POPLON Z GORCZYCY BIAŁEJ-Roślina pełna zalet.
W międzyplonie ścierniskowym roślina ta, dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu, działa jak naturalny głębosz, powodując jej rozluźnienie i zwiększa możliwości gromadzenia wody.
Zaletą gorczycy jest szybkie tempo wzrostu, nawet przy niewielkiej wilgotności gleby. W połowie września plon suchej masy roślin wynosi ok. 1 t/ha (rośliny o wysokości 30 cm), a już po miesiącu, przy korzystnym układzie pogody, jest 2–3-krotnie większy. Rozwijająca się masa zielona gorczycy zacienia glebę i ogranicza rozwój chwastów. Zaobserwowano, że wydzielane przez gorczycę substancje aktywne mają działanie alleopatyczne, czyli hamujące kiełkowanie i wzrost niektórych gatunków chwastów, np. chwastnicy jednostronnej. Do jej zalet należy także niski koszt zakupu nasion. Poza tym zwykle uzyskuje się kilkuprocentowy wzrost plonowania rośliny następczej, który rekompensuje koszty poniesione na uprawę gleby oraz zakup nasion.
W wypadku, gdy w następnym roku na danym polu będą uprawiane buraki cukrowe, szczególnie warto wysiewać odmiany mątwikobójcze gorczycy. W wypadku gorczycy białej najczęściej następuje spowolnienie tempa rozwoju larw mątwika. Natomiast rośliny rzodkwi oleistej zwiększają udział samców w populacji mątwika, a facelii – przedwczesne, przy braku rośliny żywicielskiej, wychodzenie larw z cyst. Jest to najlepszy sposób na ograniczenie liczebności mątwika burakowego, poprawienie struktury gleby i zwiększenie jej porowatości oraz wprowadzenie do niej masy organicznej porównywalnej z połową dawki obornika.
Stosowanie gorczycy jako międzyplonu zalecane jest szczególnie na stanowiskach o krótkiej rotacji buraków (buraki wracają na to samo pole co 2–3 lata) oraz w zmianowaniu z rzepakiem, który również jest rośliną żywicielską dla mątwika burakowego. Uprawa gorczycy mątwikobójczej przyczynia się do ograniczenia liczebności nicieni w glebie o 30–50 procent. W sprzyjających warunkach, przy długim okresie wegetacji i zastosowaniu nowoczesnych odmian, takich jak np. Sirota, redukcja cyst nicieni w glebie może wynieść nawet 90 procent. Aby tak się stało, materiał siewny gorczycy musi pochodzić z pewnego źródła. W przeciwnym razie, jak przestrzegają hodowcy gorczycy, zastosowanie zwykłej odmiany gorczycy lub odmiany mątwikobójczej, która była reprodukowana dłużej niż przez 2–3 lata, wywołuje skutek odwrotny do oczekiwanego, doprowadzając do wzrostu zawartości cyst w glebie, co odbije się spadkiem plonu buraków i zainfekuje glebę tym szkodnikiem na długie lata.
Mulcz z gorczycy
Coraz częściej gorczyca jest uprawiana jako mulcz i pozostawiana na zimę. Ten sposób jest stosowany przy uprawie konserwującej glebę. Poprawia on jej strukturę, zmniejsza zlewność i reguluje stosunki wodne poprzez usprawnienie podsiąku kapilarnego i ograniczenie parowania z powierzchni pola. Poprawa uwilgotnienia sprzyja równomiernym wschodom roślin. Na terenach pagórkowatych mulczowanie znacznie ogranicza nasilenie erozji wodnej i wietrznej. Jest ona o 95 proc. mniejsza w stosunku do pól z tradycyjną uprawą płużną. Ograniczenie erozji przyczynia się z kolei do zmniejszenia strat fosforu, głównie ze zmywami powierzchniowymi. Pozostawienie masy międzyplonu na powierzchni pola stwarza dobre warunki do rozwoju dżdżownic, co przyczynia się do polepszenia właściwości fizycznych wierzchniej warstwy gleby i przyspiesza przemiany materii organicznej.
Nie do przecenienia jest też udział gorczycy w ograniczaniu strat azotu mineralnego z gleby. Rocznie wynoszą one w Polsce 15–20 kg N/ha. Tymczasem utrzymywanie jak najdłużej okrywy roślinnej na polu jest najskuteczniejszym sposobem, aby straty te ograniczyć do minimum. Uprawa gorczycy w międzyplonie ścierniskowym przedłuża ten okres o 70 dni, a dodatkowo pobieranie przez rośliny azotu azotanowego i wody zmniejsza wymycie azotanów. Gorczyca już od początku rozwoju roślin zmniejsza koncentrację azotanów w glebie. Ponadto obecność żywych korzeni hamuje mineralizację substancji organicznej w glebie, z której pochodzi większość wymywanego azotu. Jesienią, na polach z gorczycą, ilość azotu w glebie do głębokości do 60 cm była nawet o 50 kg N/ha mniejsza niż na polach bez gorczycy.
Korzystny wpływ gorczycy na wartość stanowiska, wyrażony w przyroście plonów rośliny następczej, jest zwykle większy w wypadku uprawy na słabszych glebach i nieodpowiednim zmianowaniu niż na glebach lepszych i przy poprawnej agrotechnice. Sporadycznie występujący negatywny wpływ międzyplonu ścierniskowego na plonowanie rośliny następczej wynika najczęściej z niestarannego i nierównomiernego wymieszania masy roślinnej z glebą, co zwiększa nierównomierność wschodów.
Ważne jest takie dobranie momentu uprawy i siewu, aby zapewnić zachowanie jak największej ilości wilgoci w glebie. Ilość wysiewu gorczycy wynosi 18–22 kg/ha (w przypadku niedoborów wilgoci oraz dużej ilości resztek pożniwnych należy stosować wyższą normę). Siewu dokonuje się siewnikiem zbożowym. W przypadku braku możliwości precyzyjnego wysiania tak małej ilości nasion można zastosować „wypełniacz masy" (np. nasiona gorczycy można zmieszać z odpowiednią granulacją odsianych suchych wysłodków). Dobre wyniki w postaci równomiernej obsady gorczycy daje zastosowanie do siewu agregatu czynnego wyposażonego w redlice tarczowe.
Termin siewu uzależniony jest od czasu zbioru zbóż. Optymalny to 5–15 sierpnia. Nie należy opóźniać siewu po 20 sierpnia. Szybkość wschodów, wzrostu i rozwoju zielonej masy uzależniona jest głównie od przebiegu opadów, do którego należy dostosować termin siewu. Zbyt wczesny siew stwarza z kolei ryzyko zakwitnięcia roślin gorczycy i osypania się nasion, co stworzy problem zwalczania gorczycy jako chwastu w uprawie buraków.
Gorczyca może być przyorana jesienią jako nawóz zielony. Wcześniej musi być rozdrobniona broną talerzową. Działa wtedy jako nawóz organiczny i jest szczególnie polecana na glebach lżejszych o nieuregulowanych warunkach wodnych. W badaniach prowadzonych w RZD SGGW w Żelaznej dowiedziono, że taki sposób uprawy, w stosunku do uprawy tradycyjnej ścierniska (zbiór słomy po kombajnie, podorywka), istotnie zwiększał plony korzeni buraków i liści, a także biologicznego i technologicznego plonu. Przyczyniał się także do ograniczenia wystąpienia zgnilizn korzeni buraków.
Zaletą gorczycy jest szybkie tempo wzrostu, nawet przy niewielkiej wilgotności gleby. W połowie września plon suchej masy roślin wynosi ok. 1 t/ha (rośliny o wysokości 30 cm), a już po miesiącu, przy korzystnym układzie pogody, jest 2–3-krotnie większy. Rozwijająca się masa zielona gorczycy zacienia glebę i ogranicza rozwój chwastów. Zaobserwowano, że wydzielane przez gorczycę substancje aktywne mają działanie alleopatyczne, czyli hamujące kiełkowanie i wzrost niektórych gatunków chwastów, np. chwastnicy jednostronnej. Do jej zalet należy także niski koszt zakupu nasion. Poza tym zwykle uzyskuje się kilkuprocentowy wzrost plonowania rośliny następczej, który rekompensuje koszty poniesione na uprawę gleby oraz zakup nasion.
W wypadku, gdy w następnym roku na danym polu będą uprawiane buraki cukrowe, szczególnie warto wysiewać odmiany mątwikobójcze gorczycy. W wypadku gorczycy białej najczęściej następuje spowolnienie tempa rozwoju larw mątwika. Natomiast rośliny rzodkwi oleistej zwiększają udział samców w populacji mątwika, a facelii – przedwczesne, przy braku rośliny żywicielskiej, wychodzenie larw z cyst. Jest to najlepszy sposób na ograniczenie liczebności mątwika burakowego, poprawienie struktury gleby i zwiększenie jej porowatości oraz wprowadzenie do niej masy organicznej porównywalnej z połową dawki obornika.
Stosowanie gorczycy jako międzyplonu zalecane jest szczególnie na stanowiskach o krótkiej rotacji buraków (buraki wracają na to samo pole co 2–3 lata) oraz w zmianowaniu z rzepakiem, który również jest rośliną żywicielską dla mątwika burakowego. Uprawa gorczycy mątwikobójczej przyczynia się do ograniczenia liczebności nicieni w glebie o 30–50 procent. W sprzyjających warunkach, przy długim okresie wegetacji i zastosowaniu nowoczesnych odmian, takich jak np. Sirota, redukcja cyst nicieni w glebie może wynieść nawet 90 procent. Aby tak się stało, materiał siewny gorczycy musi pochodzić z pewnego źródła. W przeciwnym razie, jak przestrzegają hodowcy gorczycy, zastosowanie zwykłej odmiany gorczycy lub odmiany mątwikobójczej, która była reprodukowana dłużej niż przez 2–3 lata, wywołuje skutek odwrotny do oczekiwanego, doprowadzając do wzrostu zawartości cyst w glebie, co odbije się spadkiem plonu buraków i zainfekuje glebę tym szkodnikiem na długie lata.
Mulcz z gorczycy
Coraz częściej gorczyca jest uprawiana jako mulcz i pozostawiana na zimę. Ten sposób jest stosowany przy uprawie konserwującej glebę. Poprawia on jej strukturę, zmniejsza zlewność i reguluje stosunki wodne poprzez usprawnienie podsiąku kapilarnego i ograniczenie parowania z powierzchni pola. Poprawa uwilgotnienia sprzyja równomiernym wschodom roślin. Na terenach pagórkowatych mulczowanie znacznie ogranicza nasilenie erozji wodnej i wietrznej. Jest ona o 95 proc. mniejsza w stosunku do pól z tradycyjną uprawą płużną. Ograniczenie erozji przyczynia się z kolei do zmniejszenia strat fosforu, głównie ze zmywami powierzchniowymi. Pozostawienie masy międzyplonu na powierzchni pola stwarza dobre warunki do rozwoju dżdżownic, co przyczynia się do polepszenia właściwości fizycznych wierzchniej warstwy gleby i przyspiesza przemiany materii organicznej.
Nie do przecenienia jest też udział gorczycy w ograniczaniu strat azotu mineralnego z gleby. Rocznie wynoszą one w Polsce 15–20 kg N/ha. Tymczasem utrzymywanie jak najdłużej okrywy roślinnej na polu jest najskuteczniejszym sposobem, aby straty te ograniczyć do minimum. Uprawa gorczycy w międzyplonie ścierniskowym przedłuża ten okres o 70 dni, a dodatkowo pobieranie przez rośliny azotu azotanowego i wody zmniejsza wymycie azotanów. Gorczyca już od początku rozwoju roślin zmniejsza koncentrację azotanów w glebie. Ponadto obecność żywych korzeni hamuje mineralizację substancji organicznej w glebie, z której pochodzi większość wymywanego azotu. Jesienią, na polach z gorczycą, ilość azotu w glebie do głębokości do 60 cm była nawet o 50 kg N/ha mniejsza niż na polach bez gorczycy.
Korzystny wpływ gorczycy na wartość stanowiska, wyrażony w przyroście plonów rośliny następczej, jest zwykle większy w wypadku uprawy na słabszych glebach i nieodpowiednim zmianowaniu niż na glebach lepszych i przy poprawnej agrotechnice. Sporadycznie występujący negatywny wpływ międzyplonu ścierniskowego na plonowanie rośliny następczej wynika najczęściej z niestarannego i nierównomiernego wymieszania masy roślinnej z glebą, co zwiększa nierównomierność wschodów.
Ważne jest takie dobranie momentu uprawy i siewu, aby zapewnić zachowanie jak największej ilości wilgoci w glebie. Ilość wysiewu gorczycy wynosi 18–22 kg/ha (w przypadku niedoborów wilgoci oraz dużej ilości resztek pożniwnych należy stosować wyższą normę). Siewu dokonuje się siewnikiem zbożowym. W przypadku braku możliwości precyzyjnego wysiania tak małej ilości nasion można zastosować „wypełniacz masy" (np. nasiona gorczycy można zmieszać z odpowiednią granulacją odsianych suchych wysłodków). Dobre wyniki w postaci równomiernej obsady gorczycy daje zastosowanie do siewu agregatu czynnego wyposażonego w redlice tarczowe.
Termin siewu uzależniony jest od czasu zbioru zbóż. Optymalny to 5–15 sierpnia. Nie należy opóźniać siewu po 20 sierpnia. Szybkość wschodów, wzrostu i rozwoju zielonej masy uzależniona jest głównie od przebiegu opadów, do którego należy dostosować termin siewu. Zbyt wczesny siew stwarza z kolei ryzyko zakwitnięcia roślin gorczycy i osypania się nasion, co stworzy problem zwalczania gorczycy jako chwastu w uprawie buraków.
Gorczyca może być przyorana jesienią jako nawóz zielony. Wcześniej musi być rozdrobniona broną talerzową. Działa wtedy jako nawóz organiczny i jest szczególnie polecana na glebach lżejszych o nieuregulowanych warunkach wodnych. W badaniach prowadzonych w RZD SGGW w Żelaznej dowiedziono, że taki sposób uprawy, w stosunku do uprawy tradycyjnej ścierniska (zbiór słomy po kombajnie, podorywka), istotnie zwiększał plony korzeni buraków i liści, a także biologicznego i technologicznego plonu. Przyczyniał się także do ograniczenia wystąpienia zgnilizn korzeni buraków.
Jerzy Pękała
ZD Jarocin
Materiał źródłowy; Autor: farmer.pl