Państwo Anna i Piotr Janas prowadzą 2,5 ha gospodarstwo ogrodnicze w gminie Stawiszyn, zajmujące się uprawą pomidora szklarniowego. W tym roku, tak samo jak w poprzednim w swoim gospodarstwie wykorzystali innowacyjną metodę usuwania upraw pomidorów - polegającą na zastosowaniu rozdrabniarki do upraw roślin szklarniowych.
Proces przygotowania do nowego sezonu rozpoczyna się w momencie likwidacji uprawy pomidorów. Przerwa miedzy sezonowa (czas od ostatniego zbioru do nowego nasadzenia) w gospodarstwie Państwa Janasów trwa zaledwie 3 tygodnie, podczas której należy: zlikwidować uprawę pomidora, dokładnie wyczyścić system nawadniający i szklarnie, wykalibrować urządzenia oraz zdezynfekować szklarnie. Jak przyznaje Pan Piotr, warto wcześniej zaplanować jesienne porządki, gdyż powodzenie w nowym sezonie w znacznym stopniu zależeć będzie od sprawności i dokładności ich wykonania. O ile ogrodnicy nie mają wpływu na warunki pogodowe panujące w następnym sezonie, to jednak sposób przygotowania szklarni pod nowe nasadzenia zależy wyłącznie od nich. Podstawą sukcesu w kolejnym sezonie jest właściwe przygotowanie szklarni pod nowe nasadzenia.
Na przestrzeni ostatnich lat wiele prac uległo zautomatyzowaniu, jak chociażby sterowanie klimatem czy podlewaniem w szklarni. Nie inaczej sprawa wygląda w przypadku likwidacji upraw pomidorów szklarniowych. Kiedyś usuwanie upraw pomidorów odbywało się wyłącznie przy użyciu pracy rąk ludzkich. Likwidacja polegała na tym, że pracownicy odcinali łodygi pomidorów wraz z owiniętymi wokół nich sznurkami, następnie opuszczali je i układali wzdłuż międzyrzędzi, po czym ustawiali się w niewielkich odstępach i przenosili rośliny na chodnik w taki sposób, aby zwinąć je w kłębek. Niestety sposób ten był bardzo czasochłonny i pracochłonny, gdyż ze względu na długość i ciężar roślin wymagał zaangażowania bardzo dużej liczby pracowników. Wadą takiego rozwiązania było również to, że zwinięte rośliny należało albo zmagazynować albo poddać utylizacji, co wiązało się z dodatkowymi kosztami. Z czasem wynaleziono zwijarkę do łodyg pomidorów szklarniowych. Urządzenie to w znaczy sposób przyspieszyło pracę, gdyż pracownicy nie musieli przenosić ciężkich krzaków pomidorów na chodnik a jedynie skręcić początek pęku łodyg pomidorów i zawinąć je wokół szprychy nawijaka, który był podłączony do napędu hydraulicznego ciągnika. Zastosowanie zwijarki znacznie usprawniło pracę, gdyż zwijanie krzaków odbywało się o wiele szybciej i przy mniejszym nakładzie pracy ludzkiej. Dodatkową korzyścią było również to, że łodygi zwinięte w kłębek mechanicznie były lepiej ściśnięte i potrzebowały o wiele mniej miejsca do składowania. Opisane powyżej metody miały jednak zasadniczy problem, powstawał odpad w postaci zwiniętych w kłębek krzaków, który ciężko było zagospodarować. Dopiero rozwiązanie wprowadzone w ciągu ostatnich kilku lat przyniosło oczekiwane efekty.
Wynaleziono i wprowadzono do użytkowania rozdrabniarkę do upraw roślin szklarniowych. Zasada działania tego urządzenia w fazie przygotowywania do likwidacji wygląda tak samo jak w rozwiązaniach opisanych powyżej, z tą jednak różnicą, że odcięte i opuszczone krzaki pomidorów układane są od razu na matach transportowych, których długość umożliwia usunięcie za jednym razem całej alejki upraw. Następnie mata transportująca wraz z znajdującymi się na niej krzakami pomidora zostaje doczepiona do nawijaka rozdrabniarki, a znajdujące się na niej rośliny zostają poszatkowane na drobną frakcję przy użyciu wirujących noży znajdujących się wewnątrz rozdrabniarki.Za pomocą rury wydmuchowej posiekane rośliny trafiają do pojemników lub na podstawioną przyczepę (patrz zdjęcia).
Największą zaletą tego rozwiązania jest to, że masa poszatkowanych roślin stanowi jedynie 20 % ich początkowej objętości. Poszatkowane rośliny ze względu na niewielkie rozmiary można kompostować bądź bezpośrednio wykorzystać pod uprawy polowe, jako nawóz organiczny. Według Pana Piotra największą zaletą tego rozwiązania jest wysoka wydajność urządzenia, co pozwala na usunięcie całego areału upraw pomidorów w ciągu dnia. Wcześniej prace związane z likwidacją uprawy trwały nawet do 5 - 6 dni. Rozdrabniarka ze względu na swoją uniwersalność może być również zastosowana do likwidacji upraw: ogórków, papryki, truskawek, bakłażana czy malin oraz do usunięcia liści spod rynien czy podłoża stosownego w ogrodnictwie takiego jak: wełna mineralna, maty koksowe, torfowe itp. Jedyną wadą tego rozwiązania jest to, że w roślinach przeznaczonych do rozdrobnienia nie mogą znajdować się metalowe części takie jak: haczyki, druty, łuki podporowe, gdyż grozi to zniszczeniem noży. Jednak i z tą niedogodnością sobie poradzono i zastosowano detektor metalu, który zatrzymuje pracę noży w przypadku wykrycia metalowych elementów znajdujących się w materiale roślinnym przeznaczonym do poszatkowania. Mimo, że urządzenie to stosowane jest od niedawna w Polsce i usługa wykonana za pomocą rozdrabniarki jest dwukrotnie droższa od standardowej metody bazującej na pracy rąk ludzkich, to znalazło już wielu entuzjastów, którzy cenią sobie przede wszystkim szybkość wykonywania likwidacji upraw oraz brak problemu z zagospodarowaniem poszatkowanej masy roślinnej. Jak przyznaje Pan Piotr, praca przy likwidacji upraw pomidorów jest jedną z najcięższych prac wykonywanych podczas uprawy pomidorów- ze względu na ciężar roślin oraz unoszący się kurz i pył, w związku z czym z zastosowania rozdrabniarki zadowoleni są nie tylko pracodawcy ale również pracownicy sezonowi.
Literatura:
[1]. Strona internetowa firmy Royal Brinkman, dostawcy produktów i usług do profesjonalnego ogrodnictwa, www.brinkman.pl/maszyny-do-likwidacji-upraw, [dostęp 24.06.2016].
[2]. Strona internetowa firmy Łukomet, www.lukomet.pl/zestaw-do-likwidacji-upraw-szklarniowych-z-rozdrabniaczem-o-napedzie-elektrycznym-p3587, [dostęp 24.06.2016].
[3]. Strona internetowa firmy Agro-Rydz, wykonującej usługi mycia, dezynfekcji i usuwania upraw szklarniowych, www.agro-rydz.pl/#uslugi, [dostęp 27.06.2016].
[4]. Krzysztof Fatel, Między sezonami, „Pod osłonami”, 21 października 2013, http://www. podoslonami. pl/ miedzy-sezonami-artykul-z-piatego-numeru-czasopisma-pod-oslonami/ , [dostęp 27.06.2016].
