Na producentów rolnych, którzy stosują chemiczną ochronę roślin nałożonych jest szereg wymogów i obowiązków, których wypełnianie ma zagwarantować bezpieczeństwo żywności i ograniczyć do minimum negatywne oddziaływanie na środowisko naturalne. Amatorskim uprawom, szczególnie warzyw, również „dokuczają” różne choroby, szkodniki oraz zagraża zachwaszczenie. Można zadecydować o niestosowaniu „chemii”, ale jeżeli już sięga się po chemiczne środki ochrony roślin, trzeba przestrzegać pewnych zasad, aby płody z działki nam nie zaszkodziły i środowisko naturalne nie ucierpiało.
Nieprofesjonaliści mają do dyspozycji 26 środków ochrony roślin. Przepisy w zakresie ochrony roślin wprowadzają ograniczenia, jeżeli chodzi o możliwość zakupu środków ochrony roślin przez nieprofesjonalistów. Do ochrony upraw warzyw w ogrodach przydomowych nieprofesjonaliści mają do dyspozycji: 13 środków do zwalczania chorób grzybowych (fungicydów), 10 środków do zwalczania szkodników (tzw. zoocydów) – 8 insektycydów i 2 akarycydy i 3 środki do zwalczania chwastów (herbicydy). Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz. U. z 2013 r., poz. 455) wprowadza definicję użytkownika profesjonalnego i użytkownika nieprofesjonalnego. Użytkownik profesjonalny to „osoba fizyczna, która stosuje środki ochrony roślin w celach innych niż własne niezarobkowe potrzeby, w szczególności w ramach działalności gospodarczej lub zawodowej, w tym w rolnictwie i leśnictwie.” Natomiast każda inna osoba fizyczna, która stosuje środki ochrony roślin, a nie jest użytkownikiem profesjonalnym, definiowana jest jako użytkownik nieprofesjonalny. Etykiety – instrukcje stosowania środków powinny zawierać informację, czy środek przeznaczony jest dla użytkowników profesjonalnych, czy też nieprofesjonalnych. Od 15 czerwca 2015 r., jeżeli w etykiecie nie będzie takiej informacji, środek przeznaczony będzie tylko dla użytkowników profesjonalnych. Wyjątek – środek znajduje się w obrocie w dniu 15 czerwca 2015 r. i jest przeznaczony do stosowania wyłącznie w ogrodach przydomowych, działkowych (ROD) lub do ochrony ozdobnych roślin doniczkowych stanowiących dekorację pomieszczeń.
Dostępne dla amatorów fungicydy to: Acrobat MZ 69 WG, Amistar 250 SC, Amistar Opti 480 SC, Atol 250 SC, Crocodil MZ 67,8 WG, Polyram 70 WG, Revus 250 SC, Ridomil Gold MZ Pepite 67,8 WG, Rovral Aquaflo 500 SC, Signum 33 WG, Switch 62,5 WG, Topsin M 500 SC, Zaprawa Nasienna T 75 DS/WS.
Zakres stosowania wszystkich tych środków obejmuje ochronę pomidora, a niektóre też służą do ochrony cebuli, kapustowatych, marchwi, sałaty, ogórka, fasoli, papryki, grochu. Dla pozostałych upraw warzywnych liczba dostępnych środków grzybobójczych jest niewielka, albo wręcz nie ma możliwości chemicznej ochrony.
Dostępne dla amatorów zoocydy to: Alfastop 100 EC, Cyper-Fas 100 EC, Cythrine Garden 10 ME, Decis Ogród 015 EW, Fastac 100 EC, Floramite 240 SC, Jetstak 100 EC, Karate Zeon 050 CS, Ortus 05 SC, SpinTor 240 SC.
Najwięcej insektycydów ma zastosowanie w ochronie kapusty białej. Trzeba tu jednak wspomnieć, że większość z nich zawiera substancje czynne z jednej grupy chemicznej, tj. pyretroidów, a to może sprzyjać uodparnianiu się szkodników na substancje o takim samym mechanizmie działania. Jeżeli chodzi o pozostałe uprawy warzywne, możliwości ochrony chemicznej przed owadami – szkodnikami jest ograniczona. Zarejestrowane akarycydy przeznaczone są do ochrony ogórka, a jeden z nich chroni także pomidor, oberżynę, cukinię i paprykę przed przędziorkami.
Dostępne dla amatorów herbicydy: Atut 360 SL – do zwalczania perzu i innych chwastów jednoliściennych oraz dwuliściennych (jednorocznych i wieloletnich) w ogrodach działkowych i przydomowych po zbiorze roślin uprawnych, przed rozpoczęciem upraw jesiennych lub na terenach przeznaczonych pod przyszłą uprawę roślin (przed założeniem ogródka działkowego lub przydomowego). Roundup H Hobby Szybko Działający AL – do zwalczania perzu i innych uciążliwych chwastów, przed siewem lub sadzeniem roślin. Roundup Ultra 170 SL – do zwalczania rocznych i wieloletnich chwastów jednoliściennych i dwuliściennych na terenach przeznaczonych do założenia ogrodu lub działki.
Są to środki z glifosatem.
Stan na dzień 30. 01. 2014 r. (wg danych IOR – PIB Poznań).
Użytkownik nieprofesjonalny – amator po zakończeniu zabiegu powinien dokładnie umyć opryskiwacz i wszystkie użyte przedmioty. Popłuczyny trzeba rozprowadzić na powierzchni, na której stosowano wcześniej oprysk. Do ochrony herbicydami najlepiej jest używać oddzielnego opryskiwacza. Podczas przygotowywania cieczy roboczej bezwzględnie trzeba pamiętać o użyciu rękawic ochronnych. Użytkownicy nieprofesjonalni zobowiązani są również do przestrzegania okresów karencji i prewencji określonych w etykietach środków. W ogóle, generalnie należy zawsze przestrzegać zaleceń zawartych w etykiecie – instrukcji stosowania środka ochrony roślin.
Źródło: Ochrona warzyw we własnym ogrodzie. Joanna Sobczak, Magdalena Szulc Instytut Ochrony Roślin – PIB Poznań. top agrar polska, 3/2014, str. 247-249.
Wioletta Kmiećkowiak
Dział EOŚ WODR w Poznaniu