Progi ekonomicznej szkodliwości patogenów w integrowanej ochronie roślin.
Przed przystąpieniem do ochrony chemicznej roślin rolniczych należy wykonać lustrację w celu określenia głównego sprawcy choroby (ocenić należy również występowanie innych patogenów w polu- chwastów i szkodników). Znajomość progów szkodliwości jest niezbędna przed podjęciem decyzji dotyczących chemicznego zwalczania patogenów. Progi ekonomicznej szkodliwości określają, kiedy stosowanie chemicznej ochrony roślin staje się opłacalne, tzn. przy jakiej liczebności organizmów szkodliwych dla roślin straty jakie mogą one spowodować przewyższają koszty ich chemicznego zwalczania.
Wartość progów szkodliwości podawana jest w procentach porażenia roślin lub liści z pierwszymi objawami chorób lub jako procent porażenia powierzchni liści.
Narzędzia, wykorzystywane w integrowanej ochronie roślin:
- metodyki integrowanej ochrony roślin poszczególnych upraw,
- progi ekonomicznej szkodliwości patogenów – progi te określają, kiedy stosowanie chemicznej ochrony roślin staje się ekonomicznie opłacalne, tzn. przy jakiej liczebności organizmu szkodliwego dla roślin straty, jakie może on spowodować, przewyższają koszty jego chemicznego zwalczania,
- systemy wspomagania decyzji w ochronie roślin – systemy te, bazujące na znajomości biologii organizmów
- szkodliwych, wskazują optymalny termin wykonania chemicznych zabiegów ochrony roślin.
Choroby
|
Uprawa |
Choroba / szkodnik |
Termin obserwacji |
Próg Ekonomicznej Szkodliwości |
|
Pszenica |
Łamliwość źdźbła zbóż i traw |
od pocz. fazy strzelania w źdźbło do fazy pierwszego kolanka |
20-30 % źdźbeł z objawami porażenia |
|
Pszenica |
Mączniak prawdziwy zbóż i traw |
w fazie krzewienia |
50-70 % z pierwszymi objawami porażenia (pojedyncze białe skupienia struktur grzyba) |
|
Pszenica |
w fazie strzelania w źdźbło |
10 % z pierwszymi objawami porażenia |
|
|
Pszenica |
w fazie kłoszenia |
pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym, flagowym lub na kłosie |
|
|
Pszenica |
Rdza brunatna pszenicy |
w fazie krzewienia |
10 - 15 % liści z pierwszymi objawami porażenia |
|
Pszenica |
w fazie strzelania w źdźbło |
10 % liści z pierwszymi objawami porażenia |
|
|
Pszenica |
w fazie kłoszenia |
pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym, flagowym |
|
|
Pszenica |
Rdza żółta zbóż i traw |
w fazie krzewienia |
30 % liści z pierwszymi objawami porażenia |
|
Pszenica |
w fazie strzelania w źdźbło |
10 % porażenia liścia podflagowego |
|
|
Pszenica |
w fazie kłoszenia |
pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym, flagowym lub na kłosie |
|
|
Pszenica |
Septorioza paskowana liści pszenicy |
w fazie krzewienia |
30 - 50 % liści z pierwszymi objawami porażenia lub 1 % liści z owocnikami |
|
Pszenica |
w fazie strzelania w źdźbło |
10 - 20 % porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1 % liści z owocnikami |
|
|
Pszenica |
w fazie kłoszenia |
5 - 10 % porażonej powierzchni liścia flagowego lub 1 % liści z owocnikami |
|
|
Pszenica |
Septorioza liści pszenicy |
w fazie krzewienia |
20 % z pierwszymi objawami porażenia |
|
Pszenica |
w fazie strzelania w źdźbło |
20 % porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1 % liści z owocnikami |
|
|
Pszenica |
na początku fazy kłoszenia |
10 % porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1 % liści z owocnikami |
|
|
Pszenica |
w fazie pełni kłoszenia |
1 % porażonej powierzchni liścia flagowego |
|
|
Pszenica |
