Czy powinniśmy obawiać się zmian klimatu, czy one zagrażają Polsce?
Zmiany klimatyczne są problemem globalnym, dlatego ich skutki będą, a często już są, odczuwalne we wszystkich państwach świata. Jak podaje Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) lata 2001-2010 stanowiły najcieplejszą dekadę w ponad 160-letniej historii pomiarów temperatury i to na każdym kontynencie. W przypadku Polski szacuje się, że w okresie 1991-2000, w porównaniu do trzydziestolecia 1961-1990, temperatura wzrosła o 0,6°C. Największy przyrost temperatury nastąpił w miesiącach zimowych, w styczniu i lutym, o odpowiednio 1,9°C oraz 1,5°C.
Wzrost temperatury na powierzchni Ziemi i w troposferze (dolnej warstwie atmosfery) oznacza więcej energii w niej zgromadzonej. To w połączeniu z położeniem Polski w obszarze znacznych charakteryzującym się silnymi gradientami termicznymi (zimne masy powietrza arktycznego na północy, ciepłe masy powietrza podzwrotnikowego na południu) może oznaczać zwiększenie częstości występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych
Oprócz wzrostu temperatury, w ostatnich latach coraz częściej na terytorium Polski występują ekstremalne zjawiska pogodowe:
- Dni upalne oraz fale upałów (z temperaturą maksymalną powyżej 30°C) występują coraz częściej od końca lat 90., zwiększa się także ich natężenie. Rekordowe upały zaczęły przyniosić ofiary śmiertelne.
- Intensywne opady, wielokrotnie połączone z gradem, które często prowadzą do lokalnych podtopień i powodzi. Szacuje się, że w 2010 roku powodzie i podtopienia w Polsce spowodowały straty o wartości 0,9% PKB.
- Coraz bardziej intensywne burze, szkwały i trąby powietrzne (prędkość wiatru w wirze waha się od 50 do 100 m/s). W ostatnich trzech latach (2008-2010) ich częstość wzrosła do aż 7-20 razy w roku..
- Susze, które przynoszą znaczne straty w rolnictwie. W ciągu całego XX w. na terytorium Polski susze wystąpiły 24 razy, a na początki XXI w. (lata 2001-2011) już 9 razy, w różnych okresach roku.
Polsce zagraża także podnoszący się poziom morza i wzrastająca siła sztormów – najbardziej narażone jest Pomorze Środkowe i Gdańskie (przede wszystkim mierzeje jezior pomorskich oraz Półwysep Helski) oraz położone w depresji Żuławy Wiślane.
Symulacje zmian klimatu dla regionu Polski wskazują na wzrost temperatury (większy zimą, nieco mniejszy latem), niewielki (0-16%) wzrost ilości opadów (ponownie większy wzrost zimą, mniejszy latem); niewielki wzrost opadów latem wraz z prognozowanym wzrostem parowania i ilości dni bezdeszczowych wskazuje na zwiększenie intensywności opadów, które są często związane z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.
Należy zaznaczyć, że wzrost średniej temperatury powietrza będzie miał również pewne pozytywne skutki, m.in. w postaci wydłużenia okresu wegetacyjnego, skrócenia okresu grzewczego oraz wydłużeniu sezonu turystycznego. Jednakże zmiany korzystne są znikome i nie kompensują zmian niekorzystnych.
Przedstawione zjawiska to tylko część zagrożeń będących skutkiem zmian klimatycznych. Wiele z nich od dawna występowało na terytorium Polski, ale zaniepokojenie budzi ich coraz większa intensywność i częstotliwość. Zmiany klimatyczne są faktem, coraz bardziej odczuwalnym na terytorium Polski. W najbliższych latach możemy spodziewać się jeszcze częstszego ich występowania, chyba, że odpowiednie działania zostaną podjęte już dziś.