10 grudnia 2021

Technologia uprawy soi

Napisane przez Anna Sierakowska

Technologia uprawy soi nie jest skomplikowana, jednak przed rozpoczęciem uprawy warto zapoznać się z wymaganiami glebowymi, terminem siewu i ochroną soi.

Stanowisko dla soi to najlepiej gleby kompleksów pszennych, gleby lekkie, przewiewne, dobrze ogrzewające się, w dobrej kulturze, z uregulowanym odczynem. Soja nie znosi gleb zakwaszonych. Jest rośliną która kiełkując, w czasie wschodów wynosi liścienie ponad glebę, dlatego gleby ciężkie niosą ryzyko zaskorupienia utrudniającego wschody. Najlepszymi przedplonami dla soi są zboża, również kukurydza, buraki cukrowe, ziemniaki.

Pole pod plantację soi powinno być starannie uprawione bez kamieni i brył tak, aby w czasie zbioru można było prowadzić heder kombajnu jak najniżej. Uprawa powinna być ograniczona do minimum, by wiosną w okresie siewu i kiełkowania zachować maksimum wilgoci w glebie. Możliwy jest siew soi w uprawie uproszczonej, należy jednak pamiętać, że gleby tak uprawiane wolniej nagrzewają się wiosną, więc wymuszają stosowanie trochę późniejszych terminów siewu.

Odmiany soi polecane do uprawy w polskiej strefie klimatycznej to odmiany wczesne i średnio wczesne. Okres wegetacji odmian wczesnych wynosi ok. 120-130 dni, a odmian średnio wczesnych około 130-150 dni. Odmiany najwcześniejsze pozwalają dokonać zbioru po okresie około 4 miesięcy od siewu soi (zbiór na początku września), ale charakteryzują się niestety niższym potencjałem plonotwórczym niż odmiany średnio wczesne, które zbiera się później od połowy września do początku października (jest ryzyko pogodowe), ale zazwyczaj uzyskujemy wyższy plon.

Soja jest rośliną ciepłolubną, dlatego optymalny termin na siew soi w Polsce przypada na okres ostatniej dekady kwietnia i pierwszej dekady maja, gdy górna warstwa gleby osiągnie temperaturę 10°C, a więc kilka-kilkanaście dni po optymalnym terminie siewu kukurydzy. Jest też rośliną dnia krótkiego, co oznacza, że terminu siewu soi nie powinno się zbytnio opóźniać, ponieważ w warunkach wydłużającego się dnia indukcja kwitnienia jest słabsza, a w związku z tym zmniejsza się potencjał plonowania plantacji. Optymalna obsada roślin na plantacji soi powinna wynosić około 50-60 roślin/m². Soja jest dość elastyczną rośliną pod względem rozstawy siewu. Można ją siać siewnikami zbożowymi w rzędach co 12,5-25 cm, można rozstaw rzędów zwiększyć nawet do 60 cm i siać punktowo, odpowiednio zmniejszając odległości między nasionami w rzędzie. Należy jednak pamiętać, że zwiększanie szerokości międzyrzędzi zwiększa presję chwastów.

Aby uzyskać właściwy plon soi należy ją optymalnie nawozić. Do wytworzenia 1 tony nasion wraz z plonem ubocznym soja potrzebuje: 70 kg N, 16 kg P₂O₅, 32 kg K₂O. Nawożenie soi na glebach o średniej zasobności powinno uwzględniać:

Fosfor: 40-50 kg P₂O₅/ha

Potas: 60-80 kg K₂O/ha

Azot – interwencyjnie lub w uprawie intensywnej – do 30 kg N/h

Soja współżyje z bakteriami brodawkowymi Bradyrhizobium japonicum, dzięki którym potrafi zasymilować z powietrza glebowego ilość azotu pozwalającą w pełni zaspokoić jej potrzeby dotyczące tego pierwiastka. Dzięki tym zdolnościom soja nie wymaga wstępnego nawożenia azotem. Ponadto symbioza z bakteriami brodawkowymi powoduje, że soja jest doskonałym przedplonem. Część azotu związana w brodawkach pozostaje w korzeniach i resztkach pożniwnych i w ten sposób pole zostaje wzbogacone pod roślinę następczą. Pozwala to uzyskać zwiększony plon pszenicy w roku następny o tonę więcej.

Zwalczanie chwastów oraz chorób i szkodników to główne zadania z zakresu ochrony soi. Ze względu na późny siew, powolny rozwój oraz rzadką rozstawę soja jest rośliną wrażliwą na zachwaszczenie, a skuteczna ochrona przed chwastami jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o sukcesie w uprawie. Główne zagrożenie ze strony chwastów dwuliściennych stanowią: komosa biała, samosiewy rzepaku, przytulia czepna, fiołek polny, gorczyca polna, rdest plamisty, dymnica pospolita, rumiany, a na pojedynczych polach ostrożeń polny. Natomiast z jednoliściennych: miotła zbożowa, chwastnica jednostronna i wiechlina. Soja, podobnie jak wszystkie bobowate, początkowo rozwija się wolno. Wysiana pod koniec kwietnia dopiero po dwóch miesiącach zakrywa glebę. Najskuteczniejszym schematem ochrony soi jest zastosowanie przedwschodowego zabiegu doglebowego, po nim poprawki preparatem nalistnym w fazie 1-2 pary trójlistków, a w razie potrzeby oprysku graminicydem. Oprysk herbicydami przedwschodowymi należy wykonać najlepiej w trzecim dniu po siewie soi, gdy rola osiądzie. W razie siewu do suchej roli oprysk można opóźnić o kilka dni – do czasu rozpoczęcia pękania okrywy nasiennej soi.

Zarówno w Polsce, jak w krajach ościennych choroby i szkodniki nie stanowią większego zagrożenia dla soi. Może na niej wystąpić: mozaika soi, bakteryjna ospowatość soi, bakteryjna plamistość soi, zgorzel siewek, mączniak rzekomy soi, septorioza. W warunkach wilgotnej i ciepłej pogody w trakcie dojrzewania może wystąpić zgnilizna twardzikowa. Choroby grzybowe można zwalczać fungicydami.

Ze szkodników groźne mogą być: śmietka kiełkówka, strąkowce, przędziorek chmielowiec, mszyce, a także inne szkodniki wielożerne. W momencie wschodów soi bardzo uciążliwym szkodnikiem stają się gołębie, które potrafią zniszczyć wyjadając nasiona całe plantacje.

Zbiór soi odbywa się za pomocą kombajnów zbożowych w dojrzałości pełnej nasion, która zależy od panującej pogody i wczesności odmiany soi oraz od nawożenia azotowego. Soję należy kosić jak najniżej, by do minimum ograniczyć straty, dlatego pole przed siewem powinno być wyrównane, a po siewie kamienie powinny zostać wyzbierane. Soja może być młócona przy wilgotności 20%, ale trzeba ją wtedy dosuszyć, idealna wilgotność do zbioru i przechowywania to 13%.

Plonowanie soi w Polsce to zazwyczaj 2 tony z hektara przy odmianie średnio późnej i odpowiednich warunkach pogodowych zbiór dochodzi nawet do 4 ton z hektara.

Czytany 274 razy