brunatna plamistość liści zbóż |
w fazie krzewienia |
10 - 15 % liści z pierwszymi objawami porażenia |
|
Pszenica |
w fazie strzelania w źdźbło |
5 % liści z pierwszymi objawami porażenia |
|
|
Pszenica |
w fazie kłoszenia |
6 % liści z pierwszymi objawami porażenia |
|
|
Kukurydza |
Profilaktyka - zaprawiony mat. siewny |
|
|
|
Rzepak |
Cylindrosporioza |
|
15% |
|
Rzepak |
Czerń krzyżowych |
|
20% |
|
Rzepak |
Szara pleśń |
|
20% |
|
Rzepak |
Sucha zgnilizna kapustnych |
|
15% |
|
Rzepak |
Zgnilizna twardzikowa |
|
1% |
Szkodniki
|
Uprawa |
szkodnik |
Termin obserwacji |
PESZ |
Uwagi i komentarze |
|
Pszenica |
Drutowce |
przed siewem |
10 - 20 larw na 1 m2 |
Przeprowadzić monitoring szkodliwości chorób |
|
Pszenica |
Łokaś garbatek |
jesień - wschody do przerwania wegetacji |
1 - 2 larwy lub 4 świeżo uszkodzone rośliny na 1 m2 |
|
|
Pszenica |
Łokaś garbatek |
wiosna - początek wegetacji |
3 - 5 larw lub 8 - 10 świeżo uszkodzone rośliny na 1 m2 |
|
|
Pszenica |
Mszyce |
kłoszenie lub zaraz po wykłoszeniu |
5 osobników na 1 kłosie |
|
|
Pszenica |
Nałanek kłosiniec |
kwitnienie i formowanie ziarna |
3 - 5 chrząszczy na 1 m2 5 pędraków na 1 m2 |
|
|
Pszenica |
Nawodnica szarawka |
kłoszenie i strzelanie w źdźbło |
uszkodzenie 30 % powierzchni asymilacyjnej młodych roślin |
|
|
Pszenica |
Niezmiarka paskowana |
jesienią |
1 jajo na 10 źdźbłach lub 10 % uszkodzonych źdźbeł |
|
|
Pszenica |
Paciornica pszeniczanka |
kłoszenie |
5 - 10 owadów na kłosie |
|
|
Pszenica |
Ploniarka zbożówka |
wiosenne krzewienie |
6 larw na 100 roślinach |
|
|
Pszenica |
Pryszczarek pszeniczny |
kłoszenie |
8 larw na 1 kłosie |
|
|
Pszenica |
Pryszczarek zbożowiec |
wyrzucenie liścia flagowego |
15 jaj na źdźble |
|
|
Pszenica |
Rolnica zbożówka |
przed siewem |
6 - 8 gąsienic na 1 m2 |
|
|
Pszenica |
Skoczek sześciorek |
od strzelania w źdźbło |
- |
|
|
Pszenica |
Skrzypionki zbożowe |
wyrzucenie liścia flagowego |
1 - 1,5 larwy na źdźble |
|
|
Pszenica |
Ślimaki |
wschody roślin |
2 ślimaki w 1 pułapce |
|
|
Pszenica |
Śmietka ozimówka |
na wiosnę |
10 roślin uszkodzonych na 30 badanych lub 80 larw na 1 m2 |
|
|
Pszenica |
Wciorniastek pszenicznik |
strzelanie w źdźbło do pełni kwitnienia |
10 larw na źdźbło, 5 - 10 owadów dorosłych lub larw na 1 kłosie |
|
|
Pszenica |
Wciorniastek pszenicznik |
wypełnianie ziarna |
40 - 50 larw na 1 kłosie |
|
|
Pszenica |
Ździeblarz pszeniczny |
kłoszenie |
4 owady na 1m2, lub 32 larwy na 1 m2, albo 1 larwa na 12 źdźbeł |
|
|
Pszenica |
Żółwinki |
wzrost i krzewienie na wiosnę |
2 - 3 osobniki dorosłe na 1 m2 |
|
|
Pszenica |
Żółwinki |
formowanie ziarna, dojrzałość mleczna |
2 larwy na 1m2 |
|
|
Kukurydza |
Drutowce i pędraki |
przed siewem (BBCH 00) |
2 - 8 larw na 1m2 pola |
Przesianie gleby z dołków 25x25x30 cm, 35 odkrywek / ha, + 4 odkrywki na kolejny ha |
|
Kukurydza |
Mszyce |
od fazy 1 liścia do końca okresu wegetacji (BBCH 11-97) |
300 mszyc na 1 roślinę |
1 lustracja/tydzień, 10 roślin /ha + 3 rośliny na kolejny ha |
|
Kukurydza |
Omacnica prosowianka |
od jesieni (po zbiorze plonu) |
|
|
|
Kukurydza |
Omacnica prosowianka |
faza wiechowania (BBCH 51-59) |
1 motyl w pułapce |
1-2 pułapki feromonowe /ha, + 1 na kolejny ha, umieścić na miedzy, w zaroślach, zabieg po 7-10 dniach od stwierdzenia motyla |
|
Kukurydza |
Omacnica prosowianka |
faza wiechowania (BBCH 51-59) |
6-8 złóż na 100 roślin |
monitoring 2xtydzień na obecność złóż jaj, min. 50 roślin, w 4 miejscach |
|
Kukurydza |
Omacnica prosowianka |
