Nawet najlepiej zaprojektowana i wykonana instalacja centralnego ogrzewania wymaga okresowego odpowietrzania. Powietrze znajdujące się w instalacji to skutek nie tylko nieszczelności. Powodów obecności powietrza w układzie centralnego ogrzewania jest wiele.
Instalacja w domach jednorodzinnych napełniana jest wodą wodociągową. W takiej wodzie, bez względu skąd pochodzi – z sieci czy z własnego ujęcia, znajduje się rozpuszczone powietrze. Napełniając – uzupełniając instalację wodą wprowadzamy do niej powietrze. Ilość rozpuszczonego powietrza jest związana z temperaturą i ciśnieniem wody. Im niższą temperaturę ma woda, tym większa jest zawartość rozpuszczonego powietrza. Woda, im ma większe ciśnienie, tym lepiej rozpuszczają się w niej gazy, a więc zawartość wzrasta.
Napełnianie instalacji – instalację należy napełniać powoli, jednocześnie odpowietrzając rozdzielacze oraz najwyższe punkty grzewcze instalacji centralnego ogrzewania. Zbyt szybkie napełnianie powoduje, że do wody dostają się pęcherze powietrza i tworzą się korki powietrzne. Obowiązuje zasada, że im rozleglejsza i bardziej rozgałęziona instalacja, tym wolniej powinno się ją napełniać. W praktyce należy przyjmować, że kondygnacja budynku wraz z kotłem c.o. powinna być napełniana około jednej godziny. Niewielkie nieszczelności instalacji centralnego ogrzewania są niezauważalne dla oka. Podczas pracy trudno zauważyć wyciek na złączce, gdyż ciepła woda szybko odparowywuje. Poprzez takie małe nieszczelności powietrze jest zasysane do instalacji.
Zapowietrzone grzejniki – to częsta przypadłość instalacji grzewczych, większość z nas się z nią zetknęła Łatwo sprawdzić, czy grzejnik jest zapowietrzony. Wystarczy stwierdzić, czy na całej powierzchni jest równomiernie ciepły. Jeśli górna część jest zimna, a dolna ciepła, to znaczy, że grzejnik nie jest wypełniony całkowicie wodą. Jeżeli zamiast gorącej wody w grzejniku znajduje się powietrze, wydajność cieplna grzejnika zmniejsza się, a pomieszczenie jest niedogrzane. Najczęściej zapowietrzają się grzejniki na najwyższej kondygnacji lub położone poniżej sieci rozprowadzającej. Głośna praca instalacji, choć nie tak dotkliwa jak zimne grzejniki, może także dokuczać domownikom. Szumy, stukania, bulgotania, wydawane przez zapowietrzoną instalację, nie są miłe dla ucha mieszkańców budynku.
Nieprawidłowa praca pompy – powietrze nie tylko skraca żywotność grzejników i rur, ale także powoduje nieprawidłową pracę pompy obiegowej instalacji centralnego ogrzewania. Łożyska ślizgowe wału pompy smarowane są wodą. Jeśli jej strumień zostanie przerwany przez korek powietrzny, nastąpi zjawisko tak zwanego suchobiegu, ciepło wydzielające się na wskutek tarcia w łożyskach może doprowadzić do uszkodzenia wału lub pierścieni ślizgowych pompy. Dlatego przy każdorazowym uruchomieniu pompy po dłuższej przerwie w pracy, np. po sezonie letnim, należy ją odpowietrzyć odkręcając śrubokrętem śrubę odpowietrzającą znajdującą się w środku pompki obiegowej.
Każda instalacja grzewcza pracująca w systemie zamkniętym musi być wyposażona w odpowietrzniki. Ich zadaniem jest samoczynne usuwanie powietrza z całego układu. Odpowietrzniki montowane są na kotle centralnego ogrzewania, rozdzielaczach gorącej wody centralnego ogrzewania, grzejnikach, pionach grzewczych zasilania i powrotu. Przed rozpoczęciem sezonu grzewczego do instalacji centralnego ogrzewania systemu otwartego (naczynie zbiorcze + rura przelewowa) należy wolno dopuścić do instalacji wody, do momentu przelania się z naczynia zbiorczego przez rurę przelewową na posadzkę kotłowni.
Jakie odpowietrzniki zamontować?
Odpowietrzniki ręczne są łatwe w obsłudze. Reguluje się je pokrętłem, śrubokrętem, mają małą wydajność. Dlatego służą do miejscowego odpowietrzania poszczególnych grzejników.
Odpowietrzniki automatyczne działają bez ingerencji użytkownika. W zależności od typu mogą być zamontowane pionowo lub poziomo, mają większą wydajność niż odpowietrzniki ręczne. Ich słabą stroną jest wrażliwość na drobne zanieczyszczenia znajdujące się w gorącej wodzie centralnego ogrzewania.
Uwagi eksploatacyjne
Jeżeli instalacja została prawidłowo napełniona i uruchomiona, odpowietrzona, czynności związane z okresowym odpowietrzeniem nie są skomplikowaną czynnością. Ważne jest bieżące kontrolowanie przez użytkownika ciśnienia wody w instalacji (czy wskazań manometru) i rozkładu temperatury na powierzchni grzejników. Duże spadki ciśnienia w pracującej instalacji centralnego ogrzewania mogą świadczyć o nieszczelnościach, a nierównomierny rozkład temperatury grzejników o ich zapowietrzeniu .Zaleca się okresowo, co około 5 lat, przepłukać mieszaniną wody i specjalnego preparatu całość instalacji wodnej i kocioł centralnego ogrzewania, pozostawić go w instalacji – uruchomienie – na okres 24 godzin i spuścić całość. Zabieg spowoduje oczyszczenie wewnętrznych powierzchni rur, kotła, i grzejników c.o., przez co zwiększy się wydajność cieplna urządzeń grzewczych w pomieszczeniach budynku.