Wielkopolska to region o bardzo zróżnicowanych walorach przyrodniczych i urozmaiconej rzeźbie terenu. Sprzyjało to tworzeniu między innymi parków krajobrazowych. W województwie wielkopolskim utworzono 13 takich parków krajobrazowych. Wśród nich powstał na podstawie Rozporządzenia Wojewodów Poznańskiego i Kaliskiego z dnia 17 października 1994 r. prezentowany park. Leży on w środkowej Wielkopolsce w dorzeczu rzeki Warty. Park Żerkowsko-Czeszewski obejmuje swoim zasięgiem obszar 15 640 ha, z czego 8 194 ha to grunty orne a 6 129 ha stanowią lasy. Park leży na terenie gminy Żerków 8 680 ha, na terenie gminy Miłosław 5 880 ha i na terenie gminy Nowe Miasto nad Wartą 1 080 ha. Przedmiotem ochrony na terenie parku jest unikatowa rzeźba terenu, bardzo bogata roślinność, rzadkie gatunki roślin i zwierząt, ale również walory kulturowe, powiązane z tradycją i przeszłością tego ciekawego regionu. Występujące tu ptaki wodne przebywają na stawach rybnych, i licznie występują w dolinie Miłosławki.
Park na dwie części dzieli Pradolina Warciańsko-Odrzańska czyli na północną, która ma charakter rolniczo-leśny oraz na południową, gdzie występują różne ekosystemy leśne, łąkowe, polne, wodne, torfowiskowe i osady wiejskie. Ta południowa część charakteryzuje się krajobrazem mozaikowym. Taka urozmaicona rzeźba terenu to efekt działalności na tych terenach lodowca.
Nieodzownym elementem parku jest pagór morenowy czyli tzw. Wał Żerkowski z Łysą Górą 161 m n.p.m i Górą Żerkowską 155 m n.p.m. Krajobraz jest tutaj bardzo urozmaicony licznymi silnymi nachyleniami krawędzi oraz wysokościami względnymi do 90 m. Aby podziwiać krajobraz na pobliskie dwory, wsie i lasy dogodnym do tego miejscem jest punkt widokowy w Brzóstkowie.
Wał żerkowski otacza od południa, wschodu i północy Pradolina Żerkowska. Jej dnem płynie Lubieszka.
Uboższe południowe tereny sprzyjają utworzonym monokulturą sosnowym, natomiast część północna to tzw. Lasy czeszewskie, które stanowią najbardziej interesujące i najpiękniejsze obszary leśne położone w Wielkopolsce. Lasy te mają charakter bardzo naturalny, co powoduje, że są obiektem badań botanicznych. Występuje tu szereg gatunków drzew np. brzoza brodawkowata, olsza czarna, lipa drobnolistna, dąb szypułkowy, jesion zwyczajny ale również gatunki chronione. Lasy te porastają dolinę Warty.
Na terenie parku występują rezerwaty przyrody:
- Czeszewski Las (rezerwat leśny utworzony w 2004 roku, powierzchnia: 222,62 ha) Chroni cenne płaty łęgów jesionowo-wiązowych oraz grądy.
- Dębno nad Wartą (rezerwat faunistyczny – bezkręgowce, utworzony w 1974 roku, powierzchnia: 21,62 ha) – chroni rzadkie zwierzęta bezkręgowe, w tym ślimaki świdrzyki.
- Dwunastak (rezerwat leśny utworzony w 959 roku, powierzchnia: 8,95 ha) – chroni fragment grądu niskiego, łęgu i lasu mieszanego o cechach zespołów naturalnych do celów naukowych oraz dydaktycznych.
Park Żerkowsko-Czeszewski oprócz bogatej flory posiada również bogatą faunę. Występuje tu szereg ostoi ptaków błotnych i wodnych. Możemy tu spotkać np. czaplę siwą, zimorodka, kaczki, perkozy, łabędzie oraz gatunki chronione. Wiele ptaków zakłada tu swoje gniazda lęgowe a inne są na przelotach. Tak licznie występujące gatunki powodują, że park ten jest często odwiedzany przez spacerowiczów i czyni go atrakcyjnym turystycznie.
Oprócz walorów przyrodniczych park ten posiada również wiele wartości historycznych i pamiątkowych. Znajdują się tu cmentarze, liczne znaleziska z różnych epok co wskazuje na zasiedlenie tych terenów w odległej przeszłości. Szczególnym terenem jest Śmiełów i muzeum im. Adama Mickiewicza. Przez Śmiełów przebiega czarny szlak rowerowy, łączący Żerków przez Raszewy, Brzóstków, Nową Wieś Podgórną, Czeszewo i Winną Górę z Miłosławiem.
Liczne ścieżki edukacyjne występujące na terenie obiektu stanowią dogodną formę do rozwoju turystyki edukacyjnej i poznawczej, dlatego są chętnie wykorzystywane, zwłaszcza przez grupy dzieci i młodzieży szkolnej. Ścieżkom towarzyszą liczne publikacje, przewodniki, które zawierają opis trasy, informację o walorach przyrodniczych i kulturowych obecnych na poszczególnych przystankach. Na terenie parków krajobrazowych Wielkopolski występuje szereg ścieżek, z których znaczna część została przygotowana przy udziale Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego.
Zatem warto odwiedzić Park Żerkowsko-Czeszewski ze względu na jego malowniczy krajobraz i szereg atrakcji.
Zapraszamy!!!
Opracowanie: Izabela Grzesiak PZDR Nr 7 Jarocin
Fotografie: Izabela Grzesiak
Źródła: https://www.zpkww.pl/turystyka/walory-turystyczne/ , www.zerkow.pl, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2013.
