Temat: Nowy PROW - działania pro-środowiskowe
Problem (rozumiany jako sytuacja nowa) Jak rolnicy mają przygotować się do nowych wyzwań środowiskowych we Wspólnej Polityce Rolnej?
Nowe ramy funkcjonowania europejskiego rolnictwa to: Zielony Ład; Strategia „Od pola do stołu” i Bioróżnorodność. Kolejny okres programowania Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2021 – 2027 niesie ze sobą nowe i ambitne wyzwania środowiskowe dla rolników.
Ustalając cel doradztwa grupowego w 2021 roku, w ramach specjalizacji: ochrona środowiska i ekologia uznałam, że w aktualnej sytuacji polskiego rolnictwa należy go zdefiniować jako umożliwienie rolnikom podejmowania i praktycznego realizowania samodzielnych, racjonalnych decyzji w zakresie rozwoju własnego gospodarstwa rolnego w obliczu nowych obowiązków ochrony środowiska naturalnego, a także zagrożeń środowiskowych (np. klimatycznych).
Do podstawowych, zamierzonych efektów grupowego doradztwa rolniczego, adresowanego do wszystkich zainteresowanych rolników należy: zapewnienie im wsparcia edukacyjnego dla zapobiegania niepowodzeniom oraz samodzielnego rozpoznawania i rozwiązywania nurtujących ich problemów, głównie poprzez przekazywanie im brakujących wiadomości, dla pełnego zrozumienia wpływu na ich sytuację zmian we WPR w UE.
Ponieważ zmieniona – zreformowana wspólna polityka rolna będzie najprawdopodobniej wdrażana dopiero od 2022 roku rolnicy mają jeszcze czas, aby przygotować się do stosowania ekoprogramów (ekoschematów), które powinny ich nagradzać za lepszą realizację celów środowiskowych i klimatycznych.
W mijającym roku odbyły się cztery spotkania (on-line), z częstotliwością raz w kwartale.
Zgodzie z oczekiwaniami klientów moja pomoc jako doradcy nie ograniczała się do przedstawienia poszczególnych zagadnień dot. wybranego tematu. Skupiłam się na udzielaniu aktualnych i rzetelnych informacji, a także interpretacji przepisów prawa i wyjaśnianiu wątpliwości z nimi związanych.
Program przeprowadzonego przeze mnie doradztwa grupowego był wyczerpujący i obejmował następujące zagadnienia:
- Europejski Zielony Ład i jeden z jego głównych celów Bioróżnorodność
Dokument (KE) Strategia na rzecz bioróżnorodności 2030.
Przywracanie przyrody do naszego życia.
Dlaczego różnorodność biologiczna i ekosystemy wymagają ochrony?
Ekosystemy pełnią niezbędne funkcje, zapewniając żywność, słodką wodę, czyste powietrze i schronienie. Pozwalają łagodzić ryzyko klęsk żywiołowych, ograniczają występowanie szkodników i chorób oraz przyczyniają się do regulacji klimatu. „Strategia ochrony bioróżnorodności” ma chronić środowisko naturalne i klimat, nakłada więc wiele obowiązków (wymogów), m.in. na rolników. Ma również wskazać szczególne środki umożliwiające realizację zakładanych zamierzeń (np. sposoby ich finansowania).
- Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023 – 2027 oraz proponowane rozwiązania w zakresie warunkowości i ekoschematów. Warunkowość - podstawowy, obowiązkowy element nowej zielonej architektury
- Większy nacisk na kwestie środowiskowe i klimatyczne.
- Wzmocnienie obecnych rozwiązań i wprowadzenie nowych.
- Łączy obecne wymogi zazielenienia i zasady wzajemnej zgodności (w skład której wchodzą normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska normy GAEC i podstawowe wymogi w zakresie zarządzania wymogi SMR.
- Uzależnia otrzymanie pełnego wsparcia od zapewnienia przez beneficjentów zgodności z podstawowymi normami dotyczącymi środowiska, zmiany klimatu, zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt, zdrowia roślin i dobrostanu zwierząt (tak jak obecna zasada wzajemnej zgodności).
- Baza do określenia wymagań dla dodatkowo płatnych dobrowolnych działań (takich jak ekoschematy, działania rolno-środowiskowo-klimatyczne, i in.).
- Ekoschematy - nowy rodzaj płatności bezpośrednich (DOBROWOLNY dla rolników, którzy chcą stosować dodatkowe praktyki prośrodowiskowe, wykraczające poza wymogi obowiązkowe)
- Z założenia mają realizować cele środowiskowe i klimatyczne WPR
- Warunek przyznania płatności - realizacja w gospodarstwie co najmniej jednej praktyki
- Płatność będzie przyznawana do powierzchni, na której realizowana jest praktyka
Proponowane Ekoschematy:
1. Obszary z roślinami miododajnymi
2. Zimowe pożytki dla ptaków
3. Ekstensywny wypas na TUZ z obsadą zwierząt
4. Zielone ścierniska
5. Międzyplony ozime
6. Wsiewki śródplonowe
7. Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia z wykorzystaniem narzędzia FaST-Wariant podstawowy i Wariant z wapnowaniem
8. Korzystna struktura upraw
9. Prowadzenie zrównoważonego gospodarowania na wszystkich użytkach rolnych w gospodarstwie
10. Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin
11. Wymieszanie Przyorywanie obornika na gruntach ornych w ciągu 4 godzin od aplikacji
12. Rozlewanie gnojowicy innymi metodami niż rozbryzgowo
13.Uproszczone systemy uprawy
14. Pasy uprawne wolne od pestycydów i nawozów
15. Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poplonowych w formie mulczu (matowania)
16. Przeznaczenie X% (np. 15%) powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie na obszary nieprodukcyjne
17. Zadrzewienia śródpolne i systemy rolno-leśne
18. Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych
19. Stała okrywa roślinna w międzyrzędziach w uprawach sadowniczych
20. Rolnictwo ekologiczne
21. Dobrostan zwierząt
Program doradztwa grupowego w 2021 roku zrealizowałam w całości, osiągając założone ww cele. Wszystkie powyższe zagadnienia zostały szczegółowo omówione z pomocą materiałów szkoleniowych adresowanych do rolników, takich jak: prezentacje multimedialne oraz filmy. Przekaz treści szkoleniowych z konieczności (pandemia) odbywał się za pomocą platformy CilckMeeting.
Danuta Matusiak