Dobrostan w produkcji świń to, podobnie jak u innych zwierząt, zapewnienie i utrzymanie najkorzystniejszych dla zwierząt warunków chowu, do których zalicza się m.in. odpowiedni mikroklimat w pomieszczeniach inwentarskich, odpowiednią bazę paszową, opiekę nad zwierzętami w ramach prowadzonego system chowu, warunki techniczne budynku oraz urządzenia i maszyny stosowane w procesie technologii chowu.
PODSTAWOWA OPIEKA
Świnie są gatunkiem, który z racji swoich zachowań i kierunku prowadzenia chowu, wymaga „interwencji” człowieka. Są to głównie zabiegi minimalizujące agresję oraz kastracja.
Świnie są zwierzętami stadnymi, chętnie przebywającymi w grupach o ustalonej hierarchii, jednakże ze względu na skłonności do „bójek”, łatwość zapadania na choroby oraz podatność na stres, wymagają szczególnej opieki.
Zdrowotność stada to jeden z głównych czynników opłacalnej produkcji i dobrego samopoczucia świń. Szczególną uwagę należy poświęcić prośnym lochom i loszkom. Umieszczając je w porodówce, jeśli jest taka potrzeba, należy je jednocześnie odrobaczyć, odświerzbić i odwszawić.
Po porodzie prosięta muszą być utrzymane z lochą przez minimum 28 dni.
Niemniej jednak, dopuszczone jest wcześniejsze odsadzenie prosiąt po ukończeniu 21 dnia życia, jeżeli przewiduje to technologia produkcji. W tym przypadku odsadzone prosięta muszą być umieszczone w oddzielnym (odizolowanych od loch) pomieszczeniu, które przed przyjęciem prosiąt musi być wyczyszczone i zdezynfekowane.
Jeżeli zagrożone jest zdrowie maciory lub prosiąt, odsadzanie prosiąt dozwolone jest w każdym wieku.
Prosięta po odsadzeniu łączone są najczęściej z innymi miotami, co może doprowadzać do agresji w stadzie.
Agresja w stadzie świń dotyczyć może każdej grupy wiekowej, czy technologicznej, zarówno w gospodarstwach małych, jak i dużych. Zanim zdecydujemy się na radykalne działania, np. obcinanie ogonów czy redukcję kiełków, najpierw należy podjąć wszelkie kroki w celu poprawy warunków przebywania świń.
Jedną z przyczyn agresji świń utrzymywanych grupowo jest brak możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb zwierząt, takich jak ruch, żucie, rycie itp. Często powodem agresji są złe warunki mikroklimatu w chlewni (zła wentylacja, zbyt jaskrawe światło) oraz trudności w dostępie do paszy (lub jej nieodpowiednia jakość) i wody, a przede wszystkim nadmierne zagęszczenie sztuk na jednostce powierzchni. Często obgryzanie uszu czy ogonów następuje z nudów, dlatego też ogranicza się to poprzez udostępnianie przedmiotów (w szczególności słomy, siana, drewna i trocin, a także plastikowych butelek, łańcucha czy worków ze słomą) absorbujących uwagę świń.
Rolnik jest obowiązany
1 - Jeżeli jest taka potrzeba, do poddania zwierząt zabiegom przeciwko zewnętrznym i wewnętrznym pasożytom prośnych loch i loszek umieszczonych w kojcach do proszenia.
2 - Zapewnić, aby prosięta co najmniej do 28 dnia od dnia ich urodzenia przebywały z lochą, chyba że wystąpi zagrożenie zdrowia lochy lub prosięcia. Jednakże prosięta mogą być odsadzane także z innej przyczyny, nie wcześniej jednak niż w 21 dniu od dnia urodzenia, jeżeli po odsadzeniu zostaną umieszczone w pomieszczeniu uprzednio oczyszczonym, odkażonym i odizolowanym od pomieszczeń, w których utrzymuje się lochy.
3 - W przypadku grupowego utrzymywania loch, loszek, warchlaków i świń, do podjęcia działań minimalizujących agresję i zapobiegających walkom zwierząt, w szczególności - izolację świń chorych, zranionych, agresywnych oraz stały dostęp do przedmiotów absorbujących ich uwagę.
4 - Zapewnić świniom stały dostęp do materiałów i przedmiotów absorbujących ich uwagę, w szczególności słomy, siana, drewna i trocin, o jakości niewywierającej szkodliwego wpływu na ich zdrowie.
5 - Do czasowego oddzielenia od grupy świń chorych, zranionych, wykazujących agresję lub atakowanych przez inne zwierzęta.
6 - W przypadku konieczności mieszania warchlaków i świń utrzymywanych na chów grupowo, do łączenia w grupę zwierząt o zbliżonym wieku, gdy są one jak najmłodsze, najlepiej przed upływem tygodnia po odsadzeniu.
Mając na celu zapobieganie okaleczeniu świń, należy zapewnić odpowiednie warunki ich utrzymania. Jeżeli agresja nadal występuje, w trosce o bezpieczeństwo zwierząt i aby przeciwdziałać okaleczaniu innych świń, dozwolone jest zastosowanie metod ostatecznych tj. redukcji kiełków i obcinania części ogonków.
Redukcję kłów u prosiąt i knurów wykonuje się do 7 dnia życia przez ich ścieranie lub obcinanie, z pozostawieniem nienaruszonej gładkiej powierzchni.
Kastrację knurków po ukończeniu przez prosięta 7 dnia życia, wykonuje się w znieczuleniu i z zastosowaniem technik niepowodujących rozrywania tkanek.
Wszystkie zabiegi, które nie są zabiegami zootechnicznymi, mogą wykonywać tylko osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje - zgodnie z prawem polskim są to lekarze i technicy weterynarii.
Zabiegi lekarsko-weterynaryjne i zootechniczne lub inne zabiegi wynikające z technologii produkcji, wykonywane są na zwierzętach wyłącznie przez osoby posiadające kwalifikacje określone odrębnymi przepisami, z zachowaniem koniecznej ostrożności, w sposób zapewniający ograniczenie cierpień i stresu zwierzęcia.
Wszelkie zabiegi, w celach innych niż lecznicze lub diagnostyczne, albo w celach identyfikacji świń, zgodnie z odpowiednimi przepisami, a które w rezultacie prowadzą do uszkodzenia lub utraty wrażliwej części ciała albo zmiany układu kostnego, są zakazane, z wyjątkiem redukcji kłów u prosiąt i knurów, obcinania części ogona, kastracji samców, kolczykowania nosa u świń utrzymywanych w systemie otwartym, jeśli zabiegi te prowadzone są z uwzględnieniem przepisów prawnych.
Wszystkie produkty lecznicze wydawane z przepisu lekarza, w tym uspokajające, mogą być podawane zwierzętom, z których lub od których pozyskuje się produkty pochodzenia zwierzęcego, wyłącznie przez lekarza weterynarii
Opracowano na podstawie: Zasada Wzajemnej Zgodności (cross-compliance) Minimalne normy, Obszar A, Obszar B i Obszar C obowiązujący od 2013r - broszura ARiMR.
WODR w Poznaniu
ZD w powiecie kolskim
Zbigniew Ostrowski