dojrzałość woskowa ziarna (BBCH 85) |
|
monitoring min 100 roślin na ha, w 4 miejscach |
|
Kukurydza |
Rolnice i piętnówki |
3 - 9 liści (BBCH 13-19) początek mlecznej dojrzałości pełnej ziarniaków (BBCH 73 - 85) |
1-2 gąsienice na m2 pola |
Gąsienice: monitoring 50 roślin w 4 miejscach na polu + 50 roślin na każdy dodatkowy ha. |
|
Kukurydza |
Stonka kukurydziana |
od 9 liści do fazy wiechowania (BBCH 19 - 59) |
|
10 korzeni z glebą, w 5 miejscach, zanurzyć w wodzie z sola kuchenną |
|
Kukurydza |
Stonka kukurydziana |
faza 3 kolanka do fazy wiechowania (BBCH 33 - 51) |
|
10 korzeni w 10 miejscach na 1 ha |
|
Kukurydza |
Stonka kukurydziana |
faza 4 kolanka do końca wegetacji (BBCH 34 - 97) |
|
pułapki feromonowe 2 szt./ha w odległości min 50 m. + 2 pułapki na dodatkowy ha. |
|
Rzepak |
Chowacz brukwiaczek |
początek marca i koniec marca |
10 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 kolejnych dni lub |
|
|
Rzepak |
Chowacz czterozębny |
przełom marca i kwietnia |
20 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 kolejnych dni lub |
|
|
Rzepak |
Chowacz podobnik |
przełom kwietnia i maja |
4 chrząszcze na 25 roślinach |
|
|
Rzepak |
Gnatarz rzepakowiec |
wrzesień i październik |
1 gąsienica na 1 roślinę |
|
|
Rzepak |
Mszyca kapuściana |
od początku rozwoju łuszczyn |
2 kolonie na 1m2 na brzegu pola |
|
|
Rzepak |
Pchełki ziemne |
wrzesień i październik |
1 chrząszcz na 1mb rzędu |
|
|
Rzepak |
Pryszczarek kapustnik |
od początku opadania płatków kwiatowych |
1 imago na 4 rośliny |
|
|
Rzepak |
Słodyszek rzepakowy |
zwarty kwiatostan |
1 chrząszcz na roślinie |
|
|
Rzepak |
Ślimaki |
bezpośrednio po siewie oraz w okresie wschodów (BBCH 08 - 11) |
2 - 3 ślimaki średnio na pułapkę, albo |
|
|
Rzepak |
Ślimaki |
w fazie 1 - 4 liści i w fazach późniejszych (BBCH 11 - 15) |
2 - 3 ślimaki średnio na pułapkę, albo |
|
|
Rzepak |
Ślimaki |
luźny kwiatostan |
3-5 chrząszczy na roślinie |
|
|
Rzepak |
Śmietka kapuściana |
wrzesień - listopad |
1 śmietka w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni |
|
|
Burak |
Drutowce |
od początku wegetacji |
5 - 8 szt. / m2 |
|
|
Burak |
Rolnice (gąsienice) |
od początku wegetacji do sierpnia |
6 szt. / m2 |
|
|
Burak |
Mątwik burakowy |
od początku do końca okresu wegetacji |
500 jaj i larw / 100 g gleby |
|
|
Burak |
Pędraki |
od początku wegetacji |
5 - 6 szt. / m2 |
|
|
Burak |
Śmietki |
od wschodów do fazy 8 liści |
4 jaja lub miny / 1 roślinę w fazie 2 liści właściwych (BBCH 12) |
w rejonach, w których więcej niż jedno pokolenie wyrządza duże szkody |
|
Burak |
Śmietki |
od wschodów do fazy 8 liści |
8 jaj lub min / 1 roślinę w fazie 4 liści właściwych (BBCH 14) |
|
|
Burak |
Śmietki |
od wschodów do fazy 8 liści |
> 20 jaj lub min / 1 roślinę w fazie 6 liści właściwych (BBCH 16) |
|
|
Burak |
Śmietki |
od wschodów do fazy 8 liści |
4 jaja lub miny / 1 roślinę w fazie 2 liści właściwych (BBCH 12) |
dla pozostałych regionów |
|
Burak |
Śmietki |
od wschodów do fazy 8 liści |
16 jaj lub min / 1 roślinę w fazie 4 liści właściwych (BBCH 14) |
|
|
Burak |
Mszyca trzmielinowo - burakowa |
od fazy 4 liści |
co najmniej 15 % zasiedlonych roślin |
|
|
Burak |
Drobnica burakowa |
od wschodów do fazy 4 liści |
20 % opanowanych roślin |
|
|
Burak |
Błyszczki (gąsienice) |
od przełomu czerwca i lipca |
8 - 10 osobników / m2 |
|
Chwasty
Nie opracowano progów ekonomicznej szkodliwości. Dane nie są obligatoryjne, należy je traktować jako informacje pomocniczą.
