Podmiot korzystający ze środowiska to zgodnie z art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.):
- przedsiębiorca (na podstawie art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej), a także
- osoba prowadząca działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego oraz osoba wykonująca zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki,
- jednostka organizacyjna niebędąca przedsiębiorcą (ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej),
- osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą, korzystająca ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia.
Kontrola osoby fizycznej, np. rolnika indywidualnego lub jednostki organizacyjnej niebędącej przedsiębiorcą, prowadzona jest wyłącznie na podstawie przepisów ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska.
Na tym polu rodzi się wiele wątpliwości i pytań, na które często nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Tym niemniej, np.:
1. Do opracowania planu nawożenia zobowiązany jest:
- prowadzący instalację IPPC (system pozwoleń zintegrowanych), który wykorzystuje wytworzone nawozy naturalne na gruntach, do których posiada tytuł prawny (ustawa o nawozach i nawożeniu, art. 18 ust. 1 pkt 1);
-
nabywca nawozu naturalnego z instalacji IPPC (ustawa o nawozach i nawożeniu, art. 18 ust. 2);
Zgodnie z wymogami ustawy o nawozach i nawożeniu powyższe plany nawozowe muszą być przedstawione okręgowej stacji chemiczno-rolniczej (OSCHR) do pozytywnego zaopiniowania, a następnie kopia planu nawożenia oraz kopia opinii OSCHR przekazane do wójta, burmistrza, prezydenta miasta oraz wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, właściwych ze względu na miejsce prowadzenia instalacji IPPC, w terminie 14 dni od dnia otrzymania tej opinii.
- prowadzący działalność rolniczą na obszarze przekraczającym 100 ha użytków rolnych na OSN (§ 37 „Programów działań…”). Na potrzeby tego planu nawożenia sporządza się bilans azotu metodą „na powierzchni pola” (§ 38 „Programów działań…”);
- beneficjent Programu rolnośrodowiskowego (pakiet: rolnictwo zrównoważone) oraz Działania rolnośrodowiskowo-klimatycznego (pakiet: rolnictwo zrównoważone).
2. Rolnicze wykorzystywanie podłoża popieczarkowego.
Podłoże po uprawie pieczarek, będące odpadem, może być wykorzystywane rolniczo, ale po spełnieniu przynajmniej kilku warunków:
- po uzyskaniu zezwolenia na przetwarzanie odpadu od organu ochrony środowiska, tj. starosty lub marszałka;
- spełnieniu wymogów określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 20 stycznia 2015 r. w sprawie odzysku R10 (Dz.U. z 2015 r. poz. 132). Według rozporządzenia odpad ten musi być rozdrobniony i stosowany poza okresem wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi (czas od siewu albo sadzenia do zbioru) oraz poddany badaniu. Badana musi być również gleba, na której odpad ma być zastosowany. Odpad ten jest stosowany równomiernie na powierzchni gleby do głębokości 30 cm i jest przykryty glebą lub z nią wymieszany, a także odpad ten jest stosowany na gruntach o dużej przepuszczalności, stanowiących w szczególności piaski luźne i słabo gliniaste oraz piaski gliniaste lekkie, jeżeli poziom wód gruntowych znajduje się na głębokości nie mniejszej niż 1,5 m poniżej powierzchni gruntu. Wszystkie te warunki muszą być spełnione łącznie.
3. Rolnicze wykorzystywanie odchodów zwierząt futerkowych.
Odchody zwierząt futerkowych można wykorzystywać rolniczo. Zezwala na to zmiana do ustawy o nawozach i nawożeniu, która od 24 stycznia 2014 r. umożliwia rolniczo wykorzystywać odchody zwierząt futerkowych jako nawóz naturalny. Należy przy tym zachować dawkę 170 kg N/ha UR/rok. Jeżeli chcemy odchody zwierząt futerkowych zbywać innym podmiotom do rolniczego wykorzystania, zobowiązani jesteśmy zawrzeć pisemną umowę, którą strony są zobowiązane przechowywać przez okres 8 lat, w myśl przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu.
4. Odpady z zakładów przetwórstwa spożywczego do rolniczego wykorzystania.
Możliwe jest rolnicze wykorzystanie odpadów pochodzących z zakładów przetwórstwa spożywczego, ale mogą to być tylko odpady, które przewidziane są do odzysku poza instalacjami lub które zostały dopuszczone do odzysku w ramach własnych potrzeb przez osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcą, np.:
- odpady z kory i korka – jako ściółki w chowie zwierząt,
- trociny, wióry, ścinki – jako ściółki w chowie zwierząt,
- wytłoki i inne odpady z przetwórstwa roślinnego – do zwiększenia żyzności gleb,
- kreda cukrownicza – do zwiększenia żyzności gleb,
- wywar gorzelniany – do zwiększenia żyzności gleb.
Odpady z zakładów przetwórstwa spożywczego są rolniczo wykorzystywane na podstawie przepisów ustawy o odpadach, tj.:
- rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 maja 2015 r. w sprawie odzysku odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz.U. z 2015 r., poz. 796),
- rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 stycznia 2015 r. w sprawie procesu odzysku R10 (Dz.U. z 2015 r. poz. 132).
- rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami mogą poddawać odzyskowi na własne potrzeby, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz.U. z 2016 r., poz. 93).
„Odpady” z zakładów przetwórstwa roślinnego, np. pulpa jabłkowa, wywar, wysłodki, otręby, itp., które są wykorzystywane jako pasza dla zwierząt, i które znajdują się w europejskim katalogu materiałów paszowych, nie stanowią odpadu w rozumieniu ustawy o odpadach, pod warunkiem, że ich wykorzystanie jest zgodne z przepisami tego katalogu.
Źródło: Prezentacja pt. „Kontrole gospodarstw rolnych na OSN”, Anna Jagodzik, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu Delegatura w Lesznie. Gołaszyn, 18 luty 2016 r.