Rozwój rolnictwa powoduje wzrost odpadów wytwarzanych w gospodarstwach rolnych. Mamy do czynienia z coraz większą ilością odpadów uciążliwych, takich jak opakowania po nawozach mineralnych, środkach ochrony roślin, olejach i smarach do ciągników i maszyn rolniczych, których nie wolno oddawać do punktu zbiórki czy składowania odpadów komunalnych. Niedopuszczalne jest również spalanie opakowań po pestycydach w piecach czy wykorzystywanie ich jako materiał wtórny. Wszelkie tego typu praktyki powodują przedostanie się niebezpiecznego środka do gleb, wód i powietrza, co może stanowić poważne zagrożenie zarówno dla środowiska, jak też dla zdrowia i życia ludzi. Zmieniające się technologie w produkcji zwierzęcej – coraz szerzej stosowane konserwowanie pasz oparte na beztlenowym zakiszaniu zielonek – generują znaczne ilości odpadów w postaci folii kiszonkarskich.
Wszystko to powoduje, że w gospodarstwach rolnych pojawia się coraz więcej odpadów niebezpiecznych. Już ilość powyżej 100 kg takich odpadów nakłada na rolników kolejne obowiązki administracyjne.
Według ustawy o odpadach wytwórcą odpadów – jest każdy, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów (pierwotny wytwórca odpadów), oraz każdy kto przeprowadza wstępną obróbkę, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów; wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt. 19 ustawy o odpadach (Dz.U. z 2008 r., poz. 992 z późn. zm.), przez posiadacza odpadów rozumie się „wytwórcę odpadów lub osobę fizyczną, osobę prawną oraz jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej będące w posiadaniu odpadów; domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości”.
Zgodnie z art. 66 ust. 1 ustawy o odpadach „posiadacz odpadów jest obowiązany do prowadzenia na bieżąco ich ilościowej i jakościowej ewidencji zgodnie z katalogiem odpadów określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 3, zwanej dalej „ewidencją odpadów”, natomiast zgodnie z art. 67 ust. 1 ww. ustawy „Ewidencję odpadów prowadzi się z zastosowaniem następujących dokumentów: karty przekazania odpadów, karty ewidencji odpadów (…)”.
Zgodnie z art. 71 pkt 1 ustawy o odpadach „uproszczoną ewidencję odpadów z zastosowaniem jedynie karty przekazania odpadów prowadzą podmioty, które:
- wytwarzają odpady niebezpieczne w ilości do 100 kilogramów rocznie,
- wytwarzają odpady inne niż niebezpieczne, niebędące odpadami komunalnymi, w ilości do 5 ton rocznie”.
Jeżeli rocznie w gospodarstwie rolnym wytwarza się ponad 100 kg odpadów niebezpiecznych lub ponad 5 ton odpadów innych niż niebezpieczne lub komunalne, to rolnik jest zobowiązany do prowadzenia pełnej ewidencji odpadów, za pomocą karty przekazania odpadów i karty ewidencji odpadów. Wzory odpowiednich druków są udostępnione do pobrania tutaj:
https://www.mos.gov.pl/srodowisko/odpady/ewidencja-i-sprawozdawczosc/.
Ze względu na wytwarzanie odpadów w ramach prowadzenia gospodarstwa rolnego i obowiązek sporządzania ewidencji odpadów, rolnik jest zobowiązany do sporządzania zestawień danych o rodzajach i ilości odpadów. W związku z powyższym rolnik jest zobowiązany złożyć wniosek do marszałka województwa w celu uzyskania wpisu do rejestru podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami. Rejestr ten został utworzony 24.01.2018 r. Marszałek województwa dokonuje wpisu do ww. rejestru na wniosek wytwórców odpadów obowiązanych do prowadzenia ewidencji.
Druk wniosku o wpis do rejestru podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami można pobrać ze strony Urzędu Marszałkowskiego. Druk wniosku i oświadczenie są udostępnione do pobrania na dole strony:
https://www.umww.pl/departamenty_departament-srodowiska_obowiazki-podmiotow-w-zakresie-korzystania-ze-srodowiska_rejestr-wprowadzajacych-produkty-produkty-w-opakowaniach-i-gospodarujacych-odpadami.
We wniosku rolnik wypełnia Dział I (Dane podmiotu) pkt 1 i 4, załącza oświadczenie, a także na osobnej kartce informację, jakiego rodzaju odpady wprowadza podając ich kod i opis.
Przykładowe kody odpadów najczęściej występujących w gospodarstwach:
- 150110* – opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone;
- 160107* – filtry olejowe;
- 130208* – inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe.
Pełen katalog odpadów ze wskazaniem odpadów niebezpiecznych znajdziemy w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. z 2014 r., poz. 1923):
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20140001923/O/D20141923.pdf
Ze względu na wytwarzanie odpadów w ramach prowadzenia gospodarstwa rolnego i obowiązek sporządzania pełnej ewidencji odpadów, rolnik zobowiązany jest do sporządzania rocznych zbiorczych zestawień danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów oraz przesyłania ww. zestawień do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego w terminie do 15 marca roku następnego. Powyższe wynika z art. 75 ust. 1 pkt 1 ustawy o odpadach, który mówi, że „roczne sprawozdanie o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami sporządza: wytwórca obowiązany do prowadzenia ewidencji odpadów (…)”.
Zgodnie z art. 72. ust. 1 „Posiadacz odpadów jest obowiązany do przechowywania dokumentów ewidencji odpadów, o których mowa w art. 67 ust. 1, przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym sporządzono te dokumenty”. Posiadacz odpadów jest obowiązany do udostępniania dokumentów ewidencji odpadów na żądanie organów uprawnionych do przeprowadzania kontroli.
Jak wynika z powyższego, rolnicy powinni bardzo poważnie potraktować nie tylko właściwe postępowanie z odpadami rolniczymi i odpadami niebezpiecznymi, ale także poprawnie prowadzić ewidencję i sprawozdawczość dotyczącą odpadów.