpowiadającym co najmniej 50% zdolności zakładu w zakresie świadczenia usług zamrażania, przechowywania lub przetwarzania produktów rolnych.

Taki zapis w projekcie rozporządzenia przyczyni się do znaczącego zintegrowania producentów w przetwórcami i hurtownikami. Powyższych zasad odnośnie umów nie stosuje się do podmiotów przetwarzających produkty wytworzone przez ich członków (grupy i ich związki, organizacje i ich zrzeszenia) oraz produkty rolne w ramach prowadzonej przez nie działalności rolniczej.

3. Koszty kwalifikowane

Kosztami kwalifikowanymi są:

1. budowa, rozbudowa, nadbudowa, przebudowa lub remont połączony z modernizacją, niezbędny do wdrożenia inwestycji w zakresie zakupu maszyn i urządzeń:

• budynków i budowli wykorzystywanych do produkcji, magazynowania, handlu hurtowego lub kontroli laboratoryjnej produktów rolnych (obiektów podstawowych),
• budynków i budowli infrastruktury technicznej związanej z użytkowaniem obiektów podstawowych – związanych lub nie związanych z ochrona środowiska,
• pomieszczeń sanitarno-higienicznych,
• pomieszczeń administracyjnych do 10% całkowitej powierzchni ww. obiektów,

2. zakup wraz z instalacją lub leasing zakończony przeniesieniem prawa własności:

• maszyny lub urządzenia do magazynowania lub przygotowania produktów rolnych do przetwarzania, ich przetwarzania, magazynowania produktów rolnych lub półproduktów oraz przygotowania ich do sprzedaży,
• aparatury pomiarowej, kontrolnej oraz sprzętu do sterowania procesem produkcji lub magazynowania,
• oprogramowania służącego do zarządzania przedsiębiorstwem lub sterowania procesem produkcji lub magazynowania,
• wdrażania systemów zarządzania jakością,
• rat zapłaconych leasingu w wartości netto nabywanej rzeczy,
• opłat  za patenty i licencje,

3. koszty ogólne:

• kosztorysy, projekty: technologiczne, architektoniczne lub budowlane, operaty wodnoprawne, oceny lub raporty oddziaływania na środowisko, dokumentacja geologiczna lub hydrologiczna, wypisy i wyrysy z katastru nieruchomości,
• nadzór inwestorski, autorski, urbanistyczny, architektoniczny, budowlany lub konserwatorski,
• związane z kierowaniem robotami budowlanymi,
• przygotowanie biznesplanu (do 5 tys. zł – rolnicy indywidualni, pozostali do 50 tys. zł).

Pomoc, dla beneficjentów wymienionych w poz. Beneficjenci pkt 1, nie obejmuje kosztów związanych z budową nowych zakładów, obejmujących budynki i budowle wraz z instalacjami, w których w dniu składania wniosku o przyznanie pomocy nie jest prowadzona działalność w zakresie przetwarzania i wprowadzania do obrotu żywności. Dotyczy to następujących działalności wymienionych w załączniku nr 2 do projektu rozporządzenia (PKD: 10.11.Z, 10.12.Z, 10.13.Z, 10.32.Z, 10.39.Z, 10.51.Z, 10.61.Z i 46.21.Z).

4. Wysokość pomocy

Pomoc jest przyznawana w wysokości do 50% kosztów kwalifikowanych i wypłaca do wysokości limitu, który w okresie realizacji programu wynosi:

1. 3 000 000 zł dla beneficjentów wymienionych w poz. I. Beneficjenci pkt 1,
2. 15 000 000 zł dla beneficjentów wymienionych w poz. I. Beneficjenci pkt 1, którzy są związkiem grup producentów rolnych (powstałych zgodnie z ustawą o grupach producentów rolnych i ich związkach) lub zrzeszeniem organizacji producentów (powstałych zgodnie z rozporządzeniem PE i Rady UE nr 1308/2013 z 17 grudnia 2013 r.),
3. 300 000 zł dla beneficjentów wymienionych w poz. I. Beneficjenci pkt 2.

Minimalna wysokość pomocy na realizację jednej operacji wynosi:

1. 100 000 zł w przypadku beneficjentów wymienionych w poz. IV. Wysokość pomocy pkt 1 i 2,
2. 10 000 zł w przypadku beneficjentów wymienionych w poz. IV. Wysokość pomocy pkt 3.

