Jesień to dobry czas aby przypomnieć o modzie. Tegoroczne miodobranie pszczelarze zaliczają do dobrych, gdyż susza nie zdążyła wyrządzić szkód kwitnącym drzewom akacji i lipy oraz innym miododajnym roślinom. W ofercie handlowej mamy więc aromatyczne i zdrowe miody pszczele.
Jak powstaje miód?
Podstawowym surowcem, z którego powstaje miód, jest słodka wonna substancja zwana nektarem, wytwarzana przez kwiaty w celu zwabienia owadów-zapylaczy. Obok cukrów, wody oraz drobnych ilości substancji mineralnych, a także kwasów, nektar zawiera pewne składniki specyficzne dla danej rośliny. Są to olejki wonne, barwniki a czasem i inne substancje, które potem częściowo występują w miodzie. Toteż miody z nektaru roślin leczniczych odznaczają się właściwościami leczniczymi. Zapach, smak i kolor miodu zależą więc od rodzaju nektarów z jakich powstały. Drugim surowcem miodowym jest spadź, która jest sokiem roślinnym, z którego mszyce pobrały części białkowe a w zamian wzbogaciły go wydzielinami własnego organizmu. Właściwości miodu spadziowego takie jak barwa, smak, zapach i konsystencja zależą od rośliny dostarczającej słodkiego surowca.
Miody gatunkowe.
Najczęściej miód pochodzi z nektaru różnych roślin rosnących obok siebie i kwitnących w jednym czasie, jednak jeżeli dany obszar porośnięty jest roślinami jednego gatunku pszczelarz może uzyskać miód gatunkowy np. rzepakowy, gryczany gdy pasieka na czas kwitnięcia rzepaku lub gryki była przewieziona w okolice ich plantacji. Taki miód musi być wybrany z ula zaraz po przekwitnięciu danej rośliny miododajnej pod warunkiem, że pszczoły zebrały wystarczająco dużo nektaru aby miodem zapełnić komórki plastrów, odparować go i zasklepić woskiem, aby miód był dojrzały do wybierania. I wtedy możemy nazywać go nazwą gatunku tej rośliny np. rzepakowy czy gryczany. Ze względu na obsiewanie dużych powierzchni rzepakiem lub gryką stosunkowo łatwo można otrzymać miód rzepakowy. Należy dodać, że plantacja rzepaku lub gryki o powierzchni 1 ha, przy sprzyjających warunkach pogodowych dostarczy nektaru tylko dla kilku rodzin pszczelich, które przerobią go na miód rzepakowy i lub gryczany. Dla przykładu gdyby popularna akacja lub lipa stanowiła plantację o powierzchni 1 ha to byłaby pożytkiem dla pszczół z kilkunastu uli. Stąd wynika, że trudno jest otrzymać miód gatunkowy w dużej towarowej pasiece znając nasze realia, gdzie skupiska akacji i lip są niewielkie ze względu na ustawiczne wycinanie drzew. Jeżeli więc kupujemy miód w pasiece i w ofercie jest duży wybór miodów gatunkowych między innymi akacjowy, lipowy, wrzosowy, malinowy, nagietkowy itp. to zastanówmy się, czy ta różnorodność nie jest tylko dla zachęty klienta a w rzeczywistości nieprawdziwa. Niewiarygodny jest również miód gatunkowy zachwalany jako z własnej pasieki a w tym terenie nie występuje dana roślina np. wrzosy. Najbardziej wiarygodny miód to wielokwiatowy, bo pszczoła zbiera nektar ze wszystkich nektarujących w danym miejscu i czasie kwiatów. Nie da się ukierunkować pszczół na dany gatunek rośliny. Może być tylko przewaga nektaru rośliny dominującej przy produkcji miodu. Kupujmy więc miód w pobliskiej małej pasiece bo tylko taka gwarantuje produkcję prawdziwego miodu.
Miód na zdrowie.
Kiedy myślimy o leczniczych właściwościach miodu, z reguły przypomina nam się „ babciny” sposób na przeziębienie- herbata z miodem. Nie doceniamy jego wszechstronnego leczniczego działania w wielu schorzeniach a także zastosowania w kosmetyce do pielęgnacji skóry. Miód składa się w ponad 80% z łatwo przyswajalnych cukrów prostych, głównie glukozy i fruktozy. Zawiera również cenne witaminy i mikroelementy: witaminę A, C, PP, wapń fosfor, żelazo i magnez. Ma także korzystny wpływ na zdrowie i warto w małych ilościach jeść miód nawet codziennie, nie tylko przy przeziębieniu. Najważniejszą cechą miodu istotną w lecznictwie jest jego działanie antybiotyczne – hamujące rozwój bakterii, wirusów, grzybów. Dzięki temu jest pomocny przy infekcjach górnych dróg oddechowych (przede wszystkim lipowy, wielokwiatowy), ale także w zakażeniach oczu- zapaleniu spojówek, rogówki, jęczmienia, które często są wywoływane przez bakterie. Za sprawą właściwości antybiotycznych miód przyśpiesza gojenie ran, odmrożeń, i poparzeń i zapobiega ich zakażeniu bakteriami. Miód ma jednak jeszcze inne, mnie znane właściwości lecznicze. Ma działanie moczopędne, przez co może być stosowany wspomagająco w leczeniu chorób układu moczowego (wrzosowy), ponadto poprawia przemianę materii, reguluje trawienie (akacjowy), przyśpiesza gojenie wrzodów żołądka i dwunastnicy. Reguluje motorykę jelit i leczy ich nieżyt. Polecany jest w diecie osób chorych na wątrobę i drogi żółciowe. Obniża także ciśnienie krwi, reguluje pracę serca i rozszerza naczynia wieńcowe, hamuje proces miażdżycowy (rzepakowy). Ponieważ miód w większości składa się z cukrów, ma także wpływ na poprawę nastroju, działa przeciwdepresyjnie, uspokaja i zapobiega problemom ze snem (lipowy). U dzieci wzmacnia odporność i wspomaga rozwój umysłowy. Osobom dorosłym poleca się miód szczególnie w stanach zmęczenia, wyczerpania fizycznego i umysłowego. Duża dawka cukrów prostych szybko dodaje energii. Właściwości miodu wykorzystuje się również w kosmetyce dodając go do produktów i stosując w zabiegach jako środek przeciwbakteryjny. Ponadto miód nawilża i uelastycznia skórę, czyni ją gładką i miękką zapobiega powstawaniu zmarszczek i rozjaśnia przebarwienia. Ma ph zbliżone do ludzkiej skóry, dlatego doskonale ją nawilża i nie podrażnia. Dla skóry suchej poleca się masaże miodowe, kąpiele w wodzie z dodatkiem miodu a do twarzy maseczki.
Krystalizacja miodu.
Krystalizacja, czyli skrupianie się miodu,(postać stała) jest procesem naturalnym, zachodzącym prawie we wszystkich miodach. Jedne rodzaje miodu krystalizują szybciej, inne zaś wolniej, ale na ogół biorąc, miód płynny nie skrystalizowany jeszcze wiosną przyszłego roku może budzić pewne podejrzenia, jeśli chodzi o jego jakość. Miód skrystalizowany można łatwo doprowadzić do stanu płynnego ogrzewając go, ale trzeba robić to ostrożnie, aby miodu nie przegrzać, gdyż traci dużo na wartości. Kupujmy więc bez obaw miód skrystalizowany.
Zafałszowanie miodu.
Do najczęściej spotykanych zafałszowań miodu zalicza się dodawanie do niego syropu z cukru bądź podkarmianie pszczół syropem w czasie trwania pożytku w celu uzyskania większej ilości miodu. Miód uzyskany w następstwie podkarmiania pszczół w niewłaściwej porze nie jest pełnowartościowy, zawiera dużą ilość sacharozy i jest traktowany jako zafałszowany.
Gdzie kupić miód ?
U znajomego pszczelarza, który posiada pasiekę, dla której wystarczy pożytków tj. kwitnących i nektarujących w danym czasie i w danej okolicy roslin miododajnych niezbędnych do produkcji prawdziwego miodu.
Materiał źródłowy:
Poradnik pszczelarski, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne
Pszczoły leczą Ferdynand Jaśko, Agencja Wydawniczo-Usługowa EMILIA s.c. Kraków