Tymczasem został zatwierdzony PROW 2014-2020. Stosowne rozporządzenia są w trakcie opracowywania przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Nadal będzie wsparcie dla grup i organizacji producentów bezpośrednio oraz pośrednio. Pomimo braku rozporządzeń, które będą podlegały opinii społecznej, warto poznać ogólne ramy różnych form wsparcia grup i organizacji producentów.  

1. WSPARCIE BEZPOŚREDNIE

1. Tworzenie grup i organizacji producentów (art. 27); poddziałanie: Tworzenie grup i organizacji producentów w sektorze rolnym i leśnym.

• wsparcie stanowi procentowy ryczałt od wartości przychodów netto grupy lub organizacji producentów ze sprzedaży produktów lub grupy produktów, wytworzonych w gospodarstwach rolnych jej członków, w poszczególnych latach i sprzedanych odbiorcom niebędącym członkami grupy lub organizacji; pomoc przyznawana jest w okresie pierwszych 5 lat funkcjonowania grupy/organizacji od dnia rejestracji/uznania i wynosi:
  • w pierwszym roku – 10%,
  • w drugim roku – 8%,
  • w trzecim roku – 6%,
  • w czwartym roku – 5%,
  • w piątym roku – 4%, lecz nie więcej niż 100 tys. euro w każdym roku pięcioletniego okresu pomocy,
• akty powiązane:

• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. Nr 88, poz. 983, z późn. zm.),
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013 r., str. 671),
• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 50 oraz 1272).

• beneficjenci:
  •  nowe grupy producentów rolnych, które powstaną od dnia 1 stycznia 2014 r., działające jako przedsiębiorcy, składające się z osób fizycznych i które spełnią dodatkowe warunki kwalifikowalności.
  • nowe organizacje producentów, które powstaną od dnia 1 stycznia 2014 r., działające jako przedsiębiorcy, składające się z osób fizycznych lub prawnych i które spełnią dodatkowe warunki kwalifikowalności.

Powyżej wymienione podmioty powinny wykonywać swoją działalność jako mikro-, małe lub średnie przedsiębiorstwo.

• warunki kwalifikowalności:

• grupa lub organizacja producentów została uznana na poziomie kraju na podstawie biznesplanu;
• łączy producentów jednego produktu lub grupy produktów, którzy nie byli członkami grupy producentów/wstępnie uznanej grupy producentów/organizacji, utworzonej ze względu na ten sam produkt lub grupę produktów, której przyznano pomoc na rozpoczęcie działalności ze środków Unii Europejskiej po dniu 1 maja 2004 r.;
• przedłoży biznesplan i zadeklaruje jego realizację w celu osiągnięcia jego założeń w trakcie trwania 5-letniego okresu wsparcia.

Wsparcia nie przewiduje się na tworzenie grup i organizacji producentów w kategorii produktu: drób żywy (bez względu na wiek), mięso lub jadalne podroby drobiowe: świeże, chłodzone, mrożone.

• przewiduje się preferencje w przyznawaniu pomocy dla grup i organizacji producentów, spełniających następujące warunki:
  • zorganizowanych w formie spółdzielni,
  • zrzeszających producentów w następujących kategoriach:
    • produkty wysokiej jakości objęte art. 16 rozporządzenia EFRROW, w szczególności rolnictwa ekologicznego;
    • świnie żywe, prosięta, warchlaki, mięso wieprzowe: świeże, chłodzone, mrożone;
    • bydło żywe: zwierzęta rzeźne lub hodowlane, mięso wołowe: świeże, chłodzone, mrożone;
    • owce lub kozy żywe, zwierzęta rzeźne lub hodowlane, wełna owcza lub kozia strzyżona potna, mięso owcze lub kozie: świeże, chłodzone, mrożone, skóry owcze lub kozie surowe (suszone);
    • miód naturalny lub jego produkty pszczele;
    • rośliny w plonie głównym, całe lub rozdrobnione, uprawiane z przeznaczeniem na cele energetyczne lub do wykorzystania technicznego;
    • szyszki chmielowe;
  • zrzeszających jak największą liczbę członków w danej kategorii.
  • zrzeszających producentów, w gospodarstwach których produkcja objęta została dobrowolnym ubezpieczeniem.

