Osteoporoza jest jedną z najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych. Występuje u co trzeciej kobiety po 50 roku życia i u co 8 mężczyzny. W jej przebiegu kość staje się bardziej porowata i krucha. Nazywana jest "cichym złodziejem kości", ponieważ chora przez wiele lat nie jest świadoma, że choroba "okrada" ją z minerałów. Zwiększona porowatość, czyli zrzeszotnienie kości powoduje ich osłabienie i prowadzi do złamań kręgosłupa i kości kończyn. Złamania kręgów powodują deformacje sylwetki w postaci tzw. "wdowiego garbu" oraz obniżenie wzrostu. Złamania kręgosłupa nie są groźne dla życia, ale mogą powodować dolegliwości bólowe. Będące następstwem złamań deformacje klatki piersiowej upośledzają krążenie i oddychanie, wpływając w ten sposób na długość życia. Oprócz kręgosłupa złamaniom ulegają najczęściej: kość promieniowa, żebra, bliższy koniec kości ramiennej. Najbardziej niebezpieczne jest złamanie szyjki kości udowej (bliższego końca kości udowej). Po tym złamaniu skutkiem powikłań umiera co piąta kobieta, a spośród tych, które przeżyją połowa staje się kalekami

Osteoporoza to uogólniona choroba układu kostnego polegająca na zmniejszeniu masy tkanki kostnej, co w efekcie prowadzi do rozrzedzenia struktury kości i zmniejszenia jej gęstości. Taka kość traci swoją naturalną odporność na urazy mechaniczne i w konsekwencji staje się bardziej podatna na złamania. Zjawisko osteoporozy narasta i staje się problemem społecznym. Wiąże się to m.in. z wydłużaniem się średniej długości życia, przewlekłym stosowaniem niektórych grup leków, np. moczopędnych, oraz niekorzystnymi zmianami w stylu życia, polegającymi m.in. na zmniejszeniu aktywności ruchowej, niewłaściwej diecie oraz stosowaniu szkodliwych używek. Skutkiem osteoporozy, w wymiarze społeczno-ekonomicznym, jest m.in.: narastanie inwalidztwa oraz wzrost wydatków na opiekę zdrowotną.

Do czynników ryzyka sprzyjających powstawaniu osteoporozy należą:

• Niedobór wapnia w diecie
• Niedobór estrogenów u kobiet w okresie menopauzy
• Siedzący tryb życia i długotrwałe unieruchomienie
• Palenie papierosów
• Picie większych ilości kawy i alkoholu
• Przewlekłe stosowanie niektórych leków, m.in.: sterydów, leków moczopędnych,  przeciwzakrzepowych i przeciwpadaczkowych oraz środków przeczyszczających
• Niektóre stany chorobowe, m.in.: cukrzyca, nadczynność kory nadnerczy, nadczynność tarczycy  Istnieją również wyraźne uwarunkowania genetyczne osteoporozy, o czym świadczy:
  • Rodzinne występowanie
  • Dwukrotnie częstsze występowanie w populacji kobiet ( u ok. 27 % kobiet powyżej 50 r.ż., w porównaniu z 13% u mężczyzn w tej samej grupie wiekowej)

Osteoporoza, z reguły, zaczyna się rozwijać podstępnie po 40-45 roku życia, wtedy, kiedy układ kostny jest już po okresie osiągnięcia swojej szczytowej masy i kiedy zaczynają powoli narastać procesy zaniku.

Badanie densytometryczne - rozpoznanie osteoporozy

Podstawą rozpoznania osteoporozy jest badanie gęstości mineralnej kości - BMD (badanie densytometryczne). Badanie to powinno być wykonywane w obrębie szyjki kości udowej oraz kręgosłupa lędźwiowego. Badanie densytometryczne w innych miejscach, jak np. przedramię, pięta, nie pozwala na rozpoznanie choroby; może mieć jedynie znaczenie przesiewowe. Pomiaru gęstości mineralnej szyjki kości udowej oraz kręgosłupa lędźwiowego dokonujemy za pomocą aparatów densytometrycznych całego ciała. W aparatach tych z jednej strony chorego umieszczona jest miniaturowa lampa rentgenowska, a z drugiej strony odpowiedni czujnik. Na podstawie pomiarów aparat określa gęstość mineralną z dokładnością do 1%.

Badanie jest całkowicie bezpieczne, gdyż dawka promieniowania stanowi ¼ codziennej ekspozycji na promieniowanie kosmiczne każdego mieszkańca ziemi.

Bezwzględny wynik pomiaru (BMD) porównywany jest do wyników pomiarów badań w grupie kontrolnej. Program komputerowy oblicza tzw. wskaźnik T (T-score) odnosząc dany wynik do masy kości u osób zdrowych w wieku 40 lat oraz wskaźnik T przez porównanie do grupy kontrolnej w tym samym wieku co badana osoba. Na podstawie tych wskaźników Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przyjęła następujące kryteria diagnostyczne:

Rozpoznanie wartość wskaźnika T lub Z

norma + 1.0 - - 1.0
osteopenia - 1.0 - -2.4
osteoporoza - 2.5
ciężka OP - 2.5 i jedno lub więcej złamań

Kto powinien mieć wykonane badanie densytometryczne?

Badanie densytometryczne jest zalecane dla kobiet po 55 roku życia oraz dla osób, u których występują następujące czynniki ryzyka osteoporozy:

• przebyte złamania
• złamanie niskoenergetyczne (np.upadek)
• osteoporoza u matki
• wczesna menopauza
• wątła budowa ciała
• nałogowe palenie papierosów i picie alkoholu

oraz u osób:

• zażywających leki kortykosteroidowe (np. Encorton)
• zażywających leki przeciwpadaczkowe
• cierpiących na przewlekłe choroby nerek
• cierpiących na przewlekłe schorzenia przewodu pokarmowego.