Dnia 13.01.016r. w Powiatowym Centrum Doradztwa Rolniczego w Czarnkowie odbyło się szkolenie z tematu: JAK OGRANICZYĆ SZKODLIWE CZYNNIKI MAJĄCE NEGATYWNY WPŁYW NA NADMIAR ZBÓŻ W STRUKTURZE ZASIEWÓW. Wykładowcą powyższego tematu był: Pan Jerzy Kryś doradca gm. Duszniki WODR Poznań, który odpowiadając na postawione pytanie zawarte w temacie omówił.
- Prawidłowy płodozmian, który powinien składać się z 4-6 gatunków roślin należących do różnych grup biologicznych, co pozwala utrzymać żyzność i urodzajność gleby
- Unikanie uprawy zbóż po zbożach : skutek zmęczeniem gleby, choroby podsuszkowe(zgorzel podstawy źdźbła, łamliwość źdźbła, fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni,
- choroby podsuszkowe ( przerzedzenie łanu, bielenie kłosów, gorsze wypełnienie ziarna, większy udział pośladu)
- wzrost zachwaszczenia plantacji oraz kompensacja gatunków chwastów (miotła zbożowa, przytulia czepna, rumianowate, gwiazdnica pospolita, bratek polny, owies głuchy, wyczyniec polny)
REAKCJE GATUNKÓW ZBÓŻ NA UPRAWĘ PO KŁOSOWYCH:
- pszenica ozima - ma największe wymagania co do przedplonu, uprawiana po sobie reaguje spadkiem plonu rzędu około 20%
- jęczmień – uprawiany po pszenicy daje niższe plony o ok. 7-10%, po życie 10-13%, a po sobie nawet do 15%
-
pszenżyto po przedplonach kłosowych plonuje o
ok. 8-13% gorzej - żyto – gatunek ten jest mniej niż inne zboża wrażliwy na zły przedplon, szczególnie na lepszych glebach, wysiewane po sobie plonuje o ok. 10% niżej, a uprawiane w monokulturze o ok.15% mniej
- owies – ma najmniejsze wymagania przedplonowe, jest najlepszym przedplonem dla innych zbóż, po sobie nie powinien być częściej uprawiany jak co 3-4 lata (mątwik zbożowy)
- mieszanki zbożowe – mają najmniejsze wymagania przedplonowe
SPOSOBY OGRANICZENIA SPADKU PLONU ZBÓŻ:
- DOBÓR GATUNKÓW I UPRAWIANYCH ZBÓŻ
- w płodozmianach zbożowych zaleca się uprawę w gorszych stanowiskach, nawet na lepszych glebach, gatunków o mniejszych wymaganiach przedplonowych – pszenżyto, jęczmień, mieszanki zbożowe
- wprowadzenie do uprawy owsa, który jest „łamaczem” płodozmianu zbożowego
- jeżeli uprawiamy ten sam gatunek zboża po sobie należy wysiać inną odmianę
- CHEMICZNA OCHRONA ZBÓŻ
- zwalczanie zgorzeli podstawy źdźbła – zaprawianie materiału siewnego
- zwalczanie łamliwości podstawy źdźbła – oprysk od początku strzelania w źdźbło do fazy 1-kolanaka (środki zawierające związki benzimidazolowe i prochloraz)
- NAWOŻENIE MINERALNE
Zwiększone nawożenie mineralne nie kompensuje ujemnego wpływu złego stanowiska. Dlatego też w zmianowaniach zbożowych poziom nawożenia fosforowo-potasowego należy określić na podstawie zasobności gleby i przewidywanego plonu. Natomiast nawożenie azotowe należy zwiększyć o 30-40 kg N/ha w stosunku do przedplonów nie zbożowych. Wynika to z tego, że mikroflora rozkładająca ścierń i resztki pożniwne korzysta z azotu mineralnego znajdującego się w glebie lub wniesionego w nawozach.
- NAWOŻENIE ORGANIZCNE
Nawożenie organiczne jest niezbędne w celu utrzymania zrównoważonego poziomu próchnicy w glebie. Najlepszym nawozem jest obornik, który zawiera makro i mikroelementy. W przypadku jego braku można stosować rozdrobnioną słomę. Słomę lepiej jest stosować pod zboża jare. Przy stosowaniu pod zboża ozime bezwzględnie trzeba ją dobrze wymieszać z glebą bezpośrednio po zbiorze na głębokość 10-12 cm. Przed przyoraniem słomy trzeba zastosować nawożenie azotowe w ilości 8 kg N na 1 tonę przyorywanej słomy (ok. 30 kg N/ha). Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie na słomę gnojowicy lub gnojówki. W przypadku braku nawozów naturalnych zastosowanie mogą znaleźć nawozy zielone.
