Każdy rok jest inny. w 2017roku rolnicy zmagali się z deszczami nawalnymi. Ogromne ilości oleju napędowego, które zostało przeznaczone na konieczne prace na polu, trudno zliczyć. A bez pomocy sąsiedzkiej, prawie nie możliwe były żniwa. Zazwyczaj na użytkach rolnych podczas żniw prócz kombajnu był jeden traktor z dwoma przyczepami. w 2017 roku wręcz przeciwnie – jeden traktor zaczepiony do kombajnu, a dwa do przyczep. Bywało i tak, jak kombajn nie mógł wyjechać z powodu wysokiego wysycenia wodą profilu glebowego, to nawet kilka ciągników wspomagało proces przywrócenia sprzętu do pracy. w wielu miejscach nie można było skosić kukurydzę, dopiero kiedy nastał przymrozek. w 2018 roku niektórzy rolnicy mogą powiedzieć, że dwa razy w roku zbierali kukurydzę – styczeń i wrzesień/październik. Tego roczny kwiecień rozpoczął fale upału i w konsekwencji suszę na polach. Rolnicy zmagają się z nią cały czas. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Wojewoda powołuje Komisje do szacowania szkód powstałych w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej w wyniku wystąpienia niekorzystnych zjawisk atmosferycznych. w Gminie Rogoźno taka komisja została powołana i szacowała straty na użytkach rolnych. Następnie sporządzano protokół oszacowania szkód na formularzu udostępnionym na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw rozwoju wsi. Średnia roczna produkcja rolna jest ustalana na podstawie danych rachunkowych lub dokumentów potwierdzających wielkość prowadzonej produkcji rolnej w danym gospodarstwie lub dziale specjalnym produkcji rolnej. Jednocześnie w przypadku gdy dane rachunkowe oraz inna ewidencja lub dokumenty będące w posiadaniu producenta rolnego nie obejmują wszystkich zdarzeń prowadzonej produkcji w zakresie produkcji roślinnej lub w całym gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej i nie pozwalają na dokonanie wszystkich wyliczeń w protokole wówczas należy dokonać wyliczeń na podstawie danych dla danego regionu FADN Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowego Instytutu Badawczego.
Komisja oszacowała wszystkie szkody, które wystąpiły w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej (tj. w uprawach, zwierzętach i w środkach trwałych), gdyż za podstawę określenia zakresu i wysokości szkód w produkcji rolnej przyjmuje się całość produkcji prowadzonej w gospodarstwie rolnym tj. zarówno w produkcji roślinnej jak i w zwierzęcej, niezależnie od tego czy szkody wystąpiły wyłącznie w uprawach, czy wyłącznie w produkcji zwierzęcej.
Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej w Polsce (SMSR) prowadzony jest przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach jest narzędziem obowiązkowym dla Komisji, określa niezbędne informacje przy szacowaniu szkód. System ma za zadanie wskazać obszary, na których wystąpiły straty spowodowane suszą w uprawach uwzględnionych w "Ustawie o dopłatach do ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich w Polsce"
Zgodnie z definicją określoną w ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, suszę oznaczają szkody spowodowane wystąpieniem w dowolnym sześciodekanowym okresie od dnia 21 marca do dnia 30 września danego roku - klimatycznego bilansu wodnego poniżej określonej wartości dla poszczególnych gatunków lub grup roślin uprawnych oraz kategorii glebowych.
O wystąpieniu suszy decyduje cały kompleks warunków meteorologicznych i glebowych. w Systemie Monitoringu Suszy warunki meteorologiczne powodujące suszę są określane za pomocą klimatycznego bilansu wodnego (KBW). Wystąpienie określonych wartości klimatycznego bilansu wodnego przedstawionych w załączniku do ustawy o dopłatach do ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich powoduje przeciętnie 20% spadek plonów w stosunku do wartości średnich wieloletnich. Wartości krytyczne klimatycznego bilansu wodnego oznaczające wystąpienie suszy zróżnicowano dla gatunków roślin lub grup roślin uprawnych oraz kategorii gleb i okresów rozwojowych. Do oceny zagrożenia suszą został utworzony system monitoringu skutków suszy rolniczej uwzględniający klimatyczny bilans wodny i zmienność przestrzenną warunków glebowych. Wartości klimatycznego bilansu wodnego są obliczane dla kolejnych okresów sześciodekadowych na podstawie pomiarów stacji meteorologicznych. w 2008 roku w systemie wykorzystywane są dane z 55 stacji synoptycznych i około 220 posterunków opadowych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW).
W wyznaczaniu obszarów dotkniętych suszą, oprócz wartości klimatycznego bilansu wodnego, są brane pod uwagę właściwości retencyjne gleb, ustalone według kategorii glebowych, wydzielonych na podstawie map glebowo-rolniczych. w ten sposób uwzględnia się fakt silnego zróżnicowania podatności pokrywy glebowej Polski na skutki niedoboru wody.
