Wiosna w sadzie tradycyjnym

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu niemal przy każdym siedlisku gospodarstwa znajdował się sad. Były to zazwyczaj wysokopienne drzewa owocowe, posadzone najczęściej na silnie rosnących podkładkach. W sadach rosło wiele odmian odpornych na choroby i niewymagających chemicznych oprysków. Obfitość różnego rodzaju owoców utrzymywała wiejską tradycję przygotowywania powideł, konfitur czy kompotów.

Wysokotowarowa produkcja sadownicza wypiera niestety tradycyjne sady owocowe z polskiej wsi. Jednak jest jeszcze na terenie naszego powiatu kilka sadów posadzonych ponad 50 lat temu, które ozdabiają obejścia gospodarskie. Prawdziwy klimat wiosny można poczuć u Państwa Grzegorza i Zbigniewa Danielewiczów w Ponętowie Dolnym w gminie Grzegorzew, gdzie na powierzchni 1,15 ha można podziwiać kolekcję starych odmian drzew jabłoniowych.

Wiosną w powodzi kwiatów, a jesienią z gałęziami uginającymi się od owoców możemy upajać się urokiem tradycyjnego sadu jabłoniowego. Tworzy on wspaniały klimat wokół zabudowań gospodarskich, zatrzymuje wodę w glebie, osłania od wiatrów. Sad tradycyjny jest miejscem życia wielu drobnych zwierząt i ptaków, owadów, motyli. Praktycznie nie potrzebuje ochrony chemicznej. Składają się on z drzew gatunków i odmian dobrze przystosowanych do warunków środowiska i odpornych na choroby. W wyniku długoletniego trwania i braku chemicznej ingerencji, wytworzyła się w nim równowaga pomiędzy populacjami szkodników i organizmów pożytecznych. Dzięki temu szkodniki nieznacznie tylko wpływają na wielkość i jakość plonu owoców.

W sadzie u Państwa Danielewiczów możemy spotkać następujące odmiany jabłoni: reneta szara i złota, landsberska, kronselka, gruchoty, żelaźniaki, antonówka półtorafuntowa, malinowa oberlandzka.

Ochronie sadów złożonych z drzew starych odmian służy między innymi Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013, który zakłada wsparcie finansowe na utrzymanie oraz powiększanie sadów tradycyjnych. W wariancie 6.4 Osi 2 PROW przyznaje się płatność 2100 zł/ha dla sadów, w których minimum 60 proc. stanowią stare odmiany jabłoni, gruszy, czereśni, wiśni czy śliw. W takim sadzie musi znajdować się minimum 12 drzew, starszych niż 15-letnie, reprezentujących minimum 4 odmiany lub gatunki, o koronach położonych powyżej 1,2 m i średnicy pnia większej niż 15 cm (mierzonej na wysokości 1 m).

Opracowała: Anna Stanisławska

- doradca rolnośrodowiskwy, powiat kolski