Warunki mikroklimatyczne w budynkach dla świń oddziałują bezpośrednio na zwierzęta warunkując przez to ich stan zdrowotny oraz uzyskiwane wyniki produkcyjne. Chcąc zapewnić trzodzie chlewnej odpowiedni dobrostan, właściwe funkcjonowanie organizmu oraz aby osiągnąć odpowiednią wydajności należy zapewnić odpowiedni mikroklimat w pomieszczeniach dla nich przeznaczonych.
Mikroklimat w chlewni zależy od wielu czynników, które należy brać pod uwagę przy budowaniu nowych czy modernizowaniu istniejących budynków.
Do czynników takich należą:
- temperatura powietrza
- wilgotność względna powietrza
- gazy szkodliwe/amoniak, dwutlenek węgla, siarkowodór/.
- prędkość ruchu powietrza
- oświetlenie
- hałas
- zapylenie powietrza
Temperatura powietrza i wilgotność względna.
Temperatura powietrza jest najważniejszym czynnikiem wpływającym na mikroklimat w chlewniach. Niebezpieczne jest przegrzanie jak i wychłodzenie organizmu. Przy zbyt wysokiej temperaturze następuje niepokój zwierząt, przyspieszony oddech, chwiejny chód, wzrost temperatury wewnętrznej ciała, zwiększenie wydzielania moczu i śliny. W konsekwencji zmniejszone zostają przyrosty dzienne. Występują trudności w zapłodnieniu. Zbyt niska temperatura między innymi powoduje zwiększenie zużycia paszy na 1 kg przyrostu. Równie ważna jest wilgotność względna powietrza. Zwiększona wilgotność powietrza w połączeniu z wysoką temperaturą powoduje zahamowanie oddawania ciepła z organizmu, zaburza przemianę materii, obniża wydajność produkcyjną. Często występują schorzenia układu oddechowego oraz pokarmowego.
Optymalne zakresy temperatury i wilgotności względnej powietrza (wg Instytutu Zootechniki w Krakowie).
|
Grupa zwierząt |
Temperatura (C) |
Wilgotność względna ( % ) |
|
Knurki i loszki |
17 |
70 |
|
Knury stadne |
15 |
75 |
|
Lochy: |
||
|
luźne i niskoprośne |
15 |
70 |
|
wysokoprośne |
19 |
70 |
|
karmiące |
20 |
70 |
|
Prosięta w gnieździe |
|
|
|
1-2 dniowe |
32 |
60 |
|
4-14 dniowe |
28 |
60 |
|
15-21 dniowe |
23 |
60 |
|
22-28 dniowe |
22 |
60 |
|
29-56 dniowe |
21 |
60 |
|
Warchlaki |
19 |
60 |
|
Tuczniki |
|
|
|
65 kg |
18 |
70 |
|
95 kg |
17 |
70 |
|
115 kg |
16 |
70 |
Gazy szkodliwe
W trakcie produkcji trzody chlewnej wydzielane szkodliwe dla zwierząt gazy, m.in. dwutlenek węgla, amoniak, siarkowodór oraz zapylenie powietrza pogarszają warunki środowiskowe. Usuwanie tych zanieczyszczeń poprzez właściwie działającą wentylację oraz zapewnienie optymalnej temperatury, wilgotności i ruchu powietrza w pomieszczenia dla poszczególnych grup zwierząt jest jednym z warunków utrzymania w pomieszczeniach odpowiednich parametrów zoohigienicznych.
Nieprzekraczalne wartości gazów szkodliwych w budynkach chlewni dla nich przeznaczonych.
|
Dwutlenek węgla |
< 2000 ppm |
|
Tlenek węgla |
0 ppm |
|
Amoniak |
Max 10 ppm |
|
Siarkowodór |
< 10 ppm> |
Prawidłowe parametry mikroklimatu oraz sprawnie działająca wentylacja wpływają na dobre samopoczucie i zdrowie trzody chlewnej.
Ruch powietrza
Kolejnym czynnikiem wpływającym na mikroklimat w chlewniach jest ruch powietrza. Duży ruch powietrza przy niskich temperaturach zwiększa ochłodzenie organizmu. Jest to bardzo istotne -szkodliwe przy odchowie małych zwierząt. W tym przypadku mogą pojawić się schorzenia przewodu oddechowego, może wzrosnąć tętno oraz spaść liczba oddechów. Wpływa to niekorzystnie na uzyskiwanie zadawalających wyników produkcyjnych. Z kolei w okresie letnim, przy wysokich temperaturach zewnętrznych, czasami dąży się do zwiększenia przepływu powietrza w celu uzyskania tzw. efektu chłodzenia. Należy jednak pamiętać, że tego rodzaju praktyki stosuje się tylko w chlewniach gdzie przebywają duże zwierzęta: maciory, knury ewentualnie starsze tuczniki.
Dopuszczalne prędkości ruchu powietrza w budynkach dla trzody chlewnej (wg Instytutu Zootechniki w Krakowie) przedstawia tabela:
|
Grupa zwierząt |
Prędkość ruchu powietrza ( m/s ) |
|
|
|
zima |
lato |
|
Knurki i loszki |
0,2 |
0,4 |
|
Knury stadne |
0,3 |
0,5 |
|
Lochy: |
||
|
luźne i niskoprośne |
0,2 |
0,4 |
|
wysokoprośne |
0,2 |
0,4 |
|
karmiące |
0,2 |
0,4 |
|
Prosięta w gnieździe |
||
|
do 14 dni |
0,15 |
0,2 |
|
do 28 dni |
0,15 |
0,2 |
|
56 dni |
0,15 |
0,2 |
|
Warchlaki |
0,2 |
0,3 |
|
Tuczniki |
0,2 |
0,4 |
Oświetlenie
Równie ważnym parametrem mikroklimatu chlewni jest oświetlenie. Obowiązuje zakaz utrzymywania zwierząt tak w ciemnościach jak i w ciągłym oświetleniu. Zwierzęta muszą mieć warunki do odpowiedniego odpoczynku. Czas oświetlenia świń światłem sztucznym powinien wynosić co najmniej 8 godzin dziennie, przy natężeniu 40 lux. Niezmiernie istotną rolę spełnia oświetlenie w chlewniach macior krytych. Wielu znawców problemu określa, że maciory przy dobrym oświetleniu łatwiej określają ruję oraz łatwiej ulęgają zapłodnieniu. Świnie wymagają co najmniej 8 godzin światła w ciągu doby, a najbardziej optymalne jest zastosowanie 16 godzinnego programu świetlnego przy zapłodnieniu.
Przy wyliczaniu oświetlenia naturalnego stosuję się przeliczniki określające powierzchnię otworów okiennych do powierzchni posadzki. W zależności od grupy zwierząt wynoszą one jak 1: 17, 1:20, 1:30, tzn. 1 m2 okno na 17 m2 posadzki.
Na końcu należy stwierdzić, że odpowiednie oświetlenie umożliwia należyty nadzór nad zwierzętami.
Hałas
W przypadku hałasu należy przestrzegać takich warunków bytowania świń w chlewni, aby jego poziom nie przekraczał wielkości 70 dB. Nadmierny hałas powoduje stres zwierząt, świnie gorzej rosną, są bardziej agresywne. Stan taki jest powodem obniżenia wyników produkcyjnych.
Zapylenie powietrza
Bardzo ważną sprawą a często zapominaną jest zapylenie powietrza w pomieszczeniach gdzie przebywają zwierzęta.
Wymiana powietrza dla różnych grup świń
|
Kategoria zwierząt |
Wymiana powietrza m3/h szt. |
|
|
zima |
lato |
|
|
Knurki i loszki hodowlane |
20 |
90 |
|
Knury, lochy luźne i prośne |
20 |
100 |
|
Lochy karmiące |
50 |
150 |
|
Prosięta odsądzone do 8 tygodni |
5 |
20 |
|
Warchlaki do 12 tygodni |
8 |
30 |
|
Tuczniki |
15 |
80 |
Kończąc należy podkreślić że zapewnienie właściwych warunków w pomieszczeniach inwentarskich, mimo konieczności poniesienia dodatkowych kosztów, ułatwia uzyskanie wysokich wyników produkcyjnych w hodowli trzody chlewnej. Świnia dobrze czująca się w własnym otoczeniu jest odporniejsza na zagrożenia środowiskowe (stres, choroba) a to przekłada się na lepszą wydajność.
Materiały zebrał i zestawił:
Zbigniew Ostrowski WODR w Poznaniu
ZD w pow. kolskim.