W obecnej sytuacji na rynku produktów rolnych konsumenci często zwracają uwagę na informacje dotyczące technologii ich produkcji. Coraz większe znaczenie zdobywają produkty z ograniczonym stosowaniem środków ochrony roślin oraz nawożenia mineralnego. Tak więc na producentów żywności wywierana jest presja z dwóch kierunków tj. opłacalności produkcji, w konsekwencji jej skali i wydajności oraz zasad konkurencyjności na rynku zbytu. Rozwiązaniem problemu może być zastosowanie technologii ograniczających dotychczasowe metody uprawy, szczególnie w uprawie warzyw. Jednym z rozwiązań jest podniesienie aktywności biologicznej gleb, a przez to zwiększenie dostępności makro i mikroelementów dla roślin, oraz poprawa odporności roślin na szereg patogenów. Prowadzone badania z zastosowaniem różnych preparatów wykazują w niektórych przypadkach poprawę dynamiki wzrostu roślin, jak również ich plonowania i ochronnego ich działania przeciwko chorobom.

Jednym z biopreparatów opartym na drożdżach Yarrowia lipolytica, metabolitach drożdży, bakteriach rizosferowych, naturalnie organicznych formach mikroelementów jest preparat Biopuls.

Wykazano pozytywne działanie tego biopreparatu w uprawie pomidora oraz ogórka. Wyniki tych badań skłoniły nas do zastosowania ich w uprawie polowej marchwi. Doświadczenia przeprowadzono w gospodarstwie demonstracyjnym WODR w Szymanowie u Pani Jolanty Majewskiej. Na całej powierzchni uprawy zastosowane było jednakowe nawożenie N P K jak również takie same środki ochrony. Założeniem jego było wydzielenie z całej powierzchni uprawy marchwi 4,35 ha, ok 0,3 ha gdzie zastosowano 3 krotnie ww. biopreparat w dawce 5l/ha, i obserwacja dynamiki wzrostu roślin, ich zdrowotności oraz ocena jakości plonu.

I tak w poszczególnych fazach rozwojowych zaobserwowano:

- w początkowej fazie wzrostu, rośliny opryskane biopreparatem wykazywały lepszą dynamikę wzrostu.

- w połowie okresu wegetacji nie obserwowano różnic w wyglądzie plantacji pomiędzy powierzchnią demonstracyjną i kontrolą.

- w końcowej fazie wzrostu rośliny opryskiwane biopreparatem Biopuls wykazywały lepszą zdrowotność w tym mniejsze porażenie mączniakiem, mimo wyjątkowo niesprzyjającej pogody.

-w końcowej fazie wegetacji nastąpiły bardzo duże opady deszczu, również tuż przed samym zbiorem to jest w ostatnich dniach października, co znacznie utrudniło zbiór, podczas którego zaobserwowano, że korzenie marchwi z części demonstracyjnej charakteryzują się lepszą jakością w porównaniu do korzeni z do pozostałej części uprawy.

Powodzenie gospodarstwa rolnego jest ściśle związane z warunkami środowiskowymi i klimatycznymi. Gospodarowanie na glebach lekkich wymaga szczególnej uwagi w sezonie produkcyjnym i prowadzenia różnych działań mających na celu zapewnienie powodzenia w przyszłości.

Nabiera to szczególnego znaczenia w okresie postępujących zmian klimatycznych, nie tyko w Wielkopolsce, ale w całym kraju. Można więc zauważyć zmianę sezonowych cyklów pogodowych, jak również nasilenie się ilości zjawisk ekstremalnych, mających istotne znaczenia dla funkcjonowania rolnictwa jak i całego środowiska przyrodniczego.

Obecnie, w cyklu wieloletnim obserwowany jest wzrostowy trend  temperatury całorocznej, ulega również zmianie rozkład opadów w półroczach chłodnych i ciepłych. Jest to przyczyną powstawania okresowych nadmiarów wody w okresach wczesno wiosennych, co ma znaczenie w aspekcie zachowania terminowości i jakości siewów i zabiegów agrotechnicznych w uprawach rolnych oraz jej niedoborów w drugiej połowie wiosny i latem, z nałożeniem się opadów o bardzo dużej intensywności w krótkim okresie czasu. Tak więc podstawowym czynnikiem obniżającym i ograniczającym plony roślin jest woda i jej dostępność w poszczególnych fazach rozwojowych upraw rolnych.