2. Przetwórstwo i marketing produktów rolnych,  poddziałanie: Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój.

• pomoc jest udzielana na materialne i niematerialne inwestycje dotyczące przetwarzania i wprowadzania do obrotu na poziomie handlu hurtowego produktów rolnych (tj. produktów wymienionych w Załączniku nr 1 do Traktatu o funkcjonowaniu UE z wyłączeniem produktów rybnych), przy czym produkt będący wynikiem przetwarzania powinien być również produktem rolnym,
• beneficjenci: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która:
  • posiada zarejestrowaną działalność w zakresie przetwórstwa lub wprowadzania do obrotu produktów rolnych,
  • działa jako przedsiębiorca wykonujący działalność jako mikro, małe lub średnie przedsiębiorstwo,
• koszty kwalifikowane:

• koszty budowy, modernizacji lub przebudowy budynków produkcyjnych lub magazynowych i budowli stanowiących infrastrukturę zakładów przetwórstwa, niezbędną do wdrożenia inwestycji w zakresie zakupu maszyn i urządzeń lub infrastruktury służącej ochronie środowiska,
• koszty zakupu (wraz z instalacją) lub leasingu zakończonego przeniesieniem prawa własności:
  • maszyn lub urządzeń do przetwarzania, magazynowania lub przygotowania produktów do sprzedaży,
  • aparatury pomiarowej, kontrolnej oraz sprzętu do sterowania procesem produkcji lub magazynowania,
  • urządzeń służących poprawie ochrony środowiska,
• koszty zakupu oprogramowania służącego zarządzaniu przedsiębiorstwem oraz sterowaniu procesem produkcji i magazynowania,
• koszty wdrożenia procedury certyfikowanych systemów zarządzania jakością,
• opłaty za patenty i licencje,
• koszty ogólne tj.: przygotowania dokumentacji technicznej projektu, przygotowania biznesplanu, nadzoru urbanistycznego, architektonicznego, budowlanego lub konserwatorskiego.

Leasing zwrotny, dodatkowe koszty związane z umową leasingu, takie jak np. marża finansującego i ubezpieczenie oraz podatek VAT nie są kosztami kwalifikowalnymi.

• kryteria wyboru:

• grup lub organizacji producentów oraz związków grup lub zrzeszeń organizacji producentów,
• spółdzielni,
• młodych rolników, tj. rolników poniżej 40. roku życia, podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy w pełnym zakresie – dotyczy podmiotów składających wnioski w naborze tematycznym, dotyczącym wsparcia rozpoczynania działalności gospodarczej w zakresie przetwórstwa produktów rolnych,
• wnioskodawców zaopatrujących się w surowce do produkcji na podstawie długoterminowych umów, zawartych bezpośrednio z producentami rolnymi, na poziomie przekraczającym 50% całkowitej ilości nabywanych produktów rolnych,
• innowacyjności, ochrony środowiska, przeciwdziałania zmianom klimatu,
• wnioskodawców uczestniczących we wspólnotowych lub krajowych systemach jakości lub przetwarzających produkty rolne pochodzące bezpośrednio od producentów ekologicznych,
• realizacji inwestycji w gminach należących do powiatów o najwyższym poziomie bezrobocia w kraju,
• wybranych sektorów przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych.

• poziom pomocy wynosi 50% kosztów inwestycji kwalifikującej się do wsparcia,
• maksymalna wysokość pomocy w ramach poddziałania przyznana w okresie realizacji Programu jednemu beneficjentowi wynosi 3 000 000 zł, a w przypadków związków grup producentów rolnych lub zrzeszeń organizacji producentów, wynosi 15 000 000 zł; minimalna wysokość pomocy przyznana na realizację jednej operacji wynosi 100 000 zł.

3. Rozwój przedsiębiorczości - rozwój usług rolniczych; poddziałanie: Wsparcie inwestycji w tworzenie i rozwój działalności pozarolniczej

• wsparcie dotyczy inwestycji dotyczących działalności polegającej na świadczeniu usług rolniczych,
• beneficjenci: osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, prowadząca działalność gospodarczą w zakresie usług rolniczych jako mikro- lub małe przedsiębiorstwo przez co najmniej dwa lata przed złożeniem wniosku o przyznanie pomocy,
• koszty kwalifikowalne obejmują koszty zakupu (wraz z instalacją) lub leasingu zakończonego przeniesieniem prawa własności nowych maszyn, urządzeń lub sprzętu komputerowego, do wartości rynkowej majątku; koszt zakupu ciągnika rolniczego może być kosztem kwalifikowanym w części nie przekraczającej 50% pozostałych kosztów kwalifikowanych; leasing zwrotny, dodatkowe koszty związane z umową leasingu, takie jak np. marża finansującego i ubezpieczenie oraz podatek VAT nie są kosztami kwalifikowalnymi,
• pomoc może być przyznana, jeśli spełnione są następujące warunki:
  • wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług rolniczych jako mikro- lub małe przedsiębiorstwo przez co najmniej dwa lata przed złożeniem wniosku o przyznanie pomocy;
  • wnioskodawca przedłoży biznesplan dotyczący rozwoju działalności gospodarczej, zakładający prowadzenie rentownej działalności w zakresie usług dla rolnictwa;
  • wnioskodawca deklaruje obowiązek dokumentowania świadczenia usług rolniczych, co związane jest z zabezpieczeniem przed ryzykiem tworzenia sztucznych warunków w celu uzyskania wsparcia, tj. zakupu maszyn rolniczych, które przede wszystkim będą używane we własnym gospodarstwie rolnika, a nie w celu prowadzenia działalności gospodarczej zapewniającej dochód.
• kryteria oceny będą ukierunkowywać wsparcie na operacje, które w najwyższym stopniu przyczyniać się będą do poprawy dostępności oferty nowoczesnych usług rolniczych dla małych gospodarstw, przyczyniać się będą do realizacji priorytetów horyzontalnych UE,
•  zastosowane zostaną preferencje dla operacji, które spełnią następujące kryteria:

