Celem każdego rolnika jest uzyskanie zdrowych łanów zbóż. Łany prawidłowo nawożone, wolne od chorób i chwastów zapewniają wyższe i lepsze jakościowo plony. Nawożenie azotem mocno kształtuje plon, jakość oraz ma duży wpływ na zdrowotność roślin. Niedostatek jak i nadmiar azotu niekorzystnie wpływa na kondycje łanu. Bowiem nadmierna dawka azotu zamiast wzrostu plonu może powodować jego spadek/ wyleganie, porażenie aparatu asymilacyjnego roślin przez choroby grzybowe/. W tkankach roślin przenawożonych azotem powstają związki azotowe o prostej budowie, stanowiących doskonałe źródło substancji odżywczej grzyba, co sprzyja jego rozwojowi. W gęstych łanach, gdzie nie ma dobrego przewietrzenia, zwiększa się wilgotność powietrza w jego wnętrzu. W gęstych łanach pędy i rośliny są słabe, tkanka jest bardziej miękka i grzyby mogą łatwiej wnikać, dlatego należy rozważnie nawozić i niekiedy rezygnować z wysokich dawek azotu.
Od stadium pełni krzewienia u roślin zbożowych następuje intensywny przyrost zielonej masy i z dnia na dzień wzrasta zapotrzebowanie na azot. Rośliny korzystają z azotu zawartego w glebie. Resztę należy uzupełnić w nawozach mineralnych.
Planując wysokość pierwszej dawki azotu dla roślin po zimie , trzeba brać pod uwagę stan rozwojowy roślin. Dla łanów mocnych i dobrze zagęszczonych wysiew azotu należy opóźnić i nieco obniżyć jego ilość. Plantacje słabsze należy nawozić wcześniej i wyższą dawką, aby do momentu strzelania w źdźbło zbudowały łan o pożądanej gęstości. W stadium pierwszego krzewienia na pędach rozpoczyna się zawiązanie kłosów i kwiatków. Dostatek azotu i innych składników pokarmowych wpływa na ich ilość. Zbyt duża ilość azotu jest niepożądana, ponieważ prowadzi do nadmiernego, nieproduktywnego krzewienia i w konsekwencji do wylegania, a także do nasilania występowania chorób. Oznacza to, że rolnik może sterować zagęszczeniem łanu zbożowego w okresie od marca do maja. Na plantacjach zbóż mogą też być widoczne niedobory magnezu. W takich przypadkach wskazane jest stosowanie siarczanu magnezu i nawozy dolistne. Rolnicy dużych łanów produkcyjnych nie powinni zapominać o drugiej dawce azotu, którą stosuje się od fazy strzelania w źdźbło. Zapobiega ona redukcji pędów kłosonośnych, kłosków i kwiatków w kłosie, co umożliwia uzyskanie dużej ilości ziaren w kłosie oraz przyczynia się do wykształcenia dużego aparatu asymilacyjnego. W fazie drugiego kolanka obserwuje się w łanie silny przyrost biomasy. W warunkach dużego nawożenia tkanka rośliny gwałtownie rośnie i jest bardzo podatna na choroby, w takich warunkach trudniej wykonać zabieg w optymalnym terminie, a rozprzestrzenianie się chorób postępuje bardzo gwałtownie. Jeżeli przewidziana do zastosowania na wiosnę dawka azotu nie przekracza 50-60kg/ha można ją zastosować jednorazowo ( w czasie ruszenia wegetacji – zboża ozime i przedsiewnie - zboża jare).Dawki większe należy stosować w dwóch dawkach: 50-60% w czasie ruszenia wegetacji(przedsiewnie pod zboża jare) i 40-50% w fazie strzelania w źdźbło lub w trzech dawkach:40-50%w czasie ruszenia wegetacji( przedsiewnie pod zboża jare), 30-35% w fazie strzelania w źdźbło i 20-25%na krótko przed kłoszeniem lub na początku tej fazy. Jest to szczególnie ważne dla pszenic jakościowych. Zastosowanie azotu w tym terminie wpływa pozytywnie na walory jakościowe ziarna(masa 1000 ziaren, zawartość białka, ilość i jakość glutenu). Nawożenie należy wykonać zawsze pod oczekiwany plon np. na wytworzenie tony ziarna pszenicy jakościowej wraz z odpowiednią masą słomy potrzeba 30kg N, pszenicy paszowej oraz innych zbóż – 26kg azotu. Do wyprodukowania 7 ton ziarna pszenicy jakościowej potrzeba 210kg azotu, a innych zbóż 182kg. Od wyliczonego zapotrzebowania roślin na azot należy odjąć ilość azotu , którą rośliny będą miały z gleby. Z całości azotu zawartego w glebie lub dostarczonego w nawozach zboża ozime wykorzystują 60-70%, natomiast jare mniej. Zazwyczaj pierwszą dawkę stosuje się w formie sypkiej(np. saletra amonowa), następnie w formie płynnej( roztwór mocznika)lub w formie RSM, w zależności od warunków pogodowych .
W artykule tym głównie omówiono rolę azotu, nawożąc łan trzeba także pamiętać o P, K, Ca oraz nawozach naturalnych jeżeli posiadamy. Najlepiej byłoby nawozić na podstawie posiadanych analiz chemicznych gleb. Powinniśmy sporządzać bilanse azotu dla poszczególnych pól.
Opracowanie na podstawie materiałów IUNiG-PIB w Puławach.
Dorota Wielgosz ZD Czarnków
Źródło zdjęcia: internet