Chcąc zapobiegać tym czynnikom podstawowym zadaniem jest zwiększenie zasobów wód otwartych dla rolnictwa, polegające na gromadzeniu wody w okresach jej nadmiaru, jej zatrzymanie i spowalnianie odpływu na małych ciekach śródpolnych ( rowy melioracyjne), poprzez budowanie małych budowli piętrzących. Drugim kierunkiem działania jest magazynowanie wody w glebie, przez poprawę i utrzymanie jej struktury gruzełkowej, zwiększenie zawartości próchnicy, zmniejszenie spływów powierzchniowych i ograniczenie destrukcyjnego ich działania na glebę. Możemy to osiągnąć poprzez nawożenie organiczne, dostosowanie działania narzędzi do klasy gleby (unikanie rozpylenia podczas zabiegów agrotechnicznych), odpowiedniego i terminowego nawożenia roślin zgodnego z ich aktualnymi potrzebami.

Drugim czynnikiem jest dbanie o bioróżnorodność środowiska, tj. odpowiedni płodozmian z maksymalnym okresem zielonego pokrycia gleb, utrzymanie miedz, zakrzaczeń i zadrzewień śródpolnych , dbałość o istniejące i tworzenie nowych śródpolnych zbiorników wody, z możliwością ich wykorzystania do nawodnień w okresach suszy atmosferycznej i z nią związanej suszą glebową.

Stosując powyższe działania możemy skutecznie przeciwdziałać i ograniczać czynniki powodujące spadki plonów roślin w okresach niesprzyjających dla ich wzrostu i plonowania.

Na terenie powiatu rawickiego prowadzi się działania w ww. kierunkach. Funkcjonuje Gminny Związek Spółek Wodnych zrzeszający gminy Bojanowo, Rawicz , Pakosław, Miejska Górka utrzymywany głównie z opłat wnoszonych przez rolników w zależności od posiadanej powierzchni gospodarstwa. Do zadań Związku należy utrzymanie w prawidłowym stanie technicznym 760,3km urządzeń melioracyjnych położonych na terenach rolniczych.

Literatura:

Zmiany klimatu, a rolnictwo w Polsce– wpływ, zagrożenia, działania adaptacyjne  - Katedra Agrometeorologii UP w Poznaniu

Obecnie prowadzi się działania mające na celu zwiększenie powierzchni uprawy roślin strączkowych. Ma to związek z zapotrzebowaniem na białko roślinne głównie dla zwierząt monogastrycznych.

Niestabilne i wysokie ceny śruty sojowej jak również stopniowe zabezpieczanie pasz krajowym białkiem roślinnym będzie czynnikiem wpływającym na powierzchnie upraw strączkowych.

Nie bez znaczenia jest też produkcja żywności bez GMO, który to kierunek coraz bardziej preferuje rynek konsumenta.

Na terenie powiatu rawickiego gleb dobrych jest niewiele, przeważają gleby słabe i średnie. Wprowadzając do uprawy rośliny strączkowe głównie łubiny, znacznie można poprawić biologiczne i fizykochemiczne właściwości gleb. Rośliny te charakteryzują się dodatnim bilansem substancji organicznej w glebie, przez bakterie brodawkowe wzbogacają glebę w azot, ich system korzeniowy pobiera składniki z głębszych warstw co zapobiega ich wymywaniu.

Obecnie na paszę uprawia się łubiny (żółty, wąskolistny ,biały), groch siewny , bobik.

Nasiona tych roślin wykazują duże zróżnicowanie pod względem odżywczym. Najwięcej białka ogólnego zawiera łubin żółty 39,0-44,4% dalej łubin biały 34,1-35,0%, oraz łubin wąskolistny 31,2-36,9%.Natomist zawartość lizyny (g/100g) w łubinie żółtym wynosi 4,4-5,3 w łubinie białym 4,1-4,8, łubinie wąskolistnym 4,4-4,8 przy zawartości metioniny odpowiednio w łubinie żółtym 0,32-0,81, łubinie białym 0,60-0,74, łubinie wąskolistnym 0,42-0,56. Udział nasion strączkowych w żywieniu zwierząt monogastrycznych jest zróżnicowany w zależności od gatunku i wieku zwierząt.

