Pozytywne znaczenie międzyplonów w rolnictwie znane jest nie od dziś. Międzyplony uznawane są jako czynnik rekompensujący nadmiar zbóż w zmianowaniu. Są źródłem zróżnicowanej materii organicznej, a także aktywizują życie mikrobiologiczne w glebie. Ogólnie wiadomo, że poprawiają strukturę gleby. Celem uprawy międzyplonów jest przede wszystkim:

• produkcja „nawozu zielonego”,
• ograniczanie rozwoju chwastów,
• ochrona gleby przed erozją i wymywaniem składników pokarmowych (ochrona wód gruntowych i powierzchniowych przed zanieczyszczeniem biogenami),
• zwiększanie bioróżnorodności,
• produkcja dodatkowej paszy.

Oczywiście istotny jest właściwy dobór gatunków roślin w mieszance międzyplonowej, dostosowany do warunków glebowych i wodnych, terminów siewu i zbioru, warunków agrotechnicznych i celu uprawy.

Międzyplony uprawiane są przez tych rolników, którzy chcą je uprawiać. Jeżeli jeszcze zdecydują się oni na uprawę międzyplonów w ramach działania rolnośrodowiskowo-klimatycznego w ramach PROW 2014-2020, otrzymają za nie płatności rolnośrodowiskowo-klimatyczne. Ale uprawa międzyplonów może być też jedną z opcji do spełnienia obowiązkowej praktyki zazielenienia (obszary proekologiczne tzw. EFA).

Pomiędzy uprawą międzyplonów w ramach działania rolnośrodowiskowo-klimatycznego, a w ramach obowiązkowej praktyki zazielenienia są różnice, o których trzeba pamiętać.

Działanie rolnośrodowiskowo-klimatyczne

• Międzyplony uprawiane są w ramach pakietu 2. Ochrona gleb i wód, wariantu 2.1. Międzyplony, i tylko na gruntach ornych (GO) położonych na:
  • obszarach szczególnie zagrożonych erozją wodną (wykaz określony jest w rozporządzeniu Ministra Rozwoju Rolnictwa i Rozwoju Wsi) lub
  • obszarach problemowych o niskiej zawartości próchnicy (określonych w Załączniku nr 5 do rozporządzenia RŚK) lub
  • obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego (OSN).
• Rośliny międzyplonowe wysiewane są w terminie do 15 września.
• Obowiązuje zakaz wznawiania zabiegów agrotechnicznych przed dniem 1 marca.
• Istnieje obowiązek przyorania biomasy międzyplonu, z wyłączeniem uprawy gleby w systemie bezorkowym.
• Obowiązuje zakaz nawożenia międzyplonu.
• Obowiązuje zakaz stosowania pestycydów w międzyplonie.
• Nie wolno stosować komunalnych osadów ściekowych.
• Obowiązuje stosowanie jako międzyplon wyłącznie mieszanki złożonej z minimum 3 gatunków roślin, przy czym gatunek rośliny dominującej w mieszance lub gatunki zbóż wykorzystane w mieszance nie mogą przekroczyć 70% jej składu. Mieszanki mogą składać się zarówno z roślin jarych, jak i ozimych.
• Dopuszczalny jest wypas mieszanek roślin jarych jesienią, a mieszanek roślin ozimych lub mieszanek roślin jarych i ozimych – wiosną.
• Obowiązuje zakaz stosowania mieszanki składającej się wyłącznie z gatunków zbóż.
• Obowiązuje zakaz uprawy w plonie głównym mieszanki tych samych roślin (w przypadku międzyplonu ozimego również form jarych).

Zasadniczym celem realizacji pakietu 2. Ochrona gleb i wód jest odpowiednie użytkowanie gleb, ochrona przed erozją, przeciwdziałanie utracie substancji organicznej w glebie. Utrzymywanie uprawy pomiędzy dwoma plonami głównymi ma służyć ochronie wód przed zanieczyszczeniem biogenami.

Zazielenienie

Zazielenienie (ang. greening) to praktyki rolnicze korzystne dla klimatu i środowiska naturalnego. Są to 3 praktyki obowiązkowe lub tzw. praktyki równoważne do obowiązkowych praktyk zazielenienia (przynoszące ten sam albo wyższy poziom korzyści dla środowiska i klimatu jak praktyki obowiązkowe).

Trzy obowiązkowe praktyki zazielenienia to:

• dywersyfikacja upraw (odpowiednie zróżnicowanie upraw),
• konieczność zachowania trwałych użytków zielonych,
• obszary proekologiczne (tzw. EFA).

Obowiązek utrzymywania obszarów proekologicznych dotyczy gospodarstw, które posiadają 15 i więcej ha gruntów ornych. Na obszary EFA muszą przeznaczyć przynajmniej 5% powierzchni gruntów ornych. Jedną z możliwości realizacji praktyki EFA jest uprawa międzyplonów. Międzyplony lub okrywa zielona to wsiewki trawy w uprawę główną albo siew mieszanek co najmniej z 2 gatunków roślin z grup roślin uprawnych: zboża, oleiste, pastewne, miododajne, bobowate drobnonasienne i grubonasienne. Mieszanki z samych gatunków zbóż nie są uznawane za obszar proekologiczny.

Międzyplony i pokrywa zielona muszą być wysiane w terminach:

• międzyplony ścierniskowe – od 1 lipca do 20 sierpnia,
• międzyplony ozime – od 1 lipca do 1 października,

i utrzymywane na polu:

• międzyplony ścierniskowe – do 1 października,
• międzyplony ozime – do 15 lutego następnego roku.

Rośliny ozime, zwykle wysiewane jesienią do zbioru lub wypasu, nie mogą być jednocześnie deklarowane jako EFA. Mieszanka uprawiana jako międzyplon nie może być następnie uprawiana jako plon główny w roku następującym po roku jej wysiania. Zakaz ten nie dotyczy poszczególnych gatunków, z których utworzona została mieszanka.

Międzyplony „rolnośrodowiskowe” i międzyplony „EFA” nie mogą być traktowane zamiennie albo też jako jedna uprawa spełniająca te dwie funkcje.