1. przyczynianie się do realizacji priorytetów Unii Europejskiej
   • innowacyjności poprzez uruchomienie nowych usług lub zmianę technologii oferowanych usług, z wykorzystaniem, nowych maszyn i urządzeń, które dotychczas nie były stosowane u danego usługodawcy;
   • przeciwdziałania zmianom klimatu poprzez wykonywanie usług za pomocą technologii, maszyn, urządzeń i sprzętu ograniczających niekorzystne oddziaływanie na środowisko naturalne, natomiast w organizacji wykonywania usług zastosowane będą rozwiązania służące oszczędności zasobów, energii, wody, w sposób niskoemisyjny).
2. podmioty, które nie korzystały ze wsparcia w ramach PROW 2007-2013 w ramach działań: „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” lub „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” objętych PROW 2007-2013,
3. realizacja inwestycji w powiatach o wysokim rozdrobnieniu agrarnym.

4. Współpraca (art. 35); poddziałanie: Wsparcie tworzenia i działania grup operacyjnych EPI na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa.

• wsparcie dotyczy tworzenia i funkcjonowania grup operacyjnych na rzecz innowacji (EPI) oraz realizacji przez te grupy projektów, które prowadzą do opracowania nowych rozwiązań w zakresie nowych produktów, praktyk, procesów, technologii, metod organizacji i marketingu w sektorach: rolnym, spożywczym i leśnym,
• Grupy operacyjne na rzecz innowacji utworzone przez co najmniej dwa różne podmioty należące do różnych kategorii wymienionych w pkt. A.
• beneficjenci:
  • A. Kategorie podmiotów:
    • rolnicy lub grupy rolników;
    • posiadacze lasów;
    • naukowcy; instytuty lub jednostki naukowe; uczelnie (w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164 poz. 1365, z późn. zm.)),
    • przedsiębiorcy sektora rolnego lub spożywczego (w tym usług gastronomicznych);
    • przedsiębiorcy sektorów działających na rzecz sektora rolnego i spożywczego (np. producenci nawozów, pasz, środków ochrony roślin, maszyn i urządzeń do produkcji);

Grupa operacyjna nie może ograniczać się wyłącznie do rolników i właścicieli lasów będących rolnikami.

• B. Członkami grupy operacyjnej mogą być także:
  • podmioty doradcze;
  • konsumenci i ich organizacje;
  • jednostki samorządu terytorialnego;
  • organizacje branżowe i międzybranżowe działające w obszarze łańcucha żywnościowego.

Rolą członków grupy operacyjnej, wymienionej w punkcie B, będzie inicjowanie, animowanie, popularyzacja operacji itd.

• koszty kwalifikowalne obejmują:
  • koszty ogólne operacji, w tym koszty:
    • aktywizacji potencjalnych partnerów grupy operacyjnej na rzecz innowacji w celu osiągnięcia wykonalności projektu (działania informacyjne, pozyskiwanie partnerów projektu),
    • funkcjonowania grupy operacyjnej,
    • opracowania planu operacyjnego grupy, planu biznesowego operacji, analiz wykonalności i innych dokumentów - związanych z przygotowaniem operacji,
    • upowszechnienia wyników realizacji operacji,
  • koszty badań stosowanych i prac rozwojowych - związanych bezpośrednio z przedmiotem operacji,
  • koszty bezpośrednie (inwestycyjne) operacji związane z realizacją planu biznesowego opartego na planie operacyjnym grupy operacyjnej EPI, w tym testowania.
• poziom pomocy:
  • wynosi 100% kwoty wydatków kwalifikowalnych w przypadku kosztów ogólnych, związanych z kosztami bieżącymi funkcjonowania grupy operacyjnej, studiów wykonalności, przygotowania planu operacyjnego grupy, animacji, promocji rezultatów operacji, przygotowania planu biznesowego operacji,
  • wsparcie operacji związanych z tworzeniem i funkcjonowaniem grup operacyjnych EPI oraz realizacji operacji przez grupę operacyjną EPI udzielane jest w okresie maksymalnie 3 lat; w szczególnie uzasadnionych przypadkach (wynikających z uzasadnionego okresu realizacji operacji) okres wsparcia funkcjonowania grupy operacyjnej EPI może ulec wydłużeniu,
  • całkowita maksymalna wartość wsparcia związana z kosztami bezpośrednimi operacji i kosztami badań prowadzonych przez grupę operacyjną EPI wynosi 10 000 000 zł.

