Zabytkowy zegar z kukułką
Dawniej zegarki były bardzo żywotne, przechodziły z ojca na syna. Każdy miał jeden, góra dwa zegarki (ten drugi do kościoła i na większe okazje). Były to zegarki mechaniczne, które posiadały ,,duszę”. Należały do dóbr luksusowych. Zegarmistrz miał sporo pracy, aby taki zegar ustawić, wyregulować, czy naprawić lub dorobić zużyty element, bo każda część była dorabiana ręcznie. Obecnie zegary zamiast ,,duszy” posiadają baterie. Zegarów kwarcowych nie trzeba nakręcać, ustawiać i naprawiać. Bardziej precyzyjnie mierzą czas, są odporne na wstrząsy i mniej wymagające w użytkowaniu. Traktowane są jak biżuteria, albo gadżet dobierany do stroju, a ludziom przestało zależeć, aby zegarek był trwały. Ma być tylko ładny. Ale nawet zegarki kwarcowe zastępowane są często wyświetlaczem na telefonie komórkowym.
,,Rzemieślnicza robota" pozostaje nadal synonimem wysokiej jakości oraz rzetelnej wiedzy przekazywanej z pokolenia na pokolenie, a zegarmistrz jest nadal zawodem nobilitującym, ponieważ wymaga bardzo wysokich kwalifikacji. Zegarmistrz musi posiadać wiedzę z wielu dziedzin: metalurgii, ślusarstwa, stolarstwa i wielu innych – obecnie także związanych z elektroniką i nowymi tworzywami. Zegarmistrz obok wyćwiczonej bardzo precyzyjnej pracy ręcznej musi umieć obsługiwać wiele różnych maszyn i urządzeń, często służących do wykonania jednej, ściśle określonej czynności, np. przebarwienia powierzchni metalu na wybrany kolor. Mimo to naprawa zegarków cieszy się coraz mniejszym zainteresowaniem, gdyż od już dwudziestu lat rynek jest zalewany zegarkami tanimi, jednorazowymi, tzw. masówką z krajów wschodnich, a praca zegarmistrza sprowadza się głównie do wymiany baterii, paska i szkiełka. Można znaleźć jeszcze dziś zegarmistrzów, którzy oprócz działalności usługowej zajmują się także produkcją, uczestniczą w projektowaniu i testowaniu nowych typów czasomierzy. Jednak od kiedy pojawiły się zegarki kwarcowe obserwuje się zanik prawdziwej pracy zegarmistrzowskiej, nie ma chętnych uczniów którzy podjęliby się nauki tego fachu dlatego zawód zegarmistrza należy do grupy zawodów ginących.
Narzędzia pracy zegarmistrza
W celu bliższego poznania tego zawodu odwiedziłam naszego lokalnego zegarmistrza – pana Pawła Rogulskiego z Dąbia. Pan Paweł zawodu uczył się od ojca. Nauka zajęła mu 4 lata by w 1982 roku zdobyć uprawnienia do wykonywania zawodu i przejąć zakład po ojcu. Zawsze interesowały go prace manualne, lubił śrubki, sprężynki i różne narzędzia (szlifierki, tokarnie, polerki, kleszcze). Uwielbiał prace wymagające precyzji. Ojciec nauczył go podstaw zegarmistrzostwa, pokazał mu kilka sztuczek, które przydają się teraz, gdy czasem trafi do niego klient ze starym, zabytkowym zegarem. Przywrócenie do życia takiego zegara to prawdziwa frajda. Niestety coraz rzadsza, ale dająca ogromną satysfakcję. Sam zajmuje się kolekcjonowaniem zabytkowych zegary. Najstarsze mają ponad 100 lat. Zegarmistrzostwo wymaga inteligencji, precyzji. Jest bardzo ciekawym zawodem. Pan Paweł jest osoba punktualną, ale nie często spogląda na godzinę na zegarze, chyba, że trzeba ustawić czas, a pomimo dużej liczby zegarów w zakładzie nie słyszy ich cykania. Pan Paweł niestety nie miał i nie ma uczniów, ani następcy, a po przejściu na emeryturę zakład będzie musiał zostać zamknięty.
Zabytkowe zegary z kolekcji
Działalność zegarmistrzowska jest na krawędzi opłacalności, z samej naprawy już nie da się wyżyć i trzeba ją łączyć ze sprzedażą nowych zegarków i baterii. Wygląda na to, że niedługo znikną zegarmistrzowie, a zostaną po prostu sprzedawcy zegarków, zdolni wykonać jedynie proste naprawy. Z pewnością jest to zawód ginący, ze względu na zanik dobrej jakości zegarków mechanicznych, przy jednoczesnej taniości i wygodzie eksploatacji zegarków kwarcowych.
Opracowanie i zdjęcia: Anna Stanisławska
ZD w powiecie kolskim