W Działaniu rolnośrodowiskowo-klimatycznym w ramach PROW na lata  2014-2020 dostępne są dwa pakiety tzw. „przyrodnicze”, które realizuje się na trwałych użytkach zielonych i/lub obszarach przyrodniczych. Są to:

• pakiet 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 oraz
• pakiet 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000.

Należy w tym miejscu wyjaśnić, że obszar przyrodniczy to obszar gruntów niebędących użytkami rolnymi, na których występują typy siedlisk przyrodniczych lub siedliska lęgowe ptaków, określone w rozporządzeniu „rolnośrodowiskowo-klimatycznym”. Zobowiązanie rolnośrodowiskowo-klimatyczne jest zobowiązaniem dobrowolnie podejmowanym na 5 lat, realizowanym przez rolników, grupy rolników, zarządców lub grupy rolników i zarządców.

Pakiety składają się z wariantów.

Warianty pakietu 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 to:

• 4.1. Zmiennowilgotne łąki trzęśliwowe.
• 4.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla.
• 4.3. Murawy.
• 4.4. Półnaturalne łąki wilgotne.
• 4.5. Półnaturalne łąki świeże.
• 4.6. Torfowiska.
• 4.7. Ekstensywne użytkowanie na obszarach specjalnej ochrony ptaków (OSO).
• 4.8. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków: rycyka, kszyka, krwawodzioba lub czajki.
• 4.9. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków: wodniczka.
• 4.10. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków: dubelta lub kulika wielkiego.
• 4.11. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków: derkacza.

Warianty pakietu 5. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków poza obszarami Natura 2000 to:

• 5.1. Zmiennowilgotne łąki trzęśliwowe.
• 5.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla.
• 5.3. Murawy.
• 5.4. Półnaturalne łąki wilgotne.
• 5.5. Półnaturalne łąki świeże.
• 5.6. Torfowiska.

UWAGA! Warunkiem przyznania płatności rolnośrodowiskowo-klimatycznej w ramach pakietów 4 i 5 jest posiadanie dokumentacji przyrodniczej, sporządzonej przez eksperta przyrodnika – botanika i/lub ornitologa (lista ekspertów zamieszczona jest na stronie internetowej Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie – www.cdr.gov.pl). Dokumentacja przyrodnicza musi być sporządzona w roku poprzedzającym lub w roku składania wniosku o pierwszą płatność rolnośrodowiskowo-klimatyczną. Beneficjentowi mogą zostać przyznane tzw. koszty transakcyjne poniesione z tytułu sporządzenia dokumentacji przyrodniczej.

Obowiązek posiadania dokumentacji przyrodniczej nie dotyczy wariantu 4.7. Ekstensywne użytkowanie na obszarach specjalnej ochrony ptaków (OSO).

Do dnia 10 czerwca roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności rolnośrodowiskowo-klimatycznej, składa się w biurze powiatowym ARiMR:

• informację zawierającą wymogi określone przez eksperta przyrodniczego w zakresie pakietu 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 lub pakietu 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 – w przypadku, gdy rolnik lub zarządca są obowiązani przestrzegać wymogów, określonych przez eksperta przyrodniczego w dokumentacji przyrodniczej dla pakietu 4 (z wyłączeniem wariantu 4.7) oraz pakietu 5; informację należy złożyć w roku, w którym określono te wymogi oraz w każdym roku, w którym wymogi te ulegną zmianie;
• informację zawierającą wymogi określone przez doradcę rolnośrodowiskowego w zakresie wariantu 4.7. Ekstensywne użytkowanie na obszarach specjalnej ochrony ptaków (OSO) – w przypadku, gdy rolnik lub zarządca są obowiązani przestrzegać wymogów, określonych przez doradcę rolnośrodowiskowego w planie działalności rolnośrodowiskowej dla wariantu 4.7; informację należy złożyć w roku, w którym określono te wymogi oraz w każdym roku, w którym wymogi te ulegną zmianie;
• oświadczenie eksperta przyrodniczego:
  • o przeprowadzonej inwentaryzacji siedliska przyrodniczego lub siedliska lęgowego ptaków, położonego na gruntach zadeklarowanych we wniosku o przyznanie pierwszej płatności rolnośrodowiskowo-klimatycznej w ramach danego wariantu, która stanowi podstawę do sporządzenia dokumentacji przyrodniczej,
  • że wymogi realizowanego wariantu nie są sprzeczne z ustanowionymi dla danego obszaru chronionego działaniami ochronnymi, określonymi w planie ochrony w zadaniach ochronnych lub nie są sprzeczne z działaniami obligatoryjnymi, określonymi w planie zadań ochronnych,
  • że do rolnika lub zarządcy mają zastosowanie wymogi określone przez eksperta przyrodniczego
  – w przypadku realizacji pakietu 4 (z wyłączeniem wariantu 4.7) lub pakietu 5;
• oświadczenie doradcy rolnośrodowiskowego, że:
  • wymogi realizowanego wariantu nie są sprzeczne z ustanowionymi dla danego obszaru chronionego działaniami ochronnymi określonymi w planie ochrony lub działaniami obligatoryjnymi określonymi w planie zadań ochronnych,
  • do rolnika lub zarządcy mają zastosowanie wymogi określone przez doradcę rolnośrodowiskowego
  – w przypadku wariantu 4.7;
• kopię pierwszej strony dokumentacji przyrodniczej, stanowiącej szczegółową charakterystykę danego siedliska przyrodniczego lub siedliska lęgowego ptaków, sporządzonej w 2015 r. przez eksperta przyrodniczego – w przypadku realizacji zobowiązania w zakresie pakietu 4 (z wyłączeniem wariantu 4.7.) lub pakietu 5 od dnia 15 marca 2015 r.

Do dnia 30 września roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie pierwszej płatności rolnośrodowiskowo-klimatycznej, składa się kopię pierwszej strony dokumentacji przyrodniczej – w przypadku realizacji pakietu 4 (z wyłączeniem wariantu 4.7) lub pakietu 5.

Od 2016 roku dokumentacja przyrodnicza nie jest już załącznikiem do planu działalności rolnośrodowiskowej, ale nie zmienia to faktu, że jej posiadanie jest obowiązkiem oraz, że jest bazą do sporządzenia planu działalności rolnośrodowiskowej dla pakietów 4 i 5.

Źródło: Rozporządzenie „rolnośrodowiskowo-klimatyczne” (Dz.U. z 2015 r., poz. 415 ze zmianami).