2. WSPARCIE POŚREDNIE

Grupy i organizacje, w ramach realizacji celów statutowych, mogą pośrednio wspierać swoich członków w ramach pozyskiwania środków z poddziałania: Wsparcie na przystępowanie do systemów jakości. Po osiągnięciu certyfikatu jakości przez członków grupa lub organizacja może prowadzić działania informacyjne i promocyjne, które przyczyniają do zwiększenia sprzedaży, a tym samym do poprawy konkurencyjności gospodarstw członków. W ramach poddziałania Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych członkowie mogą realizować wspólne inwestycje kumulując kwoty dotacji przysługujących im indywidualnie.

5. Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych (art. 16); poddziałanie: Wsparcie na przystępowanie do systemów jakości.

• przystępowanie do uczestnictwa w systemie jakości wiąże się z ponoszeniem dodatkowych kosztów, wynikających z potrzeby wprowadzenia niezbędnych zmian w gospodarstwie oraz poddaniu go niezbędnym kontrolom, zgodnie z określonymi standardami systemu; wsparcie ma charakter motywacyjny i ma na celu ułatwienie prowadzenia produkcji w nowych warunkach, wymaganych przez określony system jakości; wsparcie ma na celu także umożliwienie pokrycia dodatkowych kosztów produkcji do momentu, kiedy będą one odzwierciedlone w wyższych cenach produktów na rynku,
• koszty kwalifikowane - poniesione przy przystępowaniu do systemu jakości i roczną składkę za udział w tym systemie; do kosztów kwalifikowalnych zaliczane są wydatki dotyczące kontroli zgodności z wymaganiami systemu,
• pomoc przyznawana jest wnioskodawcy, który wytwarza produkty rolne lub środki spożywcze przeznaczone do spożycia przez ludzi w ramach systemu jakości, w tym rolnictwa ekologicznego,
• wsparcie przez okres 3 lat, w wysokości do 2000 euro rocznie,
• beneficjent: rolnik aktywny zawodowo (może być członek grupy lub organizacji).

6. Wsparcie na przeprowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych; poddziałanie: Wsparcie działań informacyjnych i promocyjnych realizowanych przez grupy producentów na rynku wewnętrznym.

• rozpoznawalność produktów objętych systemami jakości wymaga nakładów na promocję i informację o tych produktach, dlatego też konieczne jest wsparcie pozwalające na dotarcie do ich odbiorców. W Polsce nadal obserwuje się niski poziom wiedzy na temat istnienia unijnych i krajowych systemów jakości, w ramach których wytwarzane są wysokojakościowe produkty. W rezultacie utrzymuje się niski popyt na te produkty. Działania informacyjne i promocyjne skierowane są do konsumentów, w szczególności w celu zapoznania ich z tymi produktami oraz zwrócenia uwagi na ich specyficzne cechy. Dotarcie do konsumenta ma na celu zwiększenie wiedzy w zakresie wysokojakościowej produkcji a tym samym wzrost popytu na te produkty. Powinno to z jednej strony zapewnić zbyt tych produktów, a z drugiej strony stanowić zachętę do zwiększania skali ich produkcji czy do jej rozpoczęcia. Zwiększony popyt na ten rodzaj produkcji może pozytywnie wpływać na aktywizację mieszkańców terenów wiejskich oraz na wzrost zatrudnienia na tych terenach,
• beneficjent: podmiot utworzony przez co najmniej dwóch producentów, wytwarzających produkty rolne lub środki spożywcze w ramach systemów jakości, zwany dalej „zespołem promocyjnym”,
• koszty kwalifikowane - koszty poniesione w celu przeprowadzenia działań promocyjnych; rodzaje kosztów określone zostaną w przepisach krajowych,
• pomoc może być przyznana zespołowi promocyjnemu , którego członkowie uczestniczą w wytwarzaniu produktu rolnego lub środka spożywczego przeznaczonego do spożycia przez ludzi wytwarzanego w ramach systemów jakości, o których mowa w art. 16 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1305/2013,
• stawka wsparcia – do 70% kosztów kwalifikowanych.

7. Modernizacja gospodarstw rolnych; poddziałanie: Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych – preferowane jest zbiorowe realizowanie inwestycji przez rolników (zależnie od zapisów w rozporządzeniu, odnośnie wspólnych inwestycji, beneficjentem pomocy mogłaby być też grupa lub organizacja producentów).