Choroby odkleszczowe były znane od wiktoriańskiej Anglii, ale występowały głównie u rolników i innych osób pracujących ze zwierzętami i w naturalnych warunkach, blisko przyrody, łąk i pastwisk czy lasu. Obecnie liczba ukąszeń to skala epidemii. Jak temu zapobiegać?
Każdego roku na boreliozę w Polsce zapada 4-8 tys. osób, ale przypuszcza się, że przypadki zdiagnozowane stanowią zaledwie wierzchołek góry lodowej, gdyż prawidłowo rozpoznana borelioza jest w co dziesiątym przypadku.
Przyczyną epidemii boreliozy jest zastąpienie lasów parkami i osiedlami. Narażony na ukąszenie jest każdy, kto mieszka blisko wrzosowiska, lasu i innych obszarów zadrzewionych. Najwięcej zachorowań w Polsce notuje się na terenie woj. warmińsko-mazurskiego i podlaskiego.
Przed pójściem na spacer w taki teren, np. do lasu czy do parku, należy założyć długi rękaw i kapelusz albo płaszcz z kapturem, a spodnie wpuścić w skarpetki. Po powrocie należy dokładnie obejrzeć skórę i poprosić drugą osobę, aby skontrolowała nam plecy i nogi w miejscach, których samemu trudno dostrzec. Jeżeli był z nami pies, jemu też trzeba obejrzeć skórę. Po 1-2 dniach należy powtórzyć kontrolę w celu poszukiwania rumienia. Rumień nie musi wystąpić, ponieważ co trzecia z ukąszonych osób jest zarażona chorobą.
Objawami niepokojącymi są bóle stawów, a u niektórych pojawia się nietypowa wysypka. Aby bakterie Borrelia burgdorferi wniknęły do krwi, kleszcz musi być przyczepiony do skóry przez co najmniej 12 godzin. Ponieważ kleszcz nie jest większy od główki od szpilki, trudno go zauważyć, a jedynym objawem ukąszenia może być charakterystyczna, okrągła wysypka z białym środkiem. Kleszcz po kilku dniach odpadnie, ale zniszczenie zostanie dokonane. Wysypka pojawia się po kilku dniach i rośnie, niekiedy osiągając średnicę nawet do 30 cm. Towarzyszą jej objawy grypopodobne, m.in. zmęczenie, bóle mięśni lub stawów, bóle głowy, gorączka lub dreszcze, sztywność karku. Większość chorych nie zauważa wysypki, dlatego tylko 10% przypadków jest prawidłowo diagnozowana. Jeżeli choroba nie zostanie wyleczona w ciągu 6-8 tygodni, to objawy przechodzą w postać przewlekłą i mogą przypominać: dolegliwości skórne, zapalenie opon mózgowych, zapalenie stawów etc.
Pomocne w wykrywaniu tej choroby są testy: ELISA i WESTERN BLOTT. Test należy wykonać kilka tygodni po ukąszeniu, kiedy infekcja rozwinie się dostatecznie mocno, aby wykazały one obecność przeciwciał. Jeżeli wynik jest negatywny, badania należy powtórzyć po kilku tygodniach.
Optymalny czas badania to 2-6 tygodni po ukąszeniu. Później choroba jest trudniejsza do wykrycia.
Wiele przypadków boreliozy jest śmiertelnie niebezpiecznych.