W jakim celu szacowane są straty przez Komisję powołaną przez Wojewodę?

Warunkiem skorzystania z pomocy (kredytów preferencyjnych) dla gospodarstw dotkniętych stratami z powodu niekorzystnych zjawisk atmosferycznych jest oszacowanie strat przez Komisję powołaną przez Wojewodę w formie protokołu.

Protokół z szacowania strat pomocniczo może służyć też do innych celów:

• do pomocy socjalnej,
• ulgi w podatku rolnym, prolongaty składek KRUS,
• uczestnictwie w unijnym  działaniu pn. „Przywracanie potencjału produkcyjnego”,
• jako dowód zaistnienia siły wyższej do okazania przed kierownikiem ARiMR itp.,
• innych programów pomocowych ustanawianych doraźnie przez Radę Ministrów w przypadku zaistnienia niekorzystnych zjawisk atmosferycznych o większych rozmiarach.

Procedura szacowania strat w przypadku stwierdzenia szkód spowodowanych przez niekorzystne zjawiska atmosferyczne

Szczegółowe zasady szacowania szkód spowodowanych przez niekorzystne zjawiska atmosferyczne zostały zawarte w „Informacji dla Komisji powołanych przez Wojewodę, dotyczącej ogólnych zasad szacowania szkód w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, w których wystąpiły szkody spowodowane przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę”. Informacja ta została wydana przez MRiRW zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z 2009 r (Dz.U. Nr 22, poz. 121 z późn. zm.). Za zgodą Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ARIMR może stosować dopłaty do oprocen­towania kredytów bankowych udzielonych na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych, w których wystąpiły szkody spowodowane przez klęski.

Ustalenia zakresu i wysokości szkód dokonuje Zespół Komisji pracujący na tere­nie danej gminy poprzez lustrację na miejscu w terminie 2 miesięcy od dnia zgło­szenia przez producenta rolnego wystąpienia tych szkód, nie później jednak niż:

• do czasu zbioru plonu głównego danej uprawy albo jej likwidacji lub
• w terminie 12 miesięcy od ustąpienia wody umożliwiającego komisji rozpoczęcie szacowania szkód – w przypadku szacowania szkód w budynkach lub drzewach owocowych spowodowanych przez powódź, lub
• do dnia 31 października danego roku, jeżeli ujemne skutki przezimowania wystąpiły do dnia 30 kwietnia tego roku albo do dnia 31 października roku następującego po roku, w którym w grudniu wystąpiły ujemne skutki przezimowania – w przy­padku szacowania szkód w drzewach owocowych spowodowanych przez ujemne skutki przezimowania.

W celu prawidłowego i rzetelnego oszacowania szkód w uprawach ozimych, spowodo­wanych przez niekorzystne zjawiska atmosferyczne w roku siewu, z uwagi m.in. na fakt, że ze względu na fazę rozwojową roślin oszacowanie potencjalnych plonów tuż po wystąpieniu niekorzystnego zjawiska jest niemożliwe, komisja powołana przez woje­wodę powinna niezwłocznie potwierdzić wystąpienie skutków działania niekorzystnego zjawiska (np. w formie notatki lub protokołu). Natomiast szkody, w tym również szkody powstałe w wyniku ujemnych skutków przezimowania, powinny zostać oszacowane w następnym roku, niezwłocznie po ruszeniu wegetacji, jednak nie później niż w lipcu.

W przypadku szkód w uprawach ozimych spowodowanych przez niekorzystne zjawiska atmosferyczne w terminie do 20 maja, wymagających zaorania lub ponownego obsiewu, poziom szkód w uprawach ustala się uwzględniając szacunki strat określone przez komisję, jednak nie wyżej niż 50% plonu (w tym przypadku do wyliczania wysokości szkód nie uwzględnia się plonów roślin, które zostały zasiane po zlikwidowanych uprawach ozimych).

Szacowanie szkód mrozowych na drzewach owocowych po surowej zimie powinno być przeprowadzone co najmniej dwukrotnie. Pierwszego oszacowania szkód po surowej zimie należy dokonać wiosną, jednak nie później niż w lipcu. w drugim półroczu powinno być dokonane powtórne oszacowanie strat w celu stwierdzenia, czy uszko­dzone drzewa zregenerowały częściowo uszkodzenia, czy też straty pogłębiły się. z uwagi na możliwość zregenerowania się uszkodzeń, drugiego szacowania strat dokonać należy do końca października, zanim w sposób naturalny spadną liście.

W razie kilkakrotnego uszkodzenia tej samej uprawy, wysokość każdej następnej szkody ustala się z uwzględnieniem wysokości poprzednio ustalonych szkód w skali całego gospodarstwa rolnego w odniesieniu do średniej rocznej produkcji rolnej w gospodar­stwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej z trzech lat w okresie poprzedza­jących rok, w którym wystąpiły szkody, albo z trzech lat w okresie pięcioletnim, z pominięciem roku o najwyższej i najniższej wielkości produkcji. w takim przypadku w kolejnym protokole wysokość szkód powinna zostać pomniejszona o szkody wykazane w poprzednich protokołach w odniesieniu do tej samej uprawy rolnej. w tym przypadku w protokole powinny być także wyodrębnione wartości szkód i ich poziom w skali gospodarstwa z wyodrębnieniem do każdego niekorzystnego zjawiska. Protokół obrazujący zakres i wysokość szkód z wcześniej występującego niekorzystnego zjawiska winien być dołączony do protokołu obejmującego zakres wszystkich szkód.

Niekorzystnym zjawiskiem atmosferycznym musi być dotknięty pewien obszar (najmniej sołectwo), na którym znajdują się poszkodowane gospodarstwa, w rozmia­rach stanowiących zagrożenie dalszego ich funkcjonowania, z wyjątkiem szkód powstałych w wyniku pioruna oraz przypadków, gdy uprawa jest na użytkach rolnych położonych na obszarach narażonych na możliwość powstania szkód wskutek miejscowych wymarznięć lub przymrozków wiosennych.

Komisja powinna oszacować wszystkie szkody, które wystąpiły w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej (tj. w uprawach, zwierzętach i w środkach trwałych).

Kredyty na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specja­lnych produkcji rolnej są udzielane bezpośrednio po wystąpieniu szkód spowodowanych niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi, tj. w najbliższym cyklu produkcyjnym. Komisja powinna oszacować wszystkie szkody, które wystąpiły w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej (tj. w uprawach, zwierzętach i w środkach trwałych).

Jakie informacje uwzględniamy przy ustalaniu wysokości szkód?

Za podstawę określenia zakresu i wysokości szkody w uprawach rolnych przyjmuje się w szczególności:

W przypadku szacowania szkód pod kątem ubiegania się o kredyt obrotowy:

• powierzchnię działki, na której uprawy zostały uszkodzone lub zniszczone (minimalna powierzchnia uprawy nie może być mniejsza niż 0,1 ha);
• rodzaj uprawy, z uwzględnieniem właściwej fazy rozwoju roślin,
• utracone plony z poszczególnych upraw, o których mowa w ppkt b), w roku, w którym wystąpiły szkody wyliczone na podstawie średnich plonów poszczególnych upraw w danym gospodarstwie, a w przypadku braku danych na podstawie danych statystycznych dla danego województwa
• określony w procentach poziom szkód w uprawach rolnych, z tym że, aby uzyskać pomoc zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 1857/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. poziom szkód musi być wyższy niż 30% średniej rocznej produkcji rolnej w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej z trzech lat poprzedzających rok, w którym wystąpiły szkody lub średniej z trzech lat w okresie pięcioletnim poprzedza­jącym rok, w którym wystąpiły szkody, z pominięciem roku o najwyższej i najniższej wielkości produkcji (w przypadku, jeżeli w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej prowadzona jest tylko produkcja roślinna). Poziom szkód w gospodarstwie rolnym może być wyliczony na podstawie powierzchni poszczególnych upraw i średnich plonów tych upraw z 3 ostatnich lat lub z 3 lat w okresie 5-letnim poprzedzającym rok wystąpienia szkody, z pominięciem roku o najniższym i najwyższym plonie (dt/1ha) oraz prognozowanych lub uzyskanych plonów w roku, w którym wystąpiły szkody, przy czym dopuszcza się wyliczenie szkód w uprawach rolnych w gospodar­stwie rolnym również z uwzględnieniem cen.
  W przypadku, gdy szkody w uprawach rolnych i zwierzętach gospodar­skich oszacowane przez komisję powołaną przez wojewodę właściwego ze względu na wystąpienie tych szkód wyniosą 30% lub poniżej 30% średniej rocznej produkcji rolnej w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej z trzech lat poprzedzających rok, w którym wystąpiły szkody albo średniej z trzech lat w okresie pięcioletnim poprzedzającym rok, w którym wystąpiły szkody, z pominięciem roku o najwyższej i najniższej wielkości produkcji, kredyt może zostać udzie­lony, jeżeli pomoc jest stosowana zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 1535/2007 z dnia 20 grudnia 2007 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy de minimis w sektorze produkcji rolnej (Dz. Urz. UE L 337 z 21.12.2007, str. 35), zwanego dalej „rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1535/2007” oraz przepisami o postępo­waniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.
• średnie ceny sprzedaży poszczególnych produktów rolnych w danym roku otrzymane przez producenta rolnego (na podstawie danych rachunkowych, innej ewidencji lub dokumentów będących w posiadaniu producenta rolnego, które potwierdzają uzyskiwanie plonów i cen w danym gospodarstwie.), a w przypadku braku danych średnie ceny dla województwa (na podstawie danych ODR, urzędów statystycznych, danych Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowego Instytutu Badawczego, a także danych zawartych w Zintegrowanym Systemie Informacji Rynkowej znajdującym się na stronie internetowej MRiRW),
• wysokość szkód powinna być wykazana według obniżenia przychodu (kwota obniżenia przychodu stanowi różnicę pomiędzy kwotą wynikającą z iloczynu średniego rocznego plonu lub średniej rocznej liczby zwierząt z okresu ostatnich trzech lat poprzedzających rok wystąpienia niekorzystnego zjawiska atmosferycz­nego (lub średniego rocznego plonu lub średniej liczby zwierząt z okresu trzech lat w ramach ostatnich pięciu lat, z wyłączeniem wartości najniższej i najwyższej) i otrzymanej średniej ceny sprzedaży w tym okresie a kwotą wynikającą z iloczynu plonu uzyskanego lub przewidywanego do uzyskania po uwzględnieniu szkód w roku, w którym wystąpiło niekorzystne zjawisko atmosferyczne lub liczby zwierząt i średniej ceny sprzedaży lub prognozowanej ceny sprzedaży danego produktu w województwie otrzymanej w tym roku). 

W przypadku szacowania szkód w zwierzętach gospodarskich za podstawę określenia zakresu i wysokości szkody przyjmuje się:

• liczbę utraconych zwierząt;
• ceny uzyskiwane przez producenta rolnego, a w przypadku ich braku średnie ceny rynkowe w danym województwie,
• określony w procentach poziom strat w zwierzętach gospodarskich z tym, że do szacowania poziom szkód odnosi się do średniej rocznej produkcji danego rolnika z ubiegłych trzech lat poprzedzających rok, w którym wystąpiły szkody lub trzech lat w okresie pięcioletnim z pominięciem roku o najwyższej i najniższej wielkości produkcji. (w przypadku, jeżeli w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej prowadzona jest tylko produkcja zwierzęca).

W przypadku szacowania szkód pod kątem ubiegania się o kredyt inwesty­cyjny przyjmuje się minimalny poziom strat w odniesieniu do pojedynczego środka trwałego w wysokości powyżej 1050 zł oraz wartość ponoszonych rzeczowych nakładów niezbędnych na:

• przywrócenie funkcji użytkowych:
  • zniszczonych lub uszkodzonych budynków inwentarskich, magazynowo-skła­do­wych, szklarni i innych budynków i budowli służących do produkcji rolniczej, poprzez ich odbudowę lub wykonanie niezbędnych remontów kapitalnych,
  • uszkodzonych ciągników, maszyn i urządzeń rolniczych poprzez przepro­wa­dzenie remontów kapitalnych,
• przywrócenie produkcyjności poprzez zakup stada podstawowego zwierząt gospodarskich,
• zakup w miejsce zniszczonych: ciągników, maszyn, urządzeń rolniczych, a także samochodów ciężarowych, dostawczych lub specjalistycznych wyłącznie dla potrzeb związanych z produkcją w działach specjalnych produkcji rolnej.

W przypadku szacowania szkód pod kątem ubiegania się o kredyt inwestycyjny na odtworzenie sadu lub innej plantacji roślin wieloletnich, których okres użytkowania jest dłuższy niż 5 lat, z wyłączeniem plantacji choinek oraz roślin na cele energetyczne, uwzględnia się wartość bieżącą roślin (tj. w zależności od wieku) oraz współczynnik oceny bonitacyjnej wartości bieżącej (bez utraconych korzyści); do wykorzystania na stronie internetowej MRiRW w zakładce ujemne skutki przezimowania – pomoc opracowanie Krzysztofa Zmarlickiego – „Określanie wartości plantacji kultur wieloletnich”, udostę­pnione nieodpłatnie przez Polską Federację Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych. w przypadku szacowania szkód w szkółkach jako szkody w środkach trwałych powinny być szacowane wyłącznie szkody w roślinach matecznych, których okres użytkowania jest dłuższy niż 5 lat.

W przypadku gdy w gospodarstwie rolnym prowadzona jest produkcja roślinna i zwierzęca, niezależnie od tego czy szkody wystąpiły wyłącznie w uprawach czy wyłącznie w zwierzętach czy też w uprawach i zwierzętach, dla celów ubiegania się o kredyt preferencyjny poziom szkód odnosi się do średniej rocznej produkcji danego rolnika z ubiegłych trzech lat poprzedzających rok, w którym wystąpiły szkody lub trzech lat w okresie pięcioletnim z pominięciem roku o najwyższej i najniższej wielkości produkcji, tj. w zakresie produkcji zwierzęcej i roślinnej.

Jedną z istotnych zasad szacowania szkód jest zachowanie obiektywizmu i bezstronności. Mając tę zasadę na uwadze, członkowie Komisji bezwzględnie nie mogą brać udziału w szacowaniu szkód we własnych gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, a także małżonków, rodziców, dzieci oraz najbliższych krewnych i powinowatych.

​