ZNACZENIE  WODY  W PRODUKCJI  BYDŁA.

.

Znaczenie wody w produkcji zwierząt jest nie mniejsze niż paszy. Swobodny dostęp do odpowiedniej ilości czystej wody to warunek zdrowia zwierząt i ich wysokiej wydajności.Konieczne jest przy tym nie tylko zachowanie odpowiedniej proporcji składników energetycznych i białkowych, lecz także zapewnienie właściwej, półpłynnej struktury fizycznej treści żwacza. Czynnikiem stymulującym łaknienie, a więc pobieranie paszy, i zapewniającym wymienione optimum strukturalne, tak ważne u przeżuwaczy, jest woda. Nie jest ona wprawdzie składnikiem pokarmowym, lecz jest niezbędna do prawidłowego przebiegu procesów fizjologicznych i przemian biochemicznych zachodzących w każdym organizmie. W codziennej praktyce pojenie bydła (zwierząt) bywa bardzo często niedoceniane, co odbija się negatywnie na jego zdrowiu i wydajności. To właśnie woda:

-     tworzy podstawowe środowisko dla każdej żywej komórki, w którym zachodzą wszystkie

reakcje chemiczne związane z funkcjonowaniem i przemianą materii, m.in. oddychanie i

odżywianie wewnątrzkomórkowe, w niej rozpuszczane są substancje odżywcze;

-     jest składnikiem budulcowym płynów ustrojowych zwierząt : krwi, limfy, płynu

mózgowo

rdzeniowego, moczu, soków trawiennych, żółci, łez i potu;

-     stanowi  środek transportu wewnątrzustrojowego substancji odżywczych, hormonów,

witamin, enzymów, z nią wydalane są na zewnątrz powstające w wyniku przemian   
metabolicznych  produkty odpadowe, których organizm musi się pozbyć, aby nie doszło

do jego zatrucia;

-     uczestniczy w regulacji ciśnienia osmotycznego i pH ;

-     bierze udział w utrzymaniu i kontroli temperatury wewnętrznej ciała, posiada dużą
pojemność cieplną i wysokie ciepło właściwe, co zmniejsza wahania temperaturowe
chroniąc organizm przed nagłymi skokami temperatur, bierze ogromny udział
w termoregulacji;

-     uczestniczy w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej;

-     jest czynnikiem stymulującym pobieranie paszy zapewniając optymalną półpłynną

strukturę fizyczną treści żwacza powstającą w wyniku pobierania pasz;

-     stanowi środowisko dla bakterii żyjących w żwaczu;

-     u krów mlecznych wydalana jest jako składnik mleka (ok.87,6% składników mleka

stanowi woda), dlatego jej niedobór limituje wysoką wydajność.

Bez wody nie ma życia. I chociaż wartości wody nie można wyrazić w jednostkach pokarmowych, to jednak utrata z organizmu zwierzęcego 4-5% wody w stosunku do masy ciała powoduje zmniejszenie apetytu, 6-10% – wywołuje zaburzenia w koordynacji ruchu,12-14% – powoduje pękanie wysuszonej skóry oraz zaburzenia nerwowe, a 22% prowadzi do śmierci zwierzęcia. Niedobory wody powodują zanik apetytu, zmniejszenie wykorzystania paszy, obniżenie mleczności i przyrostów wagi ciała. .Zapotrzebowanie bydła na wodę zależy od: szybkości jej wydalania z organizmu, czyli związane jest z porą roku, temperaturą otoczenia, wiekiem zwierzęcia, okresem laktacji, zaawansowaniem ciąży, a także zawartością suchej masy w paszy, wydajnością mleczną oraz uwarunkowaniami genetycznymi.

Mając na uwadze prawidłowe  żywienie krów należy pamiętać, że jednym z warunków uzyskania wysokiej wydajności bydła jest zapewnienie mu możliwości korzystania
z odpowiedniej ilości czystej i zdrowej wody. Woda pita przez bydło powinna być zawsze świeża, bez smaku i zapachu,  odczynie zbliżonym do obojętnego. Jej najlepsza temperatura to taka, która zbliżona jest do temperatury ciała .Ma to duże znaczenie zwłaszcza zimą – zbyt zimna woda ogranicza jej pobieranie, latem natomiast może być chłodna, dzięki czemu pełnić będzie także funkcję schładzania organizmu zwierząt Dlatego należy starać się o utrzymanie temperatury wody na poziomie 20 ⁰ C, a w żadnym wypadku nie dopuścić do jej spadku poniżej 10 ⁰ C.  Można to osiągnąć wykorzystując ciepło ze schłodzonego mleka .Woda powinna być wolna od bakterii chorobotwórczych. Nie powinna także zawierać zbyt dużej ilości soli mineralnych i związków organicznych-mogą one nadawać wodzie nieprzyjemny smak, a zbytnia jej  twardość związana z nadmiarem związków mineralnych może ponadto być przyczyną zaburzeń w gospodarce wodno-mineralnej u pojonych zwierząt. Zapotrzebowanie na wodę wzrasta wraz z wiekiem. Dobowe pobranie wody przez cielęta do 3 miesiąca życia powinno wynosić 20% ich masy ciała., od 3 do 6 miesiąca 12%.Są bardzo wrażliwe na niedobór wody ,a ich kondycja i życie zależy od pojenia. Normy zapotrzebowania zwierząt na  wodę powinny być tylko wskaźnikiem, gdyż rzeczywiste potrzeby są bardzo zmienne i zależne od wielu czynników .Przykładowo maksymalne dzienne spożycie wody przez jałówkę ważącą 400 kg sięga okresowo 60 l, chociaż przeciętnie wynosi 30 l .Powinno się to zawsze uwzględniać i zapewnić zwierzętom możliwość swobodnego dostępu do odpowiednich i właściwie rozmieszczonych poideł. Bydło mleczne pije wodę nawet 14 razy na dobę. Dlatego ograniczenie pojenia do 3 lub 4 razy dziennie może poważnie zmniejszyć ilość udojonego mleka. By zapewnić zwierzętom wystarczający dostęp do wody zaleca się stosowanie poideł wszędzie tam gdzie jest to możliwe. W systemie uwięziowym  instalowane są poidła automatyczne. Najlepiej montować jedno poidło na zwierzę .Dla obór wolnostanowiskowych na rynku dostępnych jest kilka rodzajów poideł, począwszy od pojedynczych miskowych, poprzez różnego rodzaju korytowe jedno- i dwukomorowe, zbiornikowe, kończąc na niezamarzających izolowanych i podgrzewanych.

Tak bardzo potrzebna woda w produkcji zwierzęcej, niestety często jest niedoceniana. Bez należytego pojenia nie ma mowy o wysokiej ich produkcyjności, tak więc codziennie należy kontrolować stan poideł i szybkość wypływu z nich wody, zwracając ponadto szczególną uwagę na jej jakość. Wystarczy odpowiedzieć na pytanie, czy hodowca napiłby się wody, którą poi swoje zwierzęta.

Jerzy  Mikołajczak

WODR  Poznań