Główny Lekarz Weterynarii informuje o wzrastającym ryzyku szerzenia się epidemicznej biegunki świń – ang. Porcine Epidemic Diarrea (PED) w Europie i poleca zwrócenie uwagi na przesyłki świń, w szczególności prosiąt i warchlaków, wśród których zanotowano istotnie zwiększoną liczbę padnięć, oraz informowanie hodowców świń, jak i podmioty zajmujące się zarobkowo przewozem tych zwierząt o wzrastającym ryzyku rozprzestrzeniania się tej choroby oraz znaczeniu prowadzenia oczyszczania i dezynfekcji środków transportu tych zwierząt. Dotychczas chorobę potwierdzono w następujących krajach UE: Holandii, Niemczech, Austrii. Pomimo że epidemiczna biegunka świń nie podlega obowiązkowi zwalczania ani rejestracji zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2014 r. poz. 1539), jednak może ona spowodować istotne straty w hodowli świń.
W związku z powyższym Główny Lekarz Weterynarii przekazuje informacje dotyczące tej choroby oraz tłumaczenie opinii naukowej Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w sprawie epidemicznej biegunki świń i nowo pojawiającego się deltakoronawirusa świń, opublikowaną w dniu 16 stycznia 2015 r., a zastępującą wcześniejszą opinię opublikowana w dniu 31 października 2014 r.
Epidemiczna biegunka świń – ang. Porcine Epidemic Diarrea (PED) jest chorobą wirusową, która występuje tylko u świń, nie jest zoonozą. W jej przebiegu stwierdza się głównie objawy kliniczne ze strony układu pokarmowego, co ma związek z tym, że obecność wirusa stwierdza się w jelitach (po 36 godzinach od momentu zakażenia). Do najczęściej obserwowanych objawów klinicznych zalicza się: okresowo występującą biegunkę (tuczniki), depresję i utratę apetytu (lochy), a u prosiąt wodnistą biegunkę. Najbardziej wrażliwe są prosięta, u których śmiertelność może dochodzić do 100%. Padnięcia występują w mniejszym stopniu u warchlaków. Z kolei u macior i tuczników zazwyczaj nie są odnotowywane. Sekcyjnie stwierdza się zmiany w obrębie nabłonka błony śluzowej jelit. Jelita niejednokrotnie są rozdęte i przekrwione. Stwierdza się zniszczone kosmki jelitowe, przezroczystą błonę śluzową jelit. Przeniesienie wirusa może nastąpić wraz z przemieszczaniem świń, zanieczyszczonych środków transportu zwierząt oraz pasz. Wirus wykazuje tendencję do szybkiego rozprzestrzeniania się. Obecnie stosowane metody utrzymywania świń na fermach sprzyjają rozwijaniu się zakażeń (głównie poprzez powiązanie wielkotowarowych ferm świń poprzez różnych dostawców paszy i zwierząt do odchowu. Należ pokreślić, że wirus występujący od lat 70-tych w Europie różni się od wirusa wykrytego w Ameryce Północnej oraz Azji, pomimo że istnieją doniesienia naukowe, że wirusy mogą uodparniać krzyżowo świnie.
Jednocześnie, zagadnienie dotyczące epidemicznej biegunki świń było przedmiotem obrad Rady Sanitarno-Epizootycznej w dniu 22 stycznia 2015 r. Podczas posiedzenia wskazano na duże prawdopodobieństwo, iż zakażenia wirusem epidemicznej biegunki świń (PED) występują również w Europie Wschodniej, ale podkreślono, że jest to inny typ wirusa od występującego w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Zwrócono uwagę, że opracowanie i wprowadzenie na rynek szczepionki pomogłoby w przeciwdziałaniu dalszego rozprzestrzeniania się wirusa epidemicznej biegunki świń. Podkreślono, że w Stanach Zjednoczonych dopuszczono tymczasowo stosowanie szczepionki przeciwko tej chorobie.
Rada Sanitarno-Epizootyczna w ramach działań zapobiegawczych zaleciła analizowanie sytuacji epizootycznej w rejonach państw – miejsc pochodzenia świń przywożonych do Polski w ramach handlu wewnątrzwspólnotowego, pod kątem występowania epidemicznej biegunki prosiąt, przed dokonaniem zakupu świń. Należy również skupić się na rygorystycznym przestrzeganiu zasad profilaktyki nieswoistej w gospodarstwach.
