Przeglądając raporty światowe, producenci żywności ekologicznej winni być spokojni. Kryzys nie objął rynku ekologicznego. Wzrasta popyt na ekologiczną żywność i inne produkty ekologiczne mimo globalnych zawirowań. Polacy również coraz chętniej kupują ekologiczną żywność. Wartość tego rynku w Polsce w ciągu dwóch-trzech lat osiągnie poziom miliarda złotych. (Organic Farma Zdrowia). Nawet spowolnienie gospodarcze nie spowodowało  ograniczenia rozwoju rynku ekologicznego, ponieważ wielu konsumentów chce produktów naturalnych o wysokiej jakości i są oni gotowi zapłacić za nie wyższą cenę. Największy popyt skupia się w najważniejszych aglomeracjach, gdzie otwiera się większość ekosklepów. Szacuje się, że jest ich w Polsce w tej chwili około 500. Potencjał rynku wydaje się ogromny, ponieważ przeciętny Polak wydaje rocznie tylko 3 euro na ekożywność. Dla porównania - rekordziści, czyli Duńczycy przeznaczają na tego typu produkty ponad 130 euro. Konsumenci szukają bezpiecznej żywności. Popyt na żywność ekologiczną będzie się w Polsce zwiększać, a przetwórstwo ekologiczne może być szczególnie atrakcyjne dla małych i średnich firm. Coraz większe zainteresowanie żywnością  ekologiczną jest trendem występującym na całym świecie. Dzieje się tak szczególnie w krajach, gdzie rośnie zamożność społeczeństwa. Konsumenci częściej niż kiedyś zwracają też uwagę na bezpieczeństwo żywności. A to daje właśnie certyfikowana żywność ekologiczna. Żywnością ekologiczną są zainteresowane przede wszystkim osoby w wieku 30-40 lat, mieszkające w dużych miastach.

W Polsce co roku wzrasta liczba gospodarstw ekologicznych. W 2007 roku było ich ok. 12,1 tys., w 2008 ok. 15 tys., w  2009 – 17 423, w  2010 - 20 582 a w roku 2011 wzrosła do liczby 23 449 (wg danych Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych o rolnictwie ekologicznym w Polsce). Coraz więcej jest także firm zajmujących się przetwarzaniem żywności ekologicznej. W 2007 roku zarejestrowanych było 206 przetwórni ekologicznych,  2008 - 236, w 2009 - 277, w roku  2010 – 293 przetwórni, a w roku 2011 - 324. Najwięcej z ogólnej liczby przetwórni ekologicznych prowadzących działalność w 2009, 2010, 2011 zajmowało się przetwórstwem owoców i warzyw. Produkcją innych artykułów rolno-spożywczych ponad 24 proc., zaś produkcją związaną z przemiałem zbóż ok. 22 proc. Przetwórstwem ekologicznej herbaty i kawy zajmowało się ok. 7 proc. firm, mięsa – 6,6 proc., a mleka – 2,4 proc.

W 2011 r. liczba gospodarstw ekologicznych w Polsce wynosiła 23 449, z czego najwięcej ekologicznych gospodarstw rolnych było w województwach: zachodniopomorskim (3 065), warmińsko-mazurskim (3 033) oraz podlaskim (2 440). Powierzchnia użytków rolnych uprawianych ekologicznymi metodami produkcji wzrosła  w roku 2011 o ok. 10 proc. do 605 519,61 hektarów. Najwięcej gruntów pod uprawami ekologicznymi było w województwach: zachodniopomorskim (119 779,95 ha), warmińsko-mazurskim (98 473,08 ha) oraz podlaskim (52 065,94 ha). Zdecydowana większość polskich producentów ekologicznych to producenci rolni. W latach 2009–2011 stanowili oni 98 proc. wszystkich producentów. Pozostali to np. importerzy produktów ekologicznych z innych krajów, którzy wprowadzali je na polski rynek. Rolnictwo ekologiczne nastawione jest głównie na produkcję roślinną. Pod koniec 2011 wyłącznie takimi uprawami zajmowało się prawie 70 proc. gospodarstw. Pozostałe prowadziły także produkcję zwierzęcą. W ubiegłym roku największy udział w powierzchni użytków rolnych upraw ekologicznych miały łąki i pastwiska (42 proc). Kolejne miejsca zajmowała uprawa roślin na paszę oraz zboża. Pozostałe grupy upraw zajmowały 17,5 proc. użytków rolnych. O rozwoju produkcji ekologicznej świadczy także wzrost powierzchni upraw. Najczęściej gospodarstwa ekologiczne mają powierzchnię od 5 do 10 ha, a największe powyżej 100 ha. Średnia powierzchnia gospodarstw ekologicznych przekracza obecnie 25 ha  (25,82 ha), przy średniej krajowej 10,36 ha dla gospodarstw konwencjonalnych. W 2011 r. w Polsce działalność w zakresie rolnictwa ekologicznego prowadziły także: 202 firmy handlujące produktami ekologicznymi, 17 importerów sprowadzających takie produkty spoza UE, 11 dostawców kwalifikowanego materiału siewnego, 11 pszczelarzy, 40 firm zbierających rośliny dziko rosnące.

