Niekorzystne trendy demograficzne oraz problem „starzenia się polskiego społeczeństwa” są określane jako ważne wyzwanie rozwojowe XXI wieku. Zakłada się, że jednym ze sposobów przeciwdziałania tym procesom mogą być gospodarstwa opiekuńcze rozumiane jako forma gospodarowania polegająca na łączeniu działalności rolniczej z opieką nad osobami potrzebującymi wsparcia – głównie osobami starszymi.
Gospodarstwa opiekuńcze od dawna i z powodzeniem funkcjonują w wielu krajach europejskich. Pod kątem liczby takich gospodarstw nadal dominuje Holandia. Można powiedzieć, że w Polsce jako pierwszy tym zagadnieniem zajął się Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie. W latach 2014-2018 konsorcjum złożone z LGD „Bory Tucholskie”, KSOW i K-PODR zrealizowało projekt „Zielona opieka”. Utworzono wtedy 5 przykładowych gospodarstw opiekuńczych, głównie na bazie dawnych gospodarstw agroturystycznych. Opiekę w czasie trwania projektu zapewniono 241 osobom starszym, głównie samotnym. Objęto ich opieką dzienną – przez 8 godzin z wyżywieniem i zajęciami rekreacyjnymi z opiekunem. Obecnie (od września 2018 do sierpnia 2020) Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie realizuje drugi projekt „Opieka w zagrodzie – gospodarstwa opiekuńcze w województwie kujawsko-pomorskim”. Celem projektu jest zwiększenie dostępności usług opiekuńczo-aktywizujących dla 225 osób niesamodzielnych w formie pobytu dziennego poprzez utworzenie i rozwój oferty gospodarstw opiekuńczych na obszarach wiejskich.
Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie prowadzi szeroko pojęte działania mające wspomagać funkcjonowanie gospodarstw opiekuńczych w Polsce. Szkolenia na ten temat kierowane są do doradców z ośrodków doradztwa rolniczego.
W 2018 roku, 5 grudnia, została podpisana umowa dotycząca projektu „Gospodarstwa opiekuńcze w rozwoju obszarów wiejskich wobec wyzwań demograficznych” – (GROWiD), który został opracowany w ramach strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych „Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków” GOSPOSTRATEG.
Powyższy projekt realizowany jest przez konsorcjum w składzie: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (lider), Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie, Uniwersytet Jagielloński i Uniwersytet Rolniczy w Krakowie oraz Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, które przekazuje środki finansowe na realizację projektu. Realizacja projektu rozpoczęła się 1 stycznia 2019 roku, a zakończenie planowane jest w grudniu 2021 roku.
Głównym celem projektu jest opracowanie modelu (wzorca) gospodarstwa opiekuńczego oraz przygotowanie systemu wdrażania w postaci strategii rozwoju gospodarstw opiekuńczych. Będzie to forma innowacyjnego połączenia rolnictwa wielofunkcyjnego ze świadczeniem usług społecznych na poziomie lokalnym.
W pierwszym etapie projektu zrealizowane zostaną zadania badawcze, których wyniki staną się podstawą modelu gospodarstwa opiekuńczego. Na drugi etap złożą się prace związane z przygotowaniem do wdrożenia modelu/wzorca gospodarstwa opiekuńczego: opracowanie niezbędnych regulacji prawnych oraz budowa poparcia politycznego i społecznego na rzecz ich wprowadzenia.
Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu na bieżąco informuje wszystkich zainteresowanych o możliwościach tworzenia gospodarstw opiekuńczych.