Obszary proekologiczne (EFA)
Utrzymanie obszarów proekologicznych to jedna z obowiązkowych praktyk zazielenienia, która dotyczy właścicieli posiadających gospodarstwa o powierzchni powyżej 15 ha gruntów ornych. Będą oni zobowiązani posiadać obszary proekologiczne EFA na powierzchni co najmniej 5 procent gruntów ornych.
Z obowiązku realizacji utrzymania obszarów proekologicznych zwolnione będą gospodarstwa:
w których więcej niż 75% gruntów ornych to:
- trawy lub inne pastewne rośliny zielne,
- grunt ugorowany,
- grunty wykorzystywane do uprawy roślin strączkowych,
- połączenie powyższych,
a pozostałe grunty orne nie przekraczają powierzchni 30 ha.
w których więcej niż 75% kwalifikujących się gruntów rolnych to:
- trwałe użytki zielone,
- trawy lub inne pastewne rośliny zielne,
- połączenie powyższych,
a pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 ha.
Do obliczania powierzchni obszarów proekologicznych wykorzystywane będą współczynniki konwersji i ważenia.
W przypadku elementów krajobrazu i stref buforowych, obszary proekologiczne mogą również przylegać do gruntów ornych gospodarstwa rolnego zadeklarowanych przez rolnika.
W Polsce obowiązuje szeroka lista obszarów proekologicznych.
Lista ta obejmuje:
1.Grunty ugorowane na których w okresie od 1 stycznia do 31 lipca w danym roku nie jest prowadzona produkcja rolna (po upływie tego terminu rolnik będzie mógł przywrócić grunty do produkcji);
2. Elementy krajobrazu
A. Chronione w ramach norm Dobrej Kultury Rolnej (DKR):
a) drzewa będące pomnikami przyrody;
b) oczka wodne o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m²;
c) rowy, których szerokość nie przekracza 2 m;
B. Pozostałe elementy spełniające następujące kryteria:
a) żywopłoty lub pasy zadrzewione o maksymalnej szerokości do 10 m;
b) drzewa wolnostojące o średnicy korony wynoszącej przynajmniej 4 m;
c) zadrzewienia liniowe obejmujące drzewa o średnicy korony wynoszącej przynajmniej 4 m; odległość między koronami drzew nie powinna przekraczać 5 m;
d) zadrzewienia grupowe, których korony zachodzą na siebie oraz zagajniki śródpolne o maksymalnej powierzchni do 0,3 ha;
e) miedze śródpolne o szerokości od 1 m do 20 m, na których nie jest prowadzona produkcja rolna;
f) oczka wodne o maksymalnej powierzchni do 0,1 ha, z wyłączeniem zbiorników zawierających elementy betonowe lub plastik, wraz z możliwością wliczenia do powierzchni oczka strefy z roślinnością nadbrzeżną o szerokości do 10 m występującą wzdłuż wody;
g) rowy o maksymalnej szerokości do 6 m, włączając otwarte cieki wodne służące do nawadniania i odwadniania, z wyłączeniem kanałów wykonanych z betonu;
3. Strefy buforowe w tym strefy buforowe na trwałych użytkach zielonych, pod warunkiem, że różnią się one od przylegającej kwalifikującej się powierzchni użytków rolnych - o szerokości ustanowionej:
- w ramach norm DKR (5 m, 10 m lub 20 m) oraz
- inne strefy buforowe o szerokości nie mniejszej niż 1 m.
Strefy buforowe mogą obejmować również pasy z roślinnością nadbrzeżną o szerokości do 10 m, występującą wzdłuż cieku wodnego;
Na strefach buforowych nie może być prowadzona produkcja rolna, ale wypas lub koszenie na tych obszarach będzie możliwe;
4. Pasy kwalifikujących się hektarów wzdłuż granic lasu o szerokości od 1 m do 10 m. Na pasach tych dopuszcza się prowadzenie produkcji, jednak wtedy powierzchnia zaliczana do obszaru EFA będzie stanowić jedynie 30 proc. powierzchni rzeczywistej. W przypadku, jeśli produkcja nie będzie prowadzona dopuszcza się wypas lub koszenie na paszę, pod warunkiem, że pasy te można odróżnić od przyległych gruntów rolnych;
5. Zagajniki o krótkiej rotacji, na których obowiązuje zakaz stosowania środków ochrony roślin i możliwe jest stosowanie nawożenia mineralnego w następujących limitach:
a) w pierwszym roku funkcjonowania plantacji dawki nawozów mineralnych nie powinny przekraczać 20 kg/ha N, 20 kg/ha P205 i 40 kg/ha K2O oraz
b) w roku następującym po zbiorze roślin dawki nawozów mineralnych nie powinny przekraczać 80 kg/ha N, 30 kg/ha P205 i 80 kg/ha K2O;
Do zagajników traktowanych jako EFA zaliczane będą gatunki z rodzaju wierzba (z wyjątkiem wierzby wykorzystywanej do wypłatania), brzoza oraz topola czarna i jej krzyżówki. W przypadku zagajników, powierzchnia zaliczana do obszaru EFA będzie stanowić jedynie 30 proc. powierzchni rzeczywistej (patrz - współczynniki ważenia i konwersji).
6. Obszary zalesione po 2008 r. w ramach PROW 2007 2013 (zalesienia na gruntach rolnych) i PROW 2014-2020, które kwalifikowały się do jednolitej płatności obszarowej w 2008 r. ;
7. Międzyplony i pokrywa zielona w postaci wsiewek traw w uprawę główną lub mieszanek, wysiewanych w terminie do 30 września, utworzonych z co najmniej 2 gatunków, z następujących grup roślin uprawnych: zbóż, oleistych, pastewnych, bobowatych drobnonasiennych, bobowatych grubonasiennych oraz roślin miododajnych. Powierzchnia zaliczana do obszaru EFA będzie stanowić jedynie 30 proc. powierzchni rzeczywistej (patrz - współczynniki ważenia i konwersji).
Mieszanki złożone z samych gatunków zbóż nie będą uznawane za obszar proekologiczny
Udział głównego składnika w mieszance, liczony na powierzchni pola lub w mieszance siewnej, nie może przekraczać 80 proc.
Rośliny ozime zwykle wysiewane jesienią do zbioru lub do wypasu, ani międzyplony określone jako praktyki równoważne do praktyki dywersyfikacji upraw (w ramach programu rolnośrodowiskowego lub rolnośrodowiskowo - klimatycznego), nie mogą być uznawane za obszary proekologiczne.
8. Uprawy wiążące azot. (bobowate) oraz ugory mogą być jednocześnie zaliczone jako uprawa w ramach dywersyfikacji oraz jako obszar proekologiczny.
W celu uwzględnienia większego oddziaływania środowiskowego poszczególnych obszarów proekologicznych, do wszystkich obszarów EFA będą stosowane tzw. współczynniki konwersji i współczynniki ważenia (w załączniku). Współczynniki te służą do przeliczenia rzeczywistej powierzchni elementów o charakterze liniowym i punktowym uznawanych za obszary proekologiczne na powierzchnię przeliczeniową, większą lub mniejszą od rzeczywistej.
Opracowała: Izabela Grzesiak – ZD Pleszew
Źródło: strony internetowe ARiMR.