|
Uprawa |
Dominujący gatunek chwastu lub zbiorowiska |
PSZ [szt./m2,] |
% spadek plonu przy określonej ilości chwastów w czasie żniw |
Obniżenie plonowania [kg/ha] |
|
Pszenica oz. |
Miotła zbożowa |
5 |
1 |
45 |
|
Pszenica oz. |
Miotła zbożowa |
10 |
6 |
270 |
|
Pszenica oz. |
Miotła zbożowa |
25 |
16 |
720 |
|
Pszenica oz. |
Miotła zbożowa |
50 |
27 |
1215 |
|
Pszenica oz. |
Rumianowate |
2 |
3 |
135 |
|
Pszenica oz. |
Rumianowate |
5 |
4 |
180 |
|
Pszenica oz. |
Rumianowate |
10 |
8 |
360 |
|
Pszenica oz. |
Rumianowate |
25 |
16 |
720 |
|
Pszenica oz. |
Rumianowate |
50 |
24 |
1080 |
|
Pszenica oz. |
Ostrożeń polny |
1 |
5 |
315 |
|
Pszenica oz. |
Ostrożeń polny |
5 |
19 |
855 |
|
Pszenica oz. |
Ostrożeń polny |
10 |
28 |
1260 |
|
Pszenica oz. |
Ostrożeń polny |
15 |
36 |
1620 |
|
Pszenica oz. |
Przytulia czepna |
2 |
4 |
180 |
|
Pszenica oz. |
Przytulia czepna |
5 |
7 |
315 |
|
Pszenica oz. |
Przytulia czepna |
10 |
12 |
540 |
|
Pszenica oz. |
Przytulia czepna |
25 |
22 |
990 |
|
Pszenica oz. |
Przytulia czepna |
50 |
32 |
1440 |
|
Kukurydza |
Komosa biała |
0,5 |
5 |
|
|
Kukurydza |
Rdest powojowy |
2 |
5 |
|
|
Kukurydza |
Szarłat szorstki |
2 |
5 |
|
|
Kukurydza |
Chwastnica jednostronna |
6 |
5 |
|
|
Rzepak |
Ostrożeń polny |
1 |
|
|
|
Rzepak |
Przytulia czepna |
1 |
1 % przy 1 rośl./m2 |
|
|
Rzepak |
Rumian (polny, pospolity) |
3 |
0,05 % przy 1 rośl./m2 |
|
|
Rzepak |
Dwuliścienne (zbiorowiska chwastów) - jesień: |
20 (przy braku dominacji jednego gatunku) |
|
|
|
Rzepak |
Dwuliścienne (zbiorowiska chwastów) - wiosna: |
3 (przy braku dominacji jednego gatunku) |
|
|
|
Rzepak |
Jednoliścienne (łącznie z samosiewami zbóż) |
10 - 15 % |
|
|
|
Rzepak |
Gwiazdnica Pospolita |
|
0,3 % przy 1 rośl/m2 |
|
|
Rzepak |
Jasnota różowa |
|
0,03 % przy 1 rośl/m2 |
|
|
Rzepak |
Niezapominajka polna |
|
0,03 % przy 1 rośl/m2 |
|
|
Rzepak |
Tasznik pospolity |
|
0,03 % przy 1 rośl/m2 |
|
|
Rzepak |
Wiechlina roczna |
|
0,03 % przy 1 rośl/m2 |
|
Krystian Karnicki
Źródło: Integrowana ochrona upraw rolniczych. Zastosowanie integrowanej ochrony roślin, Tom II, PWRiL Poznań 2013 r.