W żywieniu drobiu najlepiej sprawdza się łubin żółty którego w mieszankach dla kurcząt rzeźnych i nosek towarowych można stosować do 20%.

W żywieniu trzody chlewnej zawartość łubinu żółtego w mieszankach nie powinna przekraczać: dla warchlaków 15%, dla tuczników w fazie grower 25%, w fazie finiszer do 30%.

Łubinu białego nie poleca się w żywieniu świń.

Literatura:

Wybrane zagadnienia uprawy roślin strączkowych. Praca zbiorowa pod redakcją merytoryczną prof. dr. hab. Jerzego Księżaka, Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA

Warunki ekonomiczne, w których funkcjonuje współczesne rolnictwo są jednym z czynników powodujących wybór określonego systemu uprawy roli, jednocześnie każde odziaływanie na glebę wiąże się z określonym skutkiem, który to ma podstawowy wpływ na plonowanie roślin w następnych sezonach wegetacyjnych.

Ogólnie sposoby uprawy roli możemy podzielić na:

- uprawę płużną

- uprawę bez płużną

- zerową z siewem bezpośrednim

Na terenie powiatu rawickiego obecnie stosuje się głównie uprawę płużną . Ma to związek ze stosowanym płodozmianem, skalą produkcji zwierzęcej i zagospodarowaniem nawozów organicznych.

Wybór odpowiedniego systemu uprawy roli ma wpływ na:

- Materię organiczną gleby – rozmieszczenie resztek pożniwnych w warstwie uprawnej, proces ich mineralizacji i humifikacji.

- Właściwości fizyczne gleby  takie jak jej gęstość, zwięzłość, uwilgotnienie. Jednymi z czynników mających na to wpływ jest rodzaj, czas i głębokość działania narzędzi do jej uprawy.

- Właściwości chemiczne – dotyczy to głównie zasobności warstwy ornej w składniki pokarmowe ich rozkład, jak również ograniczenie ich przemieszczania się poza warstwę orną.

- Właściwości biologiczne gleby – na nie wpływają takie czynniki jak ilość, struktura, aktywność mikroorganizmów i fauny glebowej.

- Zachwaszczenie – sposób uprawy gleby wpływa na gradację pionową w warstwie ornej nasion chwastów i samosiewów roślin uprawnych.

- Czasochłonność i zużycie paliwa – jest podstawowym czynnikiem branym pod uwagę w aspekcie ekonomicznym. Najbardziej energochłonne są orka głęboka i głęboka uprawa.

Stosując uproszczoną metodę uprawy gleby oszczędności paliwa mogą sięgać  kilkudziesięciu procent nakładów.

Decydując się na wybór systemu uprawy roli należy brać pod uwagę powyższe czynniki i odnieść je do panujących aktualnie warunków siedliskowych, pogodowych oraz terminu agrotechnicznego.

Literatura:

Współczesne sposoby i systemy uprawy roli w  teorii i praktyce rolniczej -prof. dr hab. inż. Dariusz Jaskulski, dr hab. inż., prof. nadzw. UTP Iwona Jaskulska

Rasy mięsne cechują się dużą różnorodnością, która decyduje o tym, że bydło mięsne utrzymuje się w zarówno w warunkach chowu bardzo intensywnego jak również w warunkach ekstensywnych. Decydując się na hodowlę bydła mięsnego hodowca staje przed dylematem jaką rasę wybrać. O jej wyborze powinny decydować planowane warunki utrzymania oraz spodziewane koszty produkcji.

Jednym z kryteriów podziału ras bydła mięsnego jest ich przydatność do poszczególnych systemów chowu. I tak możemy przyjąć podział ras na ich szczególne predyspozycje do:

1.  Intensywnego  systemu chowu (Belgian Blue, Charolaise, Marchigiana, Blonde d’Aquitaine, Simental mięsny, Limousin , Piemontese)
2. półintensywnego systemu chowu ( Limousin, Piemontese,Angus,Salers,Hereford)
3. do ekstensywnego systemu chowu ( Angus,Salers,Hereford,Welsch Black,Galloway,Highland)

Przyjmując warunki hodowli na terenie o gęstej zabudowie inwentarskiej bez możliwości zapewnienia zwierzętom wypasu pastwiskowego, przy dobrze usprzętowionym gospodarstwie, dobrych warunkach utrzymania oraz żywienia, należało by się skłaniać w kierunku wyboru rasy nadającej się do chowu intensywnego. Szczególnie przydatnymi do tego systemu są rasy:

 Charolaise

Rasa pochodzi z Francji. Jest to bydło o bardzo dużym kalibrze, umaszczeniu jednolitym białym, czasami słomkowym, późno dojrzewające (18-24 miesięcy), masa ciała krowy 700-900 kg, buhaja 1000-1200kg, przyrosty dobowe 1200-1500g, o średniej łatwości wycieleń i wysokiej masie cieląt. Wartość opasowa bardzo wysoka.

Limousine

Rasa pochodzi z Francji. Jest to bydło średnim do dużego kalibru, umaszczeniu jednolitym czerwonym z rozjaśnieniami na brzuchu , głowie i dolnych częściach kończyn, średnio –późno dojrzewające (15-20), masa ciała krowy 650-800 kg, buhaja do 1200kg, przyrosty dobowe 1100 -1300g, o dużej łatwości wycieleń i średniej masie cieląt. Wartość opasowa bardzo dobra.

Simental mięsny

Rasa pochodzi z Szwajcarii, o masie ciała krowy 700-800kg, buhaje 1000-1200kg, umaszczeniu łaciatym w odcieniu brązu i beżu, białej głowie i podbrzuszu. Należy do ras o przyrostach dobowych 1100-1300g, późno dojrzewających, średniej płodności, wysokiej mleczności i wysokiej masie cieląt przy urodzeniu. Wartość opasowa bardzo wysoka.

Jednym z nowo tworzonych stad bydła mięsnego jest stado Pana Daniela Baszyńskiego w Zakrzewie. Rolnik hoduje rasę Limousine w cyklu zamkniętym wykorzystując istniejące budynki, które adoptował do potrzeb aktualnego kierunku produkcji.

Literatura:

Rasy Bydła Mięsnego - PZHiPBM

Teren powiatu rawickiego, położony w południowej części wielkopolski cechuje się dużym udziałem gleb lekkich w bardzo dobrej kulturze, przy okresowych ostrych niedoborach wody i dość wysokiej temperaturze. Ma to znaczący wpływ na wysokość i jakość uzyskiwanych plonów. Duże jego wahania występują w latach suchych. Jest to bardzo niebezpieczne dla gospodarstw zajmujących się hodowlą bydła. Takie okresy pojawiały się już w przeszłości i skutkowały często znacznym niedoborem pasz objętościowych. Dochodziło wówczas do generowania dodatkowych kosztów związanych z ich zakupem lub redukcją stad, co znacznie ograniczało dochód i rozwój gospodarstw.

Generalnie można również zaobserwować wydłużający się okres występowania dość ciepłych dni w końcu roku. Biorąc pod uwagę te czynniki, należało by się skłaniać do szerszego wykorzystania poplonów ścierniskowych na paszę. Ryzyko ich uprawy jest ciągle dość duże, szczególnie że w końcu lipca i sierpniu może się pojawiać niedobór wody w glebie opóźniający wschody i wzrost roślin, ale przy ograniczonym plonie roślin w plonie głównym lub chęci poczynienia zapasów pasz objętościowych, warte podjęcia.

Uprawa tych poplonów jest również nie bez znaczenia dla roślin następczych jak również dla zasobności i struktury gleby.

Jako rośliny poplonowe można wykorzystywać mieszanki zbóż jarych, słonecznik, rośliny strączkowe. Poplonem ozimym może być również szeroko znana, ale może trochę zapomniana mieszanka gorzowska.

W 2015 roku na terenie gminy Rawicz została przeprowadzona demonstracja z zastosowaniem  preparatu o właściwościach prebiotycznych  i odżywczych, wspierający  funkcje układu odpornościowego w żywieniu cieląt. W doświadczeniu wykorzystano preparat BIOZOOM Symbio  firmy Microlife , który został nieodpłatnie przekazany na potrzeby wyznaczonego zadania.

W poniższym zestawieniu tabelarycznym zostały przedstawione wyniki ważeń kontrolnych grupy demonstracyjnej i porównawczej.

I. Założenia ogólne

- demonstracja prowadzona jest na 2 grupach cieląt po 4 sz.t w grupie

- obydwie grupy  żywione są jednakowo

- czas trwania demonstracji 3 miesiące

- dodatek prebiotyku BIOZOOM  SYMBIO  10 g/szt/dzień

II. Żywienie

- 0-3 tyg. mleko+ mieszanka treściwa Calf Starter Firmy Cargil+ siano

- od 21 dnia preparat mleko zastępczy Kromilk Len firmy Cargil + mieszanka treściwa Calf Starter+siano

- od 60 dnia preparat mleko zastępczy Kromilk Len firmy Cargil + mieszanka treściwa Calf Starter 50%+siano + mieszanka paszowa sporządzana w gospodarstwie 50%

Skład mieszanki sporządzanej w gospodarstwie

56  zboża własne

8,3  koncentrat Kromilk KCJ

6,6  śruta rzepakowa

10  śruta sojowa

15  otręby pszenne

1,6  kreda

2,5  mieszanka MM

Grupa porównawcza, podstawowe żywienie tej grupy było takie same jak demonstracyjnej – wyniki ważenia:

Wnioski:

Stosowanie prebiotyku poprawiło  przyrosty cieląt w okresie 3 miesięcy.

Zwierzęta żywione dodatkowo prebiotykiem cechowały się lepszym wyglądem ogólnym ( lśniąca sierść ), co cechuje zwierzęta o dobrej zdrowotności.

Roślina pochodzi z Kaukazu. Sprowadzona na tereny Polski w latach 50 XX wieku w celach  eksperymentalnych,  jako roślina paszowa, jednak dość szybko zaprzestano jej uprawy ze względu na niższą wartość paszową niż się spodziewano. Po zaniechaniu uprawy okazało się,  że roślina samoistnie doskonale się rozprzestrzenia i opanowuje coraz to nowe środowiska. Początkowo występowała w środowiskach ruderalnych, przy drogach, na odłogach, obecnie dość często występuje w lasach, na ich obrzeżach, czasami na użytkach zielonych  i polach uprawnych. Lubi środowisko dość wilgotne, w pobliżu cieków wodnych.

Roślina należy do rodziny baldaszkowatych, jest rośliną dwuletnią. W pierwszym roku wytwarza rozetę, w drugim pędy nasienne, po czym roślina zamiera. Czasami zdarza  się, że nie dochodzi do wytworzenia pędów kwiatostanowych i wtedy roślina  staje się wieloletnią.

W bardzo sprzyjających warunkach rośliny mogą osiągać wysokość  pow. 3 m, wytwarzają korzeń palowy silnie rozgałęziony sięgający do głębokości  ok. 2 m. Nasiona dojrzewają w drugiej połowie lipca i zachowują zdolność kiełkowania przez okres 4 lat. Cechą charakterystyczną jest zapach kumaryny po roztarciu liści lub łodyg.

Roślina pokryta jest włoskami wydzielającymi substancję parzącą. Jej działanie nasila się podczas suchej i słonecznej pogody z wysoką temperaturą. Parzące działanie objawia się zapaleniem skóry, pęcherzami na jej powierzchni, niegojącymi się ranami, czasami powoduje zapalenie spojówek. Działanie to powoduje, że roślina jest szczególnie niebezpieczna dla dzieci i alergików.

Literatura:

Opracowanie – Ulotka  prof. dr hab. Kazimierza Adamczewskiego

                                          inż. Adama Paradowskiego

                                          Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu