Podczas spotkań z analizowaliśmy obowiązujące przepisy prawa w rolnictwie. Każdy rok niesie za sobą zmiany w przepisach prawa. Wynika to z szeregu uwarunkowań, na które wpływa min. polityka państw unii, zmiany klimatyczne, potrzeby zgłaszane przez beneficjentów. w 2020 ARiMR zaplanowała nabór wniosków na szereg działań w ramach PROW 2014-2020. Rolnicy często zastanawiają się nad zasadami wsparcia w przyszłości i zwracają z pytaniami do doradców na temat kolejnej perspektywy finansowej. Obecnie trwają prace nad założeniami Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2021-2027. Podobnie jak w PROW 2014-2020 w celach ogólnych wskazane zostały takie obszary jak ochrona środowiska, klimatu czy też wspieranie inteligentnego środowiska ukierunkowanego na bezpieczeństwo żywności, czyli celu będącego rozwinięciem wskazanych w PROW 2014-2020 innowacji w rolnictwie.
Obecnie trwają prace nad założeniami Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2021-2027. Mimo, iż nie ma obecnie ostatecznych ustaleń co do kształtu przyszłej WPR, to jednak już dziś znane są kierunki zmian oraz cele i założenia polityki rolnej UE na kolejne lata. Podobnie jak w PROW 2014-2020 w celach ogólnych wskazane zostały takie obszary jak ochrona środowiska, klimatu czy też wspieranie inteligentnego środowiska ukierunkowanego na bezpieczeństwo żywności, czyli celu będącego rozwinięciem wskazanych w PROW 2014-2020 innowacji w rolnictwie. Cele ogólne WPR 2021-2027 zostały doprecyzowane w dziewięciu celach szczegółowych.
W ramach pierwszego celu dotyczącego zapewnienia odpowiedniego poziomu dochodów realizowane będą przede wszystkim płatności bezpośrednie. Planuje się zachowanie jednolitej płatności obszarowej (określanej jako płatność podstawowa), płatności dla młodych rolników, płatności redystrybucyjnej oraz płatności związanych z produkcją, przy czym planuje się rozszerzenie tych płatności o dopłaty do krów mamek ras mięsnych. Największe zmiany będą dotyczyły obszaru związanego z obecną płatnością z tytułu zazieleniania. Planuje się wprowadzenie tzw. ekoschematów, czyli płatności za wykonywanie określonych praktyk na rzecz środowiska. Poszczególnym praktykom zostaną przypisane wagi (podobnie jak ma to miejsce w praktykach związanych z zazielenianiem). Do katalogu praktyk planuje się wpisanie takich działań jak obszary miododajne, wsiewki, poplony, strefy buforowe, sporządzanie i stosowanie planów nawozowych, uprawy strukturotwórcze, produkcja integrowana, wapnowanie, przyorywanie obornika w ciągu 12 godzin, aplikacja gnojowicy bezpośrednio do gleby, ekstensywny wypas, uproszczone metody uprawy gleby czy też odpowiednie zmianowanie. Tak więc rolnik będzie miał z jednej strony obowiązek wykonywania dodatkowych praktyk, z drugiej zaś strony wachlarz czynności, którymi te praktyki będzie mógł spełnić zostanie znacznie poszerzony w porównaniu do obecnych działań proekologicznych.
Drugi cel szczegółowy, powiązany z podnoszeniem konkurencyjności i orientacją na rynek, będzie realizowany poprzez znane dotychczas działania inwestycyjne i premiowe. Będą to inwestycje w gospodarstwach rolnych, premie na restrukturyzacje małych gospodarstw, refundacje kosztów związanych ze scalaniem gruntów, premie dla młodych rolników, czy wsparcie funkcjonowania grup operacyjnych.
Współpraca rolników z sektorem przetwórczym, skracanie łańcuchów dostaw, wspieranie integracji rolników, czy też organizowanie nowych form handlu to działania które będą realizowane poprzez trzeci cel szczegółowy.
Czwarty cel obejmuje działania związane z ochroną klimatu, w szczególności ochronę wody i gleby oraz wykorzystaniem zrównoważonej energii. Cel ten będzie realizowany poprzez działania ukierunkowane na zwiększenie retencji wodnej, ochronę gleb zasobnych w węgiel, zalesienia, wykorzystanie nieżywnościowe biomasy rolniczej, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych z rolnictwa, rozwijanie alternatywnych możliwości produkcji energii oraz podnoszenie wiedzy z tego obszaru.
Kolejne dwa cele szczegółowe WPR 2021-2027 dotyczą zrównoważonego gospodarowania zasobami naturalnymi i powiązane są ściśle z celem czwartym, dotyczą bowiem poprawy jakości gleby, poprawy jakości wody, ograniczaniu zanieczyszczania powietrza, poprawy gospodarki wodnej na obszarach wiejskich oraz edukacji mieszkańców obszarów wiejskich w tym zakresie. Wzmacnianie usług ekosystemowych oraz ochrona siedlisk i krajobrazu realizowane będą przede wszystkim poprzez ekoschematy, które zostały przeanalizowane przy omówieniu celu pierwszego.
Cel siódmy, wspierający młodych rolników, będzie realizowany zarówno przez wsparcie w formie premii udzielanej podczas przejmowania przez rolnika gospodarstwa rolnego jak również w formie dodatkowej płatności do powierzchni o którą beneficjenci będą wnioskowali w ramach płatności obszarowych.
Zadania związane z poprawą warunków życia na obszarach wiejskich, rozwojem przedsiębiorczości, działania zapobiegające różnym formom wykluczenia czy też wspierające innowacje w szczególności z zastosowaniem narzędzi cyfrowych będzie realizowany w ramach celu ósmego. Ponadto działania w obszarze tego celu mają wspierać produkcję energii ze źródeł odnawialnych, w tym z biomasy. Cel ten będzie realizowany w ramach LSR poprzez LGD (poprzez podejście LEADER).
Ostatni z celów szczegółowych obejmujący bezpieczeństwo żywnościowe, produkcję żywności wysokiej jakości, dobrostan zwierząt oraz zapobieganie marnotrawieniu żywności będzie realizowany zarówno poprzez wsparcie działań inwestycyjnych jak również ryczałtowe wsparcie uczestnictwa w systemach jakości żywności. Planuje się także działania promocyjne, wsparcie szkoleń a także wdrażane obecnie działanie poprawy dobrostanu zwierząt. Cel ten odpowiada na takie potrzeby jak ograniczenie stosowania antybiotyków, chemicznych środków ochrony roślin i nawozów oraz produkcja żywności bez GMO.
Cele szczegółowe WPR 2021-2027:
1. wspieranie godziwych dochodów gospodarstw rolnych i ich odporności w całej Unii w celu zwiększenia bezpieczeństwa żywnościowego;
2. zwiększenie zorientowania na rynek i konkurencyjności, w tym większe ukierunkowanie na badania naukowe, technologię i cyfryzację;
3. poprawa pozycji rolników w łańcuchu wartości;
4. przyczynianie się do łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej, a także wykorzystanie zrównoważonej energii;
5. wspieranie zrównoważonego rozwoju i wydajnego gospodarowania zasobami naturalnymi, takimi jak woda, gleba i powietrze;
6. przyczynianie się do ochrony różnorodności biologicznej, wzmacnianie usług ekosystemowych oraz ochrona siedlisk i krajobrazu;
7. przyciąganie młodych rolników i ułatwianie rozwoju działalności gospodarczej na obszarach wiejskich;
8. promowanie zatrudnienia, wzrostu, włączenia społecznego i rozwoju lokalnego na obszarach wiejskich, w tym biogospodarki i zrównoważonego leśnictwa;
9. poprawa reakcji rolnictwa UE na potrzeby społeczne dotyczące żywności i zdrowia, w tym bezpiecznej, bogatej w składniki odżywcze i zrównoważonej żywności, zapobiegania marnotrawieniu żywności, jak również dobrostanu zwierząt.
WPR na lata 2021-2027 kontynuuje kierunki obecnego okresu finansowania oraz odpowiada na oczekiwania społeczeństwa europejskiego, które żąda bezpiecznej i zdrowej żywności, ograniczenia wpływu produkcji rolnej na zmiany klimatu oraz wykonywanie przez rolników działań na rzecz ochrony środowiska. Cele szczegółowe, precyzujące kierunki działań w ramach WPR, pokazują znaczenie innowacji wprowadzanych w szczególności w obszarze technologii informatycznych wspierających zarządzanie w produkcji rolnej nakierowane na wytwarzanie zdrowej żywności oraz ochronę środowiska. WODR w Poznaniu podjął działania, takie jak budowa systemu wspomagania decyzji w ochronie roślin, wykorzystanie dronów w rolnictwie oraz projekty realizowane w ramach programu DEMETER w zakresie analizy porównawczej w gospodarstwach rolnych, która ułatwi podejmowanie decyzji czy też projekt w zakresie optymalizacji zapylania w pszczelarstwie doskonale wpisują się w cele WPR na lata 2021-2027. Rolnik narażony jest na ogromną ilość niespójnych informacji, dlatego analiza poszczególnych przepisów prawa pozwoli na wypracowanie rozwiązań ułatwiających podejmowanie optymalnych decyzji w prowadzeniu gospodarstwa rolnego.
Na spotkaniach online przedstawiłam zagadnienie przetwórstwa na tle obowiązujących przepisów. Rolniczy handel detaliczny (RHD) to jedna z form handlu detalicznego, dla której w polskim porządku prawnym przyjęto odrębne uregulowania w zakresie nadzoru organów urzędowej kontroli żywności oraz wprowadzono określone preferencje podatkowe. w ramach takiego handlu możliwe jest m.in. przetwórstwo i zbywanie wytworzonej żywności konsumentom końcowym, a także od dnia 1 stycznia 2019 r., na rzecz zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego, zlokalizowanych na ograniczonym obszarze. Podstawowe wymagania dla rolniczego handlu detalicznego z zakresu bezpieczeństwa żywności są następujące: produkcja i zbywanie żywności nie może stanowić zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności i wpływać niekorzystnie na zdrowie publiczne. Należy przestrzegać wymagań określonych w: rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 178/2002 z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności; rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych oraz w przepisach wydanych w trybie tego rozporządzenia; ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia; ustawie z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego. Należy przestrzegać obowiązku dokumentowania ilości zbywanej żywności. w przypadku zbywania żywności konsumentowi finalnemu przez podmiot prowadzący RHD istnieje nakaz oznakowania miejsca sprzedaży. Obowiązuje zakaz wykorzystywania do produkcji mięsa zwierząt kopytnych pozyskanego z uboju dokonanego poza rzeźnią zatwierdzoną przez powiatowego lekarza weterynarii (np. z uboju w celu produkcji mięsa na użytek własny). Nie ma konieczności sporządzania projektu technologicznego przez podmioty zamierzające prowadzić działalność w zakresie rolniczego handlu detalicznego produktami pochodzenia zwierzęcego lub żywnością złożoną. Rolnik może podejmować prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przetwarzania produktów rolnych, wówczas dotacja wynosi 100tys zł lub jeśli już wykonuje taką działalność, może ją rozwinąć, wówczas to kwota 500tys zł. Coraz więcej osób dopytuje o to działanie, rozważa taką możliwość. Rolnicy, którzy uczestniczyli w spotkaniach Grupy Dyskusyjnej, stwierdzili, że sami rozważają taką możliwość w nowej perspektywie WPR. Myślą o przetwórstwie mleka, jak i mięsa. Konsument szuka dobrych produktów od lokalnych rolników. Są one świeże, o krótkim składzie i w dobrej cenie. Dobrym narzędziem w celu przekazania informacji o swoich produktach to Wielkopolski e-bazarek.
Podczas spotkania analizowaliśmy sytuację pogodową jesień – wiosna, która była dość dobra, jednak daleko jej do pogody dobrej. w najbardziej newralgicznych momentach rozwoju roślin rolniczych zabrakło deszczu, co skutkowało - drobnymi ziarnami, natomiast w kukurydzy wiele roślin jest bez kolb. A na niedomiar pojawiła się omacnica. Omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis) należy do najgroźniejszych gospodarczo szkodników w uprawie kukurydzy, który powoduje co roku istotne szkody na plantacjach kukurydzy. Metoda mechaniczna to rozdrobnienie resztek ścierniska na polach kukurydzy jesienią oraz głębokie przyoranie. Metoda chemiczna. Jednak bardzo ważną metodą jest metoda biologiczna – czyli zwalczanie omacnicy jej naturalnym wrogiem - kruszynek Trichogramma. To naturalny, skuteczny wróg omacnicy prosowianki. Jako tak zwany parazytoid jaj składa swoje jajo w jaju omacnicy prosowianki, co skutkuje zabiciem larwy omacnicy prosowianki podczas rozwoju parazytoidu wewnątrz jaja żywiciela. Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu od lat stawia na wykorzystanie nowoczesnych technologii w rolnictwie. Przejawem takiej działalności są Poldrony, które powstały we współpracy z firmą NeticTech. Jedną z usług w ramach Poldronów są zabiegi biologicznej ochrony roślin, a konkretnie ochrony kukurydzy przed omacnicą prosowianką. Jest to kompleksowa usługa obejmująca monitoring występowania omacnicy prosowianki w uprawie kukurydzy. w skład usługi wchodzą takie czynności, jak wystawienie pułapek świetlnych oraz feromonowych, prowadzenie obserwacji polowych, określenie optymalnego terminu zabiegu biologicznego, wykonanie zabiegu z wykorzystaniem drona oraz określenie skuteczności zabiegu i doradztwo w zakresie przyszłej ochrony plantacji. Zabieg ochrony rośliny jest możliwy dzięki wykorzystaniu drona z aplikatorem, w którym znajdują się kuleczki wypełnione materiałem biologicznym. Po uniesieniu się w powietrze, materiał biologiczny jest zrzucany na teren, na którym znajduje się uprawa. Korzyścią dla rolników będzie znaczny spadek liczby uszkodzeń roślin. Skuteczność zabiegu wynosi od 60 do 85 procent. Natomiast mniejsza liczba zniszczonych roślin to mniejsze straty. w jaki sposób możliwe będzie zamówienie usługi? Można to zrobić za pośrednictwem strony internetowej poldrony.pl. Inną możliwością jest bezpośredni kontakt z doradcą rolniczym. Cena usługi będzie ustalana indywidualnie z każdym rolnikiem.
ŹRÓDŁA: ARiMR, MRiRW, GIW