System zawiera aplikacje komputerowe integrujące dane meteorologiczne potrzebne do obliczenia klimatycznego bilansu wodnego oraz dane z cyfrowej mapy glebowo-rolniczej obrazującej przestrzenne zróżnicowanie retencji wodnej różnych kategorii agronomicznych gleb. Informacje dotyczące wystąpienia suszy - w postaci dekadowych raportów - są przekazywane Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz publikowane w serwisie internetowym.
W Gminie Rogoźno powołana przez Wojewodę Komisja do szacowania start powstałych w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej w wyniku wystąpienia niekorzystnych zjawisk atmosferycznych sporządziła 299 protokołów. Powierzchnia dotknięta suszą to ponad 10800 ha, a szacunkowa wartość strat to ponad 23 mln zł.
Plony zbóż i rzepaku w gminie Rogoźno w 2018 roku wg szacunku doradcy rolników Pana Grzegorza Baiera przedstawiają się następująco : pszenica ozima 39dt/1ha, pszenica jara 29dt/1ha, pszenżyto ozime 37dt/1ha, żyto ozime 24dt/1ha, jęczmień ozimy 30dt/1ha, jęczmień jary 30dt/1ha, owies 27dt/1ha, mieszanki zbożowe 30 dt/1ha, rzepak 1,6 dt/1ha. Buraki cukrowe - wg Inspektora Cukrowni, na terenie powiatu obornickiego plony są niższe o 40 – 50% wyższe niż w roku ubiegłym i wahają się w przedziale 400 – 500dt z 1 ha, ale zawartość cukru w korzeniach jest niższa niż w latach ubiegłych i wynosi 17,5– 18,2%.
Dla rolników powiatu obornickiego zasadnicze znaczenie ma cena żywca wieprzowego – po wielu załamaniach cen wieprzowiny duża liczba gospodarstw ograniczyła produkcję lub całkowicie zlikwidowała produkcję trzody chlewnej.
Sytuacja na rynku trzody chlewnej nadal jest niestabilna - w ciągu 10 miesięcy w okresie od stycznia do października 2018 roku cena netto 1 kg żywca wieprzowego wahała się od najniższej 3,6 zł do najwyższej 4,2 zł.
Duże problemy mają także rolnicy, którzy nastawili się na produkcję żywca wołowego – mimo zniesienia w Polsce zakazu uboju rytualnego średnia cena netto 1 kg młodego bydła opasowego – buhajków kl. A w okresie od stycznia do października 2018 w skupie wynosiła 6,65 zł . Sytuacja na rynku mięsa wołowego jest jednak bardziej stabilna niż w przypadku wieprzowiny – aktualnie średnia cena netto skupu buhajków kl. A wynosi ok. 6,66 zł/kg.
W produkcji mleka cena pomiędzy 1,3 a 1,55zł netto/1l, jest gałęzią produkcji zwierzęcej najbardziej stabilną, gwarantując dobą płynność finansową.
Biorąc pod uwagę potrzeby doradcze rolników, specyfikę rolnictwa w powiecie obornickim oraz zadania uwzględniające cele Wspólnej Polityki Rolnej i polityki państwa polskiego wobec rolnictwa i obszarów wiejskich działalność Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, w tym Powiatowego Zespołu Doradztwa Rolniczego w powiecie obornickim w 2018 roku obejmuje następujące zadania:
- Program działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu
- Bioasekuracja w aspekcie afrykańskiego pomoru świń (ASF) i ptasiej grypy. Antybiotykooporność
- Racjonalizacja ochrony chemicznej roślin uprawnych, w tym upowszechnianie zasad Integrowanej Ochrony Roślin
- Wykorzystanie Gospodarstw Demonstracyjnych w transferze innowacji z nauki do praktyki rolniczej
- Ochrona środowiska w rolnictwie
- Program Rolnośrodowiskowy, w tym Rolnictwo ekologiczne
- Podnoszenie wiedzy ekonomicznej w zakresie zarządzania gospodarstwem rolnym
- Upowszechnianie rachunkowości rolnej w konwencji zarządczej opartej na metodologii zastosowanej przez system Polski FADN
- Wskazywanie możliwych źródeł finansowania oraz pomoc rolnikom w pozyskiwaniu środków krajowych i funduszy Unii Europejskiej na modernizację i restrukturyzację gospodarstw rolnych oraz na rozwój przedsiębiorczości na terenach wiejskich
- Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości, w tym agroturystyki na obszarach wiejskich Wielkopolski
- Wspieranie rozwoju i właściwego funkcjonowania wiejskiego gospodarstwa domowego, w tym racjonalnego żywienia i profilaktyki zdrowotnej rodziny
- Udzielanie porad i bieżące przekazywanie informacji rynkowych
- Współpraca z samorządami lokalnymi i instytucjami pracującymi na rzecz rolnictwa
Źródło: Wytyczne dla komisji powołanych przez Wojewodę – szkody w rolnictwie w 2018r. – Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu, System Monitoringu Suszy Rolniczej w Polsce (SMSR) Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach