Zawartość próchnicy (humusu) w glebie jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o żyzności gleby oraz wpływających na wzrost roślin, wysokość plonu i jego jakość. Do czynników regulujących zapas próchnicy w glebie należy racjonalny system uprawy roli i roślin: odpowiednie zmianowanie, nawożenie organiczne (obornik, komposty, nawozy zielone) a także stosowanie preparatów humusowych. Większość gleb Polski jest ubogich w próchnicę. W zależności od regionu gleby ubogie w próchnicę i słabo próchniczne, o zawartości mniejszej niż 2%, stanowią od 40 do 72% gruntów rolnych. W ostatnich 10 latach, poprzez intensywne uprawy, zawartość próchnicy w glebach polskich spadła o około 40% i jest najniższa spośród krajów Unii Europejskiej. Aby zapobiec temu groźnemu zjawisku i degradacji gleby a także stratom azotu, potasu i magnezu oraz by poprawić wzrost i plonowanie roślin uprawnych zalecane jest stosowanie między innymi nawozów, które zawierają kwasy humusowe. Kwasy humusowe są bardzo dobrym, naturalnym, organicznym źródłem skoncentrowanej dawki składników pokarmowych, witamin i mikroelementów, określane często, jako „centrum biologiczne” lub „czarne złoto”.  Obecnie największą aktywność posiadają kwasy humusowe oparte na minerale zwanym leonardytem (to kopalina będąca formą pośrednią między torfem a węglem brunatnym, która powstawała przez miliony lat beztlenowego rozkładu resztek roślinnych), i która jest 5-krotnie wyższa od aktywności kwasów humusowych pochodzących z innych źródeł (obornik, kompost).

Kwasy humusowe powstają w wyniku całkowitego rozłożenia substancji organicznej, która jest potem łatwo przyswajalna przez rośliny i korzystnie wpływa na mikroflorę glebową. Natomiast substancja organiczna w kompoście czy oborniku jest w dużej części mineralizowana (na tym etapie nie tworzy się żyzny humus) a w tylko niewielkiej humifikowana – powstaje niewielka ilość kwasów humusowych, bo na ten proces potrzeba lat. Pozyskiwanie kwasów humusowych do sprzedaży na rynku odbywa się poprzez ekstrakcję kopalin, leonardytu czy węgla brunatnego, do postaci gęstej cieczy lub stałej.

Kwasy humusowe zwiększają żyzność gleby, dzięki wysokiej pojemności wymiany kationowej, zawartości tlenu i ponadprzeciętnej pojemności wodnej. Mają zdolność wiązania nierozpuszczalnych jonów metali, tlenków i wodorotlenków i powolne ich uwalnianie w miarę zapotrzebowania roślin. Poprawiają strukturę gleby zapobiegając utracie wody i składników pokarmowych na lekkich glebach piaszczystych. Zapobiegają również pękaniu gleby, powierzchniowemu odpływowi wody i erozji gleby poprzez zwiększenie zdolności koloidów do wiązania wody. Kwasy te zwiększają pojemność wodną gleby, przez co zmniejszają zagrożenie suszą. Ciemniejszy kolor gleby, (świadczący o obecności żyznego humusu), zwiększa absorbcję energii słonecznej. Poza tym neutralizują pH gleby oraz działają jako naturalny czynnik chelatujący jony metali w środowisku zasadowym, ułatwiając bądź utrudniając (kadm, ołów) ich pobieranie przez system korzeniowy. Przyczyniają się do przekształcania składników pokarmowych (NPK i innych mikroelementów) do form dostępnych dla rośliny. Pozytywne są też reakcje zachodzące między kwasami humusowymi a fosforem, wapniem, żelazem, magnezem czy glinem, które powodują większą ich dostępność dla rośliny lub zapobiegają tworzeniu się związków szkodliwych. Kwasy humusowe działają jako organiczne katalizatory wielu procesów biologicznych – stymulują wzrost i namnażanie pożytecznych mikroorganizmów glebowych.

Preparaty humusowe wykorzystywane są najczęściej w sadach, szkółkarstwie, w uprawach roślin jagodowych, truskawek czy warzyw pod osłonami, wszędzie tam gdzie niemożliwe jest stosowanie zmianowania czy płodozmianu. Te w postaci ciekłej można aplikować poprzez kropelkowanie lub opryskiwaczem a te w formie stałej razem z nawozami, jednak przed każdym zastosowaniem należy uważnie zapoznać się z etykietą - instrukcją stosowania, którą dostajemy przy zakupie produktu!!!

Leszek Matuszak – WODR Poznań

Opracowano na podstawie wiadomości ze stron internetowych: agrosimex.pl, sadinfo.pl, dordztwo.sadownicze.pl