W następstwie doniesień na temat pojawienia się w Ameryce Północnej nowej koronawirusowej choroby jelitowej świń wywoływanej nowo występującymi alfakoronawirusami świń, w tym wirusem epidemicznej biegunki świń i nowym deltakoronawirusem świń, w dniu 10 lipca 2014 r. zostało przyjęte rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 750/2014/EU w sprawie środków ochronnych związanych z epidemiczną biegunką świń odnośnie warunków dotyczących zdrowia zwierząt w zakresie wprowadzania świń do Unii. Ww. rozporządzenie wykonawcze ustanawia środki ochronne w odniesieniu do wprowadzania do Unii Europejskiej przesyłek żywych świń do celów hodowli i produkcji, pochodzących z obszarów, na których występuje choroba powodowana przez te wirusy, tak aby zapewnić wypełnienie niezbędnych gwarancji w gospodarstwie pochodzenia zwierząt oraz zapobiec wprowadzeniu choroby do Unii. Wspomniane środki ochronne miały być stosowane do dnia 12 stycznia 2015 r., ale w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa epidemicznej biegunki świń przedłużono ich obowiązywanie do końca października 2015 r. Choroba ta stanowi przedmiot naukowej opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) pod tytułem „Scientific Opinion on porcine epidemic diarrhoea and emerging porcine deltacoronavirus” sporządzonej 31 października 2014 r., a następnie uzupełnionej w dniu 16 stycznia 2015 r. Zgodnie z niniejszą opinią zakażone zwierzęta, ich odchody, pasza i przedmioty zanieczyszczone odchodami stanowią matryce, za pośrednictwem których wirusy te są przenoszone. Od momentu przyjęcia rozporządzenia wykonawczego 750/2014/UE sytuacja epidemiologiczna w państwach trzecich (m.in. w Stanach Zjednoczonych) dotkniętych nową koronawirusową chorobą jelitową świń wywoływaną nowo występującymi alfakoronawirusami świń, w tym wirusem epidemicznej biegunki świń i nowym deltakoronawirusem świń, nie zmieniła się pod względem ryzyka rozprzestrzeniania się tych jelitowych koronawirusów świń. W związku z powyższym w dniu 8 grudnia 2014 r. przyjęte zostało rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 1306/2014/EU zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 750/2014 poprzez przedłużenie okresu stosowania środków ochronnych w odniesieniu do epidemicznej biegunki świń (Dz. Urz. EU L 351 z dnia 09.12.2014 r.), które przedłużyło obowiązywanie niniejszych środków ochronnych do końca października 2015 r.
Ponadto, Komisja Europejska wydała rozporządzenie (UE) 2015/9 z dnia 6 stycznia 2015 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 142/2011 w sprawie wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 określającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, oraz w sprawie wykonania dyrektywy Rady 97/78/WE w odniesieniu do niektórych próbek i przedmiotów zwolnionych z kontroli weterynaryjnych na granicach w myśl tej dyrektywy (Dz. Urz. UE L 3 z dnia 7 stycznia 2015 r.), w którym ustanowiono wymóg, by pochodzące od świń krew i osocze krwi suszone rozpyłowo, sprowadzane z państw trzecich i przeznaczone do karmienia świń, było poddawane obróbce w wysokiej temperaturze, a następnie przechowywane przez określony czas w temperaturze pokojowej w celu zmniejszenia ryzyka skażenia. Obowiązek stosowania powyższych zabiegów wprowadzono z uwagi na rozprzestrzenianie się tego wirusa spowodowane niewłaściwą obróbką cieplną lub skażeniem po obróbce cieplnej pochodzących od świń krwi i osocza krwi suszonych rozpyłowo, które są tradycyjnym składnikiem pasz dla prosiąt.
W związku z powyższym, posiadacze świń powinni dążyć do zabezpieczenia stad świń przed tą chorobą, w tym w szczególności do przestrzegania zasad dobrej praktyki hodowlanej i bioasekuracji w gospodarstwach, oraz zaopatrzenia się w pasze oraz nowe zwierzęta od pewnych i sprawdzonych dostawców. Jednocześnie Główny Lekarz Weterynarii poleca przeprowadzenie badań w kierunku wykrycia epidemicznej biegunki świń (PED) w stadach świń, w których zgłoszono bardzo wysokie upadki prosiąt lub warchlaków, a objawy kliniczne lub zmiany anatomopatologiczne mogą wskazywać na wystąpienie tej choroby. Ww. zadanie powinno być finansowane zgodnie z art. 12 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2010 r. nr 112 poz. 744 ze zm.).
Jednocześnie Główny Lekarz Weterynarii informuje, że istnieje możliwość wykrycia materiału genetycznego wirusa metodą PCR w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym – Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach. Do badań należy przesłać próbki kału lub zawartość jelit (nie mniej niż 10 ml) lub wycinki jelita czczego, okrężnicy lub krętego (co najmniej 10-15 cm), w celu przebadania ich metodą PCR. Próbki powinny być pobrane niezwłocznie (w ciągu kilku minut po padnięciu prosiąt lub warchlaków) lub od nieleczonych świń, u których stwierdzono ostre objawy choroby (biegunkę) w okresie pierwszych 24 godzin od wystąpienia objawów. Próbki powinny zostać schłodzone (nie zamrożone) oraz przesłane do Zakładu Chorób Świń Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach. Nie należy przesyłać do badań całych zwłok świń.