Zostały także omówione
WSPÓŁCZYNNIKI REPRODUKCJI I DEGRADACJI GLEBOWEJ MATERII ORGANICZNEJ
Znaczenie próchnicy w glebie - koloidalna struktura próchnicy sprawia, że olbrzymie powierzchnie wewnętrzne cząstek próchnicy są zdolne zatrzymywać wodę w ilości kilkakrotnie większej od swojej masy. Struktura taka pozwala także na sorpcję wielu składników pokarmowych w stopniu 4-12 razy większym niż części mineralne. Ze względu na ciemne zabarwienie próchnica absorbuje promieniowanie cieplne i przyspiesza nagrzewanie się gleby. Zwiększa zdolności buforowe gleb, regulując i stabilizując ich odczyn. Próchnica i inne rodzaje masy organicznej są źródłem węgla dla mikroorganizmów bytujących w glebie.
Pamiętajmy - Pyły i piaski są przenoszone już przy wietrze 20-25 km/h. Zmycie 1 cm warstwy ornej w wyniku erozji wietrznej lub wodnej powoduje stratę 1,5 t materii organicznej.
UPRAWA ROLI
Duży udział zbóż w strukturze zasiewów działa degradująco na glebę.
Uprawa roli powinna stwarzać warunki do szybkiego kiełkowania nasion chwastów i niszczenia ich siewek poprzez następne zabiegi uprawowe.
wczesne wykonanie uprawek pożniwnych w celu przyspieszenia rozkładu ścierni
nie powinno przekraczać 75% udziału zbóż w strukturze upraw
wprowadzać do uprawy jak najwięcej gatunków zbóż – w tym owies, aby unikać wysiewania tych samych gatunków po sobie
UPRAWA POPLONÓW
międzyplony można uprawiać różne gatunki roślin, dzięki czemu zwiększa się bioróżnorodność roślin, mikroorganizmów glebowych i zwierząt
wzbogacają one także glebę w substancję organiczną oraz składniki pokarmowe poprzez przyoranie całych roślin i pozostałych po zbiorze zielonki resztek lub mulczu, z których korzystają rośliny uprawiane w całym zmianowaniu
uprawa międzyplonów polecana jest zwłaszcza dla gospodarstw o dużym udziale zbóż, gdzie niwelują ujemne skutki niekorzystnego następstwa zbóż w monokulturze
poprawiają jakość gleby, jej zasobność w składniki pokarmowe oraz ograniczają zachwaszczenie
międzyplony pełnią rolę roślin okrywowych, chronią glebę przed nadmiernym parowaniem, wymywaniem składników pokarmowych i erozją
zwiększają plonowanie roślin następczych i działają fitosanitarnie, ich uprawa eliminuje lub ogranicza rozwój niekorzystnych patogenów
stanowią dodatkowe źródło paszy
MIĘDZYPLON ŚCIERNISKOWY
uprawia się po wcześnie schodzących z pola zbożach
trudności w uprawie - brak opadów (lipiec – wrzesień potrzeba 140 – 160 mm)
na słabsze gleby: łubin żółty 130 kg + wyka kosmata 40 kg, gorczyca biała 10 kg + facelia 5 kg
na gleby średnie: łubin żółty 100 kg + groch pastewny 100 kg, groch pastewny 130 kg + słonecznik 12 kg
na gleby cięższe: groch pastewny 100 kg + słonecznik 15 kg, groch pastewny 50 kg + wyka siewna 20 kg + rzepak 4 kg
jako rośliny mulczujące bardzo dobra jest gorczyca lub facelia
WSIEWKI POPLONOWE
na lepszych glebach dobre rezultaty daje uprawa lucerny lub na słabszych glebach można uprawiać seradelę
koniczyna z trawami, szczególnie z życicą wielokwiatową. Mieszanki takie wiernie plonują dając wysoki plon w roku następnym oraz stanowią bardzo dobry przedplon dla zbóż ozimych.
UPRAWA MIESZANEK ZBOŻOWO - STRĄCZKOWYCH
Mieszanki z udziałem grochu – najlepsze efekty daje wysiew w proporcji, aby udział grochu wynosił 40-50% jego normy wysiewu, a jęczmień lub pszenica 50-60% normy. Polecane są odmiany grochu sztywno łodygowego. Przykładowe mieszanki to: groch 120 kg + jęczmień 40 kg + pszenica 60 kg. Wariant optymalny pozostawiający dobre stanowisko po sobie oraz gwarantujący to, że w plonie zebranych nasion groch stanowić będzie 30-40% masy.
Mieszanki z udziałem łubinu - w mieszankach tych udział łubinu wynosi 70% jego normy wysiewu, a pszenżyta 40%. Przykładowe mieszanki to: łubin wąskolistny 115 kg + pszenżyto 85 kg lub łubin wąskolistny 115 kg + jęczmień 60 kg.
Dorota Wielgosz- doradca w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim
Zdjęcia: Dorota Wielgosz