5. Zasady występowania o płatność z tytułu realizacji operacji

W tym zakresie obowiązują następujące zasady:

1. operacja może być realizowana w dwóch etapach w przypadku realizacji operacji, których wysokość pomocy nie przekracza 3 mln zł oraz  w czterech etapach przy pomocy powyżej tej wartości,
2. z pierwszym wnioskiem o płatność pośrednią należy wystąpić w terminie 24 miesięcy od dnia zawarcia umowy,
3. zakończenie realizacji operacji i złożenie wniosku o płatność końcową winno nastąpić w terminie 36 miesięcy przy operacji realizowanej w kilku etapach lub w terminie 24 miesięcy przy realizacji operacji w jednym etapie – lecz nie później niż do 30 czerwca 2023 r.
4. płatność końcowa winna obejmować nie mniej 25% łącznej planowanej wysokości pomocy,
5. operacja polegająca na nabyciu rzeczy w formie leasingu może być realizowana w nie więcej niż pięciu etapach, przy czym pierwszy wniosek o płatność pośrednią winien być złożony po upływie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy, następne wnioski o płatność można składać nie częściej niż co 6 miesięcy a wniosek o płatność ostateczną winien być złożony w terminie 60 miesięcy od dnia zawarcia umowy, lecz nie później niż do 30 czerwca 2023 r.

6. Kryteria wyboru operacji

Pomoc dla beneficjentów wymienionych w poz. I. Beneficjenci pkt 1, przysługuje wg kolejności ustalonej przez ARiMR przy zastosowaniu następujących kryteriów wyboru operacji:

1. jeżeli podmiot jest grupą producentów rolnych lub ich związkiem lub organizacją producentów lub ich zrzeszeniem – przyznaje się 5 punktów,
2. jeżeli podmiot ma formę spółdzielni – przyznaje się 5 punktów; nie dotyczy podmiotów w pkt 1,
3. jeżeli podmiot po zakończeniu operacji będzie nabywał surowce do produkcji na podstawie co najmniej 3-letnich umów, zawartych bezpośrednio z producentami rolnymi, na poziomie przekraczającym 75% całkowitej ilości nabywanych produktów – przyznaje się 3 punkty,
4. jeżeli w planowanej operacji największy odsetek kosztów kwalifikowanych stanowią koszty w zakresie wprowadzania nowych produktów, procesów, w tym technologii (innowacyjności) – przyznaje się 5 punktów,
5. jeżeli planowana operacja zakłada inwestycje związane z ochroną środowiska i przeciwdziałanie zmianom klimatu (wykaz inwestycji w załączniku nr 3 do projektu rozporządzenia) – przyznaje się 5 punktów,
6. jeżeli podmiot uczestniczy:

• w unijnych systemach jakości  (art. 16 ust. 1 lit. a rozp. 1305/2013) lub krajowych systemach jakości (art. 16 ust. 1 lit. b rozp. 1305/2013) w ramach działania „Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych” – przyznaje się 3 punkty,
• po zakończeniu operacji będzie przetwarzał produkty rolne pochodzące z gospodarstw ekologicznych, nabywane na podstawie co najmniej 3-letnich umów z producentami rolnymi w wysokości co najmniej 10% całkowitej ilości surowców niezbędnych do produkcji – przyznaje się 5 punktów,

7. jeżeli operacja będzie realizowana w gminach należących do powiatów, gdzie bezrobocie wg GUS w miesiącu poprzedzającym miesiąc podania do publicznej wiadomości ogłoszenia o naborze wniosków o przyznanie pomocy, było:

• najwyższe w kraju – przyznaje się 4 punkty,
• w przypadku niższego bezrobocia przyznaje się liczbę punktów z dokładnością do dwóch miejsc, zgodną z wartością bezrobocia,

8. jeżeli operacja dotyczy rodzajów działalności wymienionych w załączniku nr 2 do projektu rozporządzenia (PKD: 10.11.Z, 10.12.Z, 10.13.Z, 10.32.Z, 10.39.Z, 10.51.Z, 10.61.Z i 46.21.Z) – przyznaje się 2 punkty.

Pomoc dla beneficjentów wymienionych w poz. I. Beneficjenci pkt 2, przysługuje wg kolejności ustalonej przez ARiMR przy zastosowaniu następujących kryteriów wyboru operacji:

1. jeżeli beneficjent w dniu złożenia wniosku ma nie więcej niż 40 lat – przyznaje się 3 punkty,
2. pozostałe punkty są przyznawane zgodnie z kryteriami wymienionymi w punktach 4-8 wymienionych wyżej.

Niniejsze opracowanie stanowi zestawienie głównych zasad przyznawania pomocy dla operacji, zgodnie z projektem rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Z powyższego wynika, że grupy producentów rolnych i ich związki oraz organizacje producentów i ich zrzeszenia będą składały wnioski o przyznanie pomocy jednocześnie z pozostałymi firmami przetwórczymi i obrotu hurtowego, przy preferencyjnej możliwości uzyskania dodatkowych 5 punktów. Załącznikiem do wniosku będzie biznesplan na elektronicznym nośniku danych (CD lub DVD), opracowany na formularzu udostępnionym przez ARiMR.

Do pobrania:

1. Projekt rozporządzenia Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój.
2. Załącznik nr I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.