W roku akcesji do UE (2004r.), w Wielkopolsce było tylko 70 gospodarstw ekologicznych, które prowadziły uprawy ekologiczne na obszarze 4 816 ha. Raporty za rok 2010 pokazały już 748 gospodarstw  i 32 512 ha upraw poddanych kontroli na zgodność z kryteriami rolnictwa ekologicznego, natomiast w roku 2011 aż  906 gospodarstw z Wielkopolski, poddało się kontroli na zgodność z kryteriami rolnictwa ekologicznego (powierzchnia 24 394,92 ha). Udział producentów ekologicznych w województwie Wielkopolskim w stosunku do producentów ekologicznych w Polsce jest relatywnie podobny. Gospodarstwa ekologiczne rozproszone są w całej Wielkopolsce, jednak najwięcej gospodarstw  znajduje się w północnej części Wielkopolski. Głównym produktem wielkopolskiej gospodarki ekologicznej jest zboże. Produkcja owoców, ze względu na wysokie koszty, nie rozwinęła się znacząco. Jabłka, śliwki czy wiśnie są przetwarzane głównie na owoce suszone. Owoce dziko rosnące są zazwyczaj eksportowane. Ekologiczne mleko zazwyczaj dostarczane jest do tradycyjnych mleczarni wielkopolskich. Niewystarczająco rozwinięty jest też przemysł mięsny, głównym problemem jest brak mniejszych rzeźni oferujących mięso ekologiczne.

Produkcja i przetwórstwo ekologiczne w Wielkopolsce wykazują tendencję rosnącą. Rynek produktów ekologicznych nie rozwija się adekwatnie do rosnącej powierzchni upraw rolnych. Więksi producenci żywności ekologicznej dystrybuują swoje produkty jak np.: zboża, herbaty ziołowe, owoce miękkie, szparagi czy mąkę, głównie do Niemiec, Austrii lub Holandii. Na tle innych województw Wielkopolska  nie jest potentatem w produkcji ekologicznej. Pod względem ilości gospodarstw ekologicznych  plasujemy się na 11 miejscu, wyprzedzają  nas takie województwa jak warmińsko-mazurskie, zachodniopomorskie, dolnośląskie, małopolskie, podkarpackie, podlaskie czy lubelskie. Pod względem powierzchni ekologicznych upraw rolnych w rankingu województw, Wielkopolska plasuje się na 7 miejscu. Odnośnie ilości przetwórni Wielkopolska znajduje się na drugim miejscu (41 przetwórni), po województwie mazowieckim (54 przetwórnie). Produkt ekologiczny jest coraz bardziej dostępny na rynku, chociaż znaczna liczba gospodarstw ekologicznych nie produkuje żywności. MRiRW wprowadza szereg obostrzeń, by rolnictwo ekologiczne, szczególnie jego wsparcie finansowe, było ściśle powiązane z produkcją żywności. Pierwszym krokiem jest możliwość uzyskania zwrotu kosztów kontroli tylko przez gospodarstwa produkujące produkty spożywcze.

Konsumenci nie powinni mieć problemu z rozpoznaniem ekologicznej żywności w sklepie, czy na targowisku, bo na opakowaniach umieszczane jest logo "Rolnictwo Ekologiczne". Oznacza ono, że dany produkt przynajmniej w 95 proc. został wyprodukowany ze składników wytworzonych w gospodarstwach rolnych metodami ekologicznymi. Budujące jest to, że rynek żywności ekologicznej w Polsce ma coraz to więcej swoich zwolenników. Świadczy o tym zainteresowanie nowo otwartym Zielonym bazarem w Poznaniu. W Wielkopolsce rok 2011 r. zaowocował utworzeniem 2 znaczących punktów sprzedaży żywności ekologicznej: Zielony Bazar na Rynku Bernardyńskim w Poznaniu i Targowisko Pilskie -  sklep z żywnością ekologiczną.

Rolnictwo ekologiczne cieszy się na świecie niesłabnącą popularnością. Sytuacja na rodzimym rynku, mimo dostrzegalnego rozwoju, wciąż różni się jeszcze od zachodnich standardów. Przed nami zatem kolejne lata usilnej pracy nad promocją rolnictwa ekologicznego i walorów żywieniowych tak produkowanej żywności.

Opracowanie Elżbieta Dryjańska EOŚ, WODR w Poznaniu