Od kilku lat funkcjonują w Polsce zagrody edukacyjne. Tworzone są często w istniejących gospodarstwach agroturystycznych, bądź też powstają wraz z nimi. Względy ekonomiczne motywują właścicieli gospodarstw agroturystycznych do poszerzenia swej oferty o działalność edukacyjną. Jest to bowiem dodatkowy dochód, zwłaszcza poza sezonem. Niekiedy jest to również misja. Stwarza bowiem możliwość przybliżenia dzieciom i młodzieży naturalnego środowiska gospodarstwa wiejskiego, przekazania wiedzy na temat pochodzenia żywności i sposobu jej wytwarzania. Zagrody edukacyjne mogą byś tworzone jako samodzielne podmioty, bez świadczenia usług hotelowych czy gastronomicznych. Zaplecze do działalności edukacyjnej mogą stanowić różnego rodzaju budynki gospodarcze; stodoły, obory, stajnie, szopy, spichlerze itp., a także budynki do przetwórstwa jak: młyny, domowe piekarnie itp. Dobre warunki tworzy też położenie gospodarstwa, posiadanie sprzętu rolniczego i obecność zwierząt w gospodarstwie.

Aby zagroda mogła funkcjonować należy przygotować program a następnie zaprezentować go podczas warsztatów, pokazów, szkoleń, czy zielonych szkół. W ramach zajęć mogą odbywać się warsztaty przetwarzania zboża z pieczeniem chleba, uprawy poletek, warsztaty zielarskie, czy lekcje przyrody na łonie natury.

Zajęcia edukacyjne mogą przynieść korzyści zarówno rolnikom jak i uczestnikom. Szkoły zyskują urozmaicony proces kształcenia poprzez prowadzenie zajęć praktycznych. Zajęcia w zagrodach realizowane są w ramach programów szkolnych i pozaszkolnych a także stanowią atrakcję turystyczną dla rodzin z dziećmi.

Pobyt w gospodarstwie daje możliwość poznania wielu dawnych zawodów: młynarza, garncarza, kowala, a także pszczelarza i rolnika. Zajęcia w zagrodach edukacyjnych sprzyjają wszechstronnemu rozwojowi dziecka oraz rozwijają wiele zmysłów. Korzyści ma także rolnik. Jest to dla niego dodatkowe źródło dochodu, okazja do spotkania z potencjalnym konsumentem oraz satysfakcja z trudu włożonego w pracę w gospodarstwie.

Jak funkcjonuje zagroda edukacyjna mogli przekonać się uczestnicy wyjazdu studyjnego z powiatu kaliskiego do województwa warmińsko - mazurskiego we wrześniu bieżącego roku.

Zagroda Edukacyjna "Ziołowy Dzbanek" położona jest we wsi Sąpy, gminie Młynary, w powiecie elbląskim. Jej właścicielami są: Państwo Ewa i Waldemar Nisiewicz. Powstała w 2015 r. i należy do Ogólnopolskiej Sieci Zagród Edukacyjnych.  Ukierunkowana jest głównie na warsztaty z wykorzystaniem ziół i gliny, a także pozyskiwanie i przetwórstwo mleka oraz uprawę ziemniaka. Zagroda składa się z 4 budynków: budynek dawnej obory został wystylizowany na chatę zielarską, a stara stodoła stała się wiatą garncarską. Ponadto reanimację przeszedł dawny budynek gospodarczy gdzie utworzono salę biesiadno-konferencyjną oraz dom na agroturystykę z ziołowymi pokojami: lawendowy, makowy, chabrowy, lniany, nagietkowy. Adaptacja i remont zagrody  trwał 6 lat. W roku 2016 zagroda zajęła I miejsce w wojewódzkim konkursie "Zielone Lato"  w kategorii zagród edukacyjnych. Różnorodność programów edukacyjnych daje możliwość udziału w warsztatach zarówno przedszkolaków, jak i seniorów. W czerwcu 2017 zagroda otrzymała  certyfikaty: Produkt Warmia i Mazury na działania: "Chata zielarska - zajęcia warsztatowe i edukacyjne z zakresu zielarstwa i rękodzieła", "Wiata garncarska - zajęcia warsztatowe i edukacyjne z zakresu z garncarstwa i rękodzieła" Tutaj na warsztatach powstają: ziołowe mydełka, gliniane cudeńka, ziołowy papier czerpany, lalki „motanki” i wiele innych

Zagroda „Ziołowy dzbanek” znajduje się w wiosce tematycznej Sąpy - „Babia Dolina”. „Wioska tematyczna” powstała w 2014 r. w ramach projektu realizowanego przez LGD Wysoczyzna Elbląska, inicjatorem powstania wioski była Fundacja "Teraz My" prowadzona przez Panią Ewę Nisiewicz. Pani Ewa prowadząc od 2010r. fundację i przeróżne warsztaty zauważyła, że głównie w prace na rzecz wsi angażują się dziewczynki i kobiety i to zrodziło pomysł na powstanie wioski tematycznej. Od 2015r. pozyskiwała pieniądze z zadań publicznych na stworzenie produktów  nawiązujących do tematu przewodniego wioski. Podczas przeróżnych warsztatów  powstały drewniane numery domów w kształcie płaskorzeźb bab, na plenerach powstały 3 duże rzeźby bab, ławeczka baby i dziada, zwyczajowe drewniane  nazwy ulic i miejsc: np. Ziołowa, Par Baby Jagi, plac zabaw Babolandia itp. Działania wioski i działających tu organizacji zostały trzykrotnie nagrodzone w powiatowym konkursie "Wieś z inicjatywą powiatu elbląskiego" I miejsce - 2015, II miejsce - 2016, III miejsce - 2017. Pieniądze z nagród m.in. przeznaczono na powstanie wielkiego panoramicznego witacza z babami, osprzętowania do siatkówki itp. Przez ten czas społeczność wsi zaangażowała się w zmianę wizerunku wsi. Stowarzyszenie Mieszkańców Wsi Sąpy (które założyła Pani Ewa i jest jego członkiem) podjęło się  rewitalizacji wiejskiego stawu. Od 4 lat odbywa się Turniej Rekreacyjno-Sportowy "W pogoni za Babim Latem"

W roku 2017 działania Fundacji „Teraz My”, zagrody "Ziołowy Dzbanek" i wioski tematycznej zostały docenione w Ogólnopolskim Konkursie "Sposób na sukces".  Pani Ewa została laureatem w kategorii Aktywizacja Obszarów Wiejskich. Statuetka została wręczona 4.07.2017 w Belwederze na oficjalnej gali.

Wsparcia zagrodom edukacyjnym udziela Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie, Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego. Pomoc ta polega na doradztwie merytorycznym poprzez szkolenia, seminaria, warsztaty, a także poprzez działalność wydawniczą. Od kilku lat funkcjonuje w Polsce Ogólnopolska Sieć Zagród Edukacyjnych -  przedsięwzięcie powstałe w wyniku realizacji projektu przez Centrum Doradztwa Rolniczego, Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w oparciu o doświadczenia europejskie.

W imieniu swoim oraz uczestników wyjazdu studyjnego dziękuję Pani Marcie Bieciuk Kierownikowi Sekcji Wiejskiego Gospodarstwa Domowego i Agroturystyki w Warmińsko-Mazurskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Olsztynie za wskazanie zagród edukacyjnych i pomoc w wyborze do zwiedzania

Ważne informacje do prowadzenia tej działalności można uzyskać na stronie: www.zagrodaedukacyjna.pl

Więcej zdjęć i informacji o zagrodzie „Ziołowy dzbanek”  na stronie www.ziolowydzbanek.pl

W artykule wykorzystano materiały informacyjne: Jadwiga Nowakowska, Jarosław Bomba – „Liderki w społeczności wiejskiej w procesach